พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นบริรักษ์นรินทรฤทธิ์

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นบริรักษ์นรินทรฤทธิ์ มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหัสดินทร์ เป็นพระราชโอรสพระองค์ที่ 19 ในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวกับเจ้าจอมมารดาหนู

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นบริรักษ์นรินทรฤทธิ์
พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ ชั้น 4
ประสูติ	11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2388
สิ้นพระชนม์	21 สิงหาคม พ.ศ. 2429 (พระชันษา 52 ปี)
ราชวงศ์	จักรี
ราชสกุล	หัสดินทร
พระบิดา	พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระมารดา	เจ้าจอมมารดาหนู

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นบริรักษ์นรินทรฤทธิ์ ประสูติเมื่อวันอังคาร เดือน 12 ขึ้น 13 ค่ำ ปีมะเส็ง สัปตศก จ.ศ. 1207 ตรงกับวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2388^[1] ต่อมาถึงรัชกาลที่ 5 ทรงสถาปนาเป็นพระเจ้าบวรวงศ์เธอ กรมหมื่นบริรักษ์นรินทรฤทธิ์^[2] เมื่อวันพฤหัสบดี เดือนยี่ ขึ้น 9 ค่ำ ปีมะเส็ง ตรีศก จ.ศ. 1243 ตรงกับวันที่ 29 ธันวาคม พ.ศ. 2424

พระเจ้าราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นบริรักษ์นรินทรฤทธิ์ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 5 เมื่อวันเสาร์ เดือน 9 แรม 7 ค่ำ ปีจอ อัฐศก จ.ศ. 1248 ตรงกับวันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2429 พระชันษา 42 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุท้องสนามหลวง วันที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2430^[3]

พระองค์ทรงเป็นต้นราชสกุลหัสดินทร ทรงมีพระโอรส 2 พระองค์ ดังนี้

1. หม่อมเจ้าชนะไชย หัสดินทร (ประสูติ พ.ศ. 2407 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2437 พระราชทานเพลิง ณ วัดสังเวชวิศยาราม เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2438)
2. นายพลตรี หม่อมเจ้าศรีใสเฉลิมศักดิ์ หัสดินทร ท.ม.,ต.จ. อดีตผู้บัญชาการกองพลที่ 2 มณฑลนครไชยศรี (ประสูติ พ.ศ. 2410 สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2462 พระราชทานเพลิง ณ วัดสระเกศ เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2464) เสกสมรสกับหม่อมลืม หัสดินทร ณ อยุธยา (สกุลเดิม: จุลกะ) มีโอรสธิดา 7 คน คือ
   1. หม่อมราชวงศ์หญิงแลวิไลลักษณ์ หัสดินทร
   2. พลโท หม่อมราชวงศ์ลาภ หัสดินทร ม.ว.ม., ป.ช., ท.จ.ว.
   3. พันเอก หม่อมราชวงศ์ล้ำเลิศ หัสดินทร
   4. หม่อมราชวงศ์หญิงล้วนฉวี หัสดินทร
   5. ศาสตราจารย์ หม่อมราชวงศ์แหลมฉาน หัสดินทร
   6. หม่อมราชวงศ์ลมเพย หัสดินทร
   7. หม่อมราชวงศ์รัชสกล หัสดินทร

และนอกจากนี้หม่อมเจ้าศรีไสยยังทรงมีหม่อมอีกหนึ่งคนไม่ปรากฏนาม มีโอรสและธิดา คือ

• • หม่อมราชวงศ์เฉลิมศักดิ์ หัสดินทร
  • หม่อมราชวงศ์หญิงวิศิษฐ์ศรี หัสดินทร

และทรงโอรสและธิดากับหม่อมคนสุดท้ายชื่อ หม่อมเทียบ มีโอรสและธิดาดังนี้

1. 1. หม่อมราชวงศ์เบญจรัตนสดศรี หัสดินทร
   2. หม่อมราชวงศ์อนุศักดิ์ หัสดินทร
   3. หม่อมราชวงศ์ทวีพันธ์วัฒนา หัสดินทร
   4. หม่อมราชวงศ์สร้อนสนธ์สังวาล หัสดินทร

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2423 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)