ฟาโรห์อพริส

อพริส (กรีกโบราณ: Ἁπρίης) เป็นพระนามที่เฮโรโดตัส (ii. 161) และดิโอโอรัส (i. 68) ใช้ระบุฟาโรห์แห่งอียิปต์โบราณพระนามว่า วาอิบเร ฮาอาอิบเร (ปกครองระหว่าง 589 - 570 ปีก่อนคริสตกาล) พระองค์ทรงเป็นผู้ปกครองพระองค์ที่สี่ (โดยนับจากฟาโรห์ซามาเจิกที่ 1) แห่งราชวงศ์ที่ยี่สิบหกแห่งอียิปต์^[2] พระองค์เป็นบุคคลพระองค์เดียวกันกับ วาเฟรสแห่งมาเนโธ ซึ่งบันทึกอย่างถูกต้องว่า พระองค์ทรงครองราชย์เป็นระยะเวลา 19 ปี ฟาโรห์อพริสยังทรงมีพระนามเรียกอีกพระนามว่า โฮฟรา ในเยเรมีย์ 44:30 (ฮีบรู: חָפְרַע‎, ฮีบรูสมัยใหม่: Ḥofra', ไทบีเรียน: H̱op̄ra;; กรีก: Ουαφρη[ς], อักษรโรมัน: Ouafri[s])^[3]

ฟาโรห์อพริส
วาอิบเร
รูปสลักส่วนพระเศียรของฟาโรห์อพริสจากพิพิธภัณฑ์ลูฟวร์
ฟาโรห์
รัชกาล	589–570 BC
ก่อนหน้า	ซามาเจิกที่ 2
ถัดไป	อามาซิสที่ 2
พระปรมาภิไธย พระนามฮอรัส วาอิบ Waḫ jb พระองค์ ผู้ทรงมีพระหทัยมั่นคง พระนามครองราชย์ ฮาอาอิบเร Ḥˁˁ jb r՚ ความปีติยินดีคือพระหทัยแห่งราชั่วกัลปวสาน[1] พระนามประสูติ วาอิบเร Waḫ jb r՚ ความมั่นคงคือพระหทัยแห่งเร[1]
พระราชบุตร	เคเดบนิธอิร์บิเนตที่ 2
พระราชมารดา	ทาคูอิต
สวรรคต	567 ปีก่อนคริสตกาล
ราชวงศ์	ราชวงศ์ที่ยี่สิบหก

ฟาโรห์อพริสทรงขึ้นครองพระราชบัลลังก์ต่อจากฟาโรห์ซามาเจิกที่ 2 ผู้เป็นพระราชบิดาราวเดือนกุมภาพันธ์ในช่วง 589 ปีก่อนคริสตกาล^[4] พระองค์ทรงมีความความกระตือรือร้นในการสร้างอาคารสถาปัตยกรรม เช่น "โปรดให้สร้างส่วนต่อเติมให้กับวิหารที่อัธร์บิส (เทล อาทริบ), โอเอซิสบาฮาริยา, เมมฟิส และซาอิส"^[5] ในปีที่ 4 แห่งการครองราชย์ของพระองค์ เจ้าหญิงอังค์เอสเนเฟอร์อิบเร ผู้เป็นพระขนิษฐาหรือภคนีของพระองค์ ได้สถาปนาขึ้นเป็นพระมเหสีแห่งเทพอามุนที่ธีบส์^[5] อย่างไรก็ตาม การครองราชย์ของฟาโรห์อพริสก็เต็มไปด้วยปัญหาภายในเช่นกัน ในช่วง 588 ปีก่อนคริสตกาล พระองค์ได้ทรงส่งกองกำลังไปยังกรุงเยรูซาเล็มเพื่อปกป้องเมืองจากกองกำลังของชาวบาบิโลนที่พระเจ้าเนบูคัดเนสซาร์ที่ 2 ส่งมา (ยรม. 37:5; 34:21) กองกำลังของพระองค์ได้ถอนกำลังอย่างรวดเร็ว อย่างไรก็ตาม เห็นได้ชัดว่า เป็นการหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้าครั้งสำคัญกับชาวบาบิโลน^[6] กรุงเยรูซาเลมหลังการล้อม 18 เดือนได้ถูกทำลายโดยชาวบาบิโลนในช่วง 587 ปีก่อนคริสตกาลหรือ 586 ปีก่อนคริสตกาล ความพยายามที่ไม่ประสบความสำเร็จของฟาโรห์อพริสในการแทรกแซงการเมืองของอาณาจักรยูดาห์นั้นตามมาด้วยการก่อกบฏของทหารจากกองทหารในอัสวานที่มีความสำคัญทางยุทธศาสตร์^[4][7]

ฟาโรห์อพริสทรงได้ดำเนินการทางทหารในบริเวณเลวานไทน์ พระองค์ทรงยึดเมืองไซดอน และทำให้เมืองอื่น ๆ ของอาณาจักรฟินิเซีย หวาดกลัวว่าพระองค์ได้รับชัยชนะ อย่างไรก็ตาม การปกครองในบริเวณนี้น่าไม่เป็นระยะเวลาที่ยาวนานนัก ตามที่นักประวัติศาสตร์ยุคคลาสสิกกล่าว^{[8] [9][10]}

ในขณะที่การก่อกบฏถูกควบคุม ภายหลังฟาโรห์อพริสทรงได้พยายามปกป้องดินแดนลิเบียจากการรุกรานโดยชาวกรีกดอเรียน แต่ความพยายามของพระองค์กลับกลายเป็นผลเสียอย่างน่ายิ่งยวด เนื่องจากกองกำลังของพระองค์ถูกโจมตีโดยผู้รุกรานชาวกรีก^[4] เมื่อกองทัพที่พ่ายแพ้เดินทางกลับบ้าน ได้เกิดสงครามกลางเมืองขึ้นในกองทัพอียิปต์ระหว่างกองทหารพื้นเมืองกับทหารรับจ้างต่างชาติ ชาวอียิปต์ให้การสนับสนุนฟาโรห์อามาซิสที่ 2 ซึ่งเป็นนายพลที่นำกองกำลังอียิปต์ในการบุกโจมตีนิวเบียที่ประสบความสำเร็จอย่างสูงในช่วง 592 ปีก่อนคริสตกาลภายใต้ฟาโรห์ซามาเจิกที่ 2 ผู้เป็นพระราชบิดาของฟาโรห์อพริส ต่อมาอามาซิสได้ตั้งขึ้นตนเป็นฟาโรห์อย่างรวดเร็วในช่วง 570 ปีก่อนคริสตกาล และฟาโรห์อพริสก็ทรงหนีออกจากอียิปต์และไปลี้ภัยในต่างดินแดน เมื่อฟาโรห์อพริสทรงเดินทางกลับไปยังอียิปต์ในช่วง 567 ปีก่อนคริสตกาลด้วยความช่วยเหลือของกองทัพบาบิโลน เพื่อทวงพระราชบัลลังก์ของอียิปต์ พระองค์น่าจะทรงถูกสังหารในการสู้รบกับกองกำลังของฟาโรห์อามาซิส^[11][5][12] ในอีกทางหนึ่ง เฮโรโดตัส (เดอะ ฮิสทรีส์ 2.169) ได้ระบุว่า ฟาโรห์อพริสทรงรอดจากการสู้รบ และทรงถูกคุมพระองค์และทรงได้รับการปฏิบัติอย่างดีจากฟาโรห์ที่ได้รับชัยชนะ จนกระทั่งชาวอียิปต์เรียกร้องความยุติธรรมจากพระองค์ ซึ่งพระองค์ทรงถูกลงโทษเพื่อชดใช้และรับผิดชอบและทรงถูกรัดพระศอจนสวรรคต^[13] ดังนั้น ฟาโรห์อามาซิสจึงทรงได้ครองตำแหน่งฟาโรห์เหนือดินแดนอียิปต์และในขณะนั้นก็ทรงเป็นผู้ปกครองที่ไม่มีใครทักท้วง

อย่างไรก็ตาม มีบันทึกว่า ฟาโรห์อามาซิสทรงปฏิบัติต่อพระบรมศพของฟาโรห์อพริสด้วยความเคารพและปฏิบัติตามพิธีการฝังพระบรมศพอย่างถูกต้องโดยนำร่างของพระองค์กลับไปที่เมืองซาอิสและฝังไว้ที่นั่นด้วย "เกียรติยศทางทหารอย่างสมบูรณ์"^[5] ฟาโรห์อามาซิสหรืออดีตนายพลที่ประกาศตัวว่าเป็นฟาโรห์ ยังทรงอภิเษกสมรสกับพระราชธิดาของฟาโรห์อพริส พระนามว่า เคเดบเนอิร์บิเนตที่ 2 เพื่อทำให้การขึ้นสู่อำนาจของพระองค์นั้นสมบูรณ์และชอบธรรมข ขณะที่เฮโรโดตัสกล่าวว่า พระมเหสีของฟาโรห์อพริสทรงถูกเรียกพระนามว่า นิเตติส (Νιτῆτις) (ในภาษากรีก) "ไม่มีการอ้างอิงร่วมสมัยใดที่เรียกพระองค์เช่นนั้น" ในบันทึกของอียิปต์^[5]

ยูเซบิอุสได้วางแนวคราสของเธลีสในช่วง 585 ปีก่อนคริสตกาล ซึ่งเป็นปีที่แปดหรือสิบสองของการครองราชย์ของฟาโรห์อพริส