ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำ

ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำ หรือในเด็กเรียก ภาวะหัวบาตร (อังกฤษ: hydrocephalus) เป็นภาวะทางการแพทย์ซึ่งมีการสะสมผิดปกติของน้ำหล่อสมองไขสันหลัง (CSF) ในสมอง ทำให้ความดันในศีรษะเพิ่มขึ้นภายในกะโหลกศีรษะและอาจทำให้ศีรษะโตขึ้นเรื่อย ๆ ในเด็ก ซึ่งอาจทำให้ชัก การเห็นแบบอุโมงค์ (tunnel vision) และพิการทางจิตได้

ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำ
ชื่ออื่น	Water on the brain[1]
ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำที่เห็นจากซีทีสแกนของสมอง บริเวณสีดำในกลางสมองใหญ่และเต็มไปด้วยน้ำอย่างผิดปกติ
การออกเสียง	/ˌhaɪdroʊˈsɛfələs/[2]
สาขาวิชา	neurosurgery
อาการ	Babies: rapid head growth, vomiting, sleepiness, seizures[1] Older people: Headaches, double vision, poor balance, urinary incontinence, personality changes, mental impairment[1]
สาเหตุ	Neural tube defects, meningitis, brain tumors, traumatic brain injury, brain bleed during birth, intraventricular hemorrhage[1]
วิธีวินิจฉัย	Based on symptoms and medical imaging[1]
การรักษา	Surgery[1]
พยากรณ์โรค	Variable, often normal life[1]
ความชุก	1.5 per 90,000 (babies)[1][3]

ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำเกิดได้จากปัจจัยแต่กำเนิดหรือเกิดภายหลัง สาเหตุแต่กำเนิด เช่น กระดูกสันหลังโหว่ สภาพวิรูปอาร์โนลด์–คีอารี (Arnold–Chiari malformation) กะโหลกเป็นสัน (craniosynostosis) กลุ่มอาการแดนดี–วอล์กเกอร์ (Dandy–Walker syndrome) และสภาพวิรูปหลอดเลือดดำกาเลนโป่งพอง (Vein of Galen malformation) สาเหตุเกิดภายหลัง เช่น เลือดออก เยื่อหุ้มสมองอักเสบ การบาดเจ็บที่ศีรษะ เนื้องอกและถุงน้ำ

ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำโดยทั่วไปแบ่งเป็นสองประเภท คือ ภาวะโพรงสมองคั่งน้ำแบบไม่ติดต่อ (non-communicating hydrocephalus) และภาวะโพรงสมองคั่งน้ำแบบติดต่อ (communicating hydrocephalus)