มโนธรรม

มโนธรรม (อังกฤษ: conscience) คือความรู้สึกผิดชอบชั่วดี เปรียบดั่งเสียงภายในซึ่งบอกว่าสิ่งใดควรกระทำ และสิ่งใดควรหลีกเลี่ยงโดยเฉพาะทางด้านศีลธรรม เป็นความรู้สึกที่ช่วยแยกแยะว่าสิ่งใดเป็นสิ่งดีงามและถูกต้อง และสิ่งใดเป็นสิ่งชั่วและผิด มโนธรรมทางด้านจิตวิทยา มักจะถือว่าเป็นสิ่งที่ทำให้มนุษย์รู้สึกผิด เมื่อไม่ได้กระทำสิ่งที่สอดคล้องกับศีลธรรมที่กำหนดโดยสังคม และทำให้มีความรู้สึกว่าตนเป็นคนที่ซื่อสัตย์และเที่ยงธรรม เมื่อได้ปฏิบัติตามบรรทัดฐานของสังคม^[1] ทางด้านศาสนา โดยเฉพาะบรรดาศาสนาอับราฮัม (เช่น ศาสนาคริสต์) มักเชื่อว่ามโนธรรมเป็นกฎของพระเจ้า ซึ่งพระเจ้าได้วางไว้ในใจมนุษย์ทุกคน นอกจากนี้ มักเชื่อว่าเป็นสิ่งที่มนุษย์สามารถหล่อหลอมได้ด้วยการศึกษาคำสอนของพระเจ้า