ศาสนาคริสต์ยุคแรก
ศาสนาคริสต์ยุคแรก (อังกฤษ: Early Christianity) หมายถึงศาสนาคริสต์ช่วงก่อนการสังคายนาที่ไนเชียครั้งที่หนึ่ง (ค.ศ. 325) แบ่งออกได้เป็นสองยุคย่อย คือ สมัยอัครทูตและสมัยก่อนไนเซีย
ตามที่ระบุในบทแรกของหนังสือกิจการของอัครทูต คริสต์ศาสนิกชนยุคแรกเป็นชาวยิวทั้งหมด ไม่ว่าโดยกำเนิดหรือมาเข้ารีตภายหลัง จึงเรียกกลุ่มนี้ว่าคริสต์ศาสนิกชนชาวยิว การประกาศข่าวดีในสมัยนั้นเป็นแบบมุขปาฐะและใช้ภาษาแอราเมอิก หนังสือ "กิจการของอัครทูต" และ "จดหมายของนักบุญเปาโลถึงชาวกาลาเทีย" ระบุว่าในสมัยนั้นกรุงเยรูซาเลมเป็นศูนย์กลางของคริสตชน โดยมีซีโมนเปโตร ยากอบผู้ชอบธรรม และยอห์นอัครทูต[1] เป็นผู้ปกครองชุมชนร่วมกัน ต่อมาเปาโลซึ่งเคยเป็นปฏิปักษ์กับคริสตชนได้กลับใจมารับเชื่อ และประกาศตนเป็น "อัครทูตมายังพวกต่างชาติ" และมีอิทธิพลอย่างมากต่อคริสตชนยิ่งกว่าผู้ปกครองท่านอื่น ๆ ที่ร่วมกันเขียนพันธสัญญาใหม่[2] ในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 1 ศาสนาคริสต์ก็เริ่มแยกตัวออกมาจากศาสนายูดาห์อย่างชัดเจน อย่างไรก็ตามคริสตชนยังคงยอมรับคัมภีร์ทานัคของศาสนายูดาห์เป็นพระคัมภีร์ศักดิ์สิทธิ์ในภาคพันธสัญญาเดิม
ในช่วงที่พันธสัญญาใหม่เพิ่งเข้าสารบบคัมภีร์ไบเบิล พระวรสารในสารบบ บทจดหมายของเปาโล และบทจดหมายของผู้ปกครองท่านอื่น ๆ เป็นที่ยอมรับมากและใช้อ่านในระหว่างการนมัสการพระเจ้าที่โบสถ์ ในคริสตจักร จดหมายของเปาโลมีอิทธิพลมากยิ่งกว่าธรรมบัญญัติของโมเสส ถึงขนาดเป็นรากฐานของเทววิทยาศาสนาคริสต์ในเวลาต่อมา อย่างไรก็ตามธรรมบัญญัติที่สำคัญ เช่น บัญญัติ 10 ประการ บัญญัติเอก คริสตนยุคแรกมีรายละเอียดความเชื่อและการปฏิบัติหลากหลายมาก ที่ถูกคริสตชนสมัยหลังกล่าวหาว่าเป็นพวกนอกรีตก็มี