สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา
สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา (พ.ศ. 2303 – 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2350) มีพระนามเดิมว่า ลา เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ประสูติแต่เจ้าจอมมารดามา เป็นพระราชอนุชาต่างพระมารดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
| สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา | |
|---|---|
| ประสูติ | พ.ศ. 2303 |
| สิ้นพระชนม์ | 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2350 (47 ปี) |
| ราชสกุล | เจษฎางกูร |
| ราชวงศ์ | จักรี |
| พระบิดา | สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก |
| พระมารดา | เจ้าจอมมารดามา |
พระประวัติ
สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา หรือพระนามเดิมว่า ลา ประสูติในปี พ.ศ. 2303 เป็นพระโอรสลำดับที่ 7 ในสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ประสูติแต่เจ้าจอมมารดามา[1] จึงเป็นพระราชอนุชาต่างพระชนนีในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
หลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองในปี พ.ศ. 2310 เจ้าฟ้าลาทรงติดตามสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนกกับเจ้าจอมมารดาไปประทับที่เมืองพิษณุโลกจนพระบิดาเสด็จสวรรคต พระองค์จึงได้ปลงพระศพและนำพระอัฐิมาถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช และในวันที่ 10 มิถุนายน พ.ศ. 2325 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงสถาปนาพระราชอนุชาเป็น สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา ให้ประทับอยู่นิเวศน์เดิมของกรมพระราชวังบวรสถานมงคล[2] เมื่อปี พ.ศ. 2328 ทรงรับราชการเป็นยกกระบัตรทัพในสงครามเก้าทัพ และร่วมตีเมืองเชียงใหม่กับสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท[1]
สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา ประชวรสิ้นพระชนม์[3]เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2350 พระชันษา 48 ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ วัดบพิตรพิมุขวรวิหาร[1] พระอัฐิของพระองค์ประดิษฐานอยู่ที่หอพระนาก วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
พระโอรสธิดา
พระองค์มีพระโอรสธิดาจำนวนมากพระองค์หาทราบพระนามได้หมด[4] เท่าที่ปรากฏพระนามมีจำนวน 17 องค์[5] เท่าที่พบมีรายพระนามดังต่อไปนี้
- หม่อมเจ้าชายหลาน
- หม่อมเจ้าชายฉัตร
- หม่อมเจ้าชายสอน หรือ หม่อมเจ้าพระศีลวราลังการ (พ.ศ. 2321 – พ.ศ. 2410)
- หม่อมเจ้าชายอิน (ไม่มีข้อมูล - สมัยรัชกาลที่ 4)
- หม่อมเจ้าชายรอด
- หม่อมเจ้าหญิงน้อยหน่า ประสูติแต่หม่อมเหม ธิดาพระยาศรีสรราช (บุญเมือง)
- หม่อมเจ้าหญิงทับทิม
- หม่อมเจ้าหญิงมะลิวัน
- หม่อมเจ้าหญิงประทุม
- หม่อมเจ้าชายฉิมพาลี
- หม่อมเจ้าหญิงอำภา
- หม่อมเจ้าหญิงภิมเสน
- หม่อมเจ้าหญิงน้อย
- หม่อมเจ้าหญิงนารี
- หม่อมเจ้าชายสุข
- หม่อมเจ้าชายเถร
- หม่อมเจ้าหญิงตลับ (พ.ศ. 2345 – 8 มิถุนายน พ.ศ. 2418)
ซึ่งเชื้อพระวงศ์เหล่านี้ถูกเรียกกันโดยสามัญว่า "พวกเจ้ากรมหลวงจักรเจษฎา" เป็นต้นราชสกุล เจษฎางกูร[1]
พระอิสริยยศ
- 10 มิถุนายน พ.ศ. 2325: สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา
| ธรรมเนียมพระยศของ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอเจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา | |
|---|---|
| การทูล | ใต้ฝ่าพระบาท |
| การแทนตน | ข้าพระพุทธเจ้า |
| การขานรับ | พ่ะย่ะค่ะ/เพคะ |
ในวัฒนธรรมสมัยนิยม
มีนักแสดงผู้รับบท สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา ได้แก่
- อานนท์ สุวรรณเครือ จากละครเรื่อง สงครามเก้าทัพ (2531)
พงศาวลี
| พงศาวลีของสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงจักรเจษฎา | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ดูเพิ่ม
อ้างอิง
- เชิงอรรถ
- บรรณานุกรม
- ทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค), เจ้าพระยา (11 สิงหาคม 1988). "พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑". ห้องสมุดดิจิทัลวชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 21 สิงหาคม 2017.
- พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปฐมวงศ์. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์หนังสือพิมพ์ไทย, 2470. 57 หน้า.
- สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ 14, กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร, 2554. 296 หน้า. ISBN 978-974-417-594-6