เปาบุ้นจิ้น

ต้นชีวิต

เปา เจิ่ง เกิดในครอบครัวบัณฑิตแห่งหลูโจว (廬州)^[1] ครอบครัวของเขาเป็นชนชั้นกลาง แม้บิดามารดาสามารถส่งเสียให้เขาเล่าเรียนได้ตลอดรอดฝั่ง แต่ก่อนเขาจะเกิด มารดาของเขาต้องสะสมทุนรอนด้วยการขึ้นเขาไปเก็บฟืนมาขายอยู่พักใหญ่^[2] เนื่องจากเปา เจิ่ง เติบโตขึ้นในท่ามกลางสังคมชั้นล่างซึ่งเป็นพลเมืองหลักของประเทศ เขาจึงรับรู้และเข้าใจปัญหาของคนชั้นล่างเป็นอย่างดี^[2]

ครั้น ค.ศ. 1028 อายุได้ 29 ปี^[3] เปา เจิ่ง สอบขุนนางชั้นสูงสุดผ่าน ได้เป็นราชบัณฑิตชั้นจิ้นชื่อ (進士) และได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้ว่าการเทศมณฑลจิ้นชาง (建昌县) แต่เขาขอผัดออกไปก่อน เพื่อกลับบ้านเกิดไปดูแลบิดามารดาผู้ชรา^[2]

เวลานั้น หลิว ยฺวิน (刘赟) ผู้ว่าการหลูโจวซึ่งมีชื่อเสียงว่า เป็นกวีเอกและขุนนางใจซื่อมือสะอาด แวะเวียนมาหาเขาเป็นประจำ ทั้งสองถูกคอกัน และเปา เจิ่ง ได้รับอิทธิพลเรื่องการมีใจกรุณาต่อราษฎรมาจากหลิว ยฺวิน^[2]

ชีวิตราชการ

ผู้ว่าการเทียนฉาง

เมื่อบิดามารดาเสียชีวิตใน ค.ศ. 1038 และปลงศพตามประเพณีแล้ว เปา เจิ่ง กลับมารับใช้แผ่นดิน เริ่มแรกเขาได้เป็นผู้ว่าการนครเทียนฉาง (天长市) ซึ่งไม่ไกลจากหลูโจวบ้านเกิด มีบันทึกว่า ครั้งนั้น ชาวนาผู้หนึ่งมาร้องทุกข์ว่า วัวของตนถูกลอบตัดลิ้น เปา เจิ่ง จึงสั่งให้เขากลับบ้านไปฆ่าวัวนั้นทิ้งเสีย แต่อย่าแพร่งพรายให้ผู้ใดทราบ ตามกฎหมายสมัยนั้น การฆ่าปศุสัตว์เป็นสิ่งต้องห้าม เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากทางราชการ ชาวนาผู้นั้นเมื่อได้รับอนุญาตก็กลับไปฆ่าวัวตามคำสั่ง วันต่อมา ชายอีกผู้หนึ่งมาฟ้องว่า ชาวนาข้างบ้านลอบฆ่าวัว เปา เจิ่ง ตบโต๊ะตวาดว่า ลักลอบตัดลิ้นวัวเขาแล้วยังมาฟ้องกล่าวหาเขาอีก ชายผู้นั้นตกใจที่เปา เจิ่ง ล่วงรู้ความจริง ก็รับสารภาพว่า ตนผิดใจกับชาวนามาแต่เดิมแล้ว จึงกลั่นแกล้งตัดลิ้นวัวเขา เขาจะได้จำใจฆ่าวัวนั้นทิ้ง และจะได้มีความผิดฐานฆ่าปศุสัตว์^[4]

ผู้ว่าการตฺวันโจว

ใน ค.ศ. 1040 เปา เจิ่ง ได้เลื่อนตำแหน่งเป็นผู้ว่าการตฺวันโจว (端州) ซึ่งเป็นแหล่งขึ้นชื่อด้านผลิตจานฝนหมึก เปา เจิ่ง ตรวจสอบพบว่า ผู้ว่าการคนก่อน ๆ มักขูดรีดจานฝนหมึกจำนวนมากจากราษฎร เมื่อทำราชการอยู่ที่นี่ เปา เจิ่ง จึงใช้จานฝนหมึกเพียงอันเดียว โดยกล่าวว่า ความจำเป็นมีเท่านั้น ครั้น ค.ศ. 1043 เขาต้องย้ายไปท้องที่อื่น ประชาชนรักใคร่ก็นำจานฝนหมึกมามอบให้เป็นของขวัญมากมาย เปา เจิ่ง ไม่รับไว้เลย และโยนจานฝนหมึกที่ใช้ประจำอยู่นั้นทิ้งลงสู่แม่น้ำกวางตุ้ง ไม่ยอมพกไปด้วยแม้แต่อันเดียว^[5]

ผู้ตรวจกำกับ

ใน ค.ศ. 1044 เปา เจิ่ง ได้รับการเรียกเข้านครหลวงไคเฟิง (開封) เพื่อดำรงตำแหน่งผู้ตรวจกำกับ (監察御史) ภายในสองปีนับจากนี้ เขาได้ถวายฎีกาอย่างน้อย 13 ฉบับว่าด้วยการทหาร ภาษีอากร การสอบขุนนาง และการฉ้อราษฎร์บังหลวงในวงราชการ ใน ค.ศ. 1045 เขายังได้รับแต่งตั้งเป็นราชทูตอัญเชิญพระราชสาสน์ไปยังราชวงศ์เหลียว (遼朝) มีบันทึกว่า ขณะเข้าเฝ้ากษัตริย์เหลียว ขุนนางเหลียวทูลฟ้องว่า ซ่งละเมิดสัญญาสันติภาพด้วยการแอบสร้างประตูบานหนึ่งไว้ที่กำแพงชายแดนเพื่อให้ชาวเหลียวแปรพักตร์เข้ามาแจ้งข่าวกรอง เปา เจิ่ง จึงถามว่า เหตุใดประตูจึงจำเป็นต่อการหาข่าวกรอง แต่ขุนนางเหลียวตอบไม่ได้^[6]

ระหว่างที่เปา เจิ่ง ทำราชการอยู่ในราชสำนักไคเฟิงนั้น จักรพรรดิเหรินจง (仁宗) ประสงค์จะตั้งพระชายาจากสกุลจาง (张) ขึ้นเป็นมเหสี แต่พระพันปีหลิว (刘太后) พระราชมารดา คัดค้าน^[7] กระนั้น จักรพรรดิก็ทรงอวยยศให้แก่จาง เหยาจั่ว (張堯佐) ลุงของพระชายาจาง อย่างรวดเร็ว ไม่กี่ปีก็ได้เลื่อนจากขุนนางชั้นล่างขึ้นเป็นขุนนางผู้ใหญ่^[8] ในวันที่ 12 กรกฎาคม ค.ศ. 1050 เปา เจิ่ง และผู้ตรวจกำกับอีกสองคน จึงร่วมกันถวายฎีกากล่าวโทษจาง เหยาจั่ว แต่จักรพรรดิทรงเมินเฉย และสี่วันให้หลังยังประทานยศให้แก่น้องสาวของพระชายาจาง เปา เจิ่ง ไม่ลดละความพยายาม เขาถวายฎีกาอีกฉบับหนึ่งแต่ผู้เดียว พรรณนาถึงความไม่เหมาะสมของจาง เหยาจั่ว ในการดำรงตำแหน่งต่าง ๆ^[9] แต่จักรพรรดิกลับให้จาง เหยาจั่ว ควบอีกสี่ตำแหน่ง เปา เจิ่ง จึงถวายฎีกาอีกฉบับ ลงวันที่ 26 ธันวาคม ค.ศ. 1050 ว่า ถ้าทรงขืนจะตั้งจาง เหยาจั่ว ให้ได้ ไม่รับฟังคำปรึกษาที่ถวายแล้ว ก็ขอให้ถอดที่ปรึกษาผู้นี้ออกจากตำแหน่งเสียเถิด^[10] ในการประชุมคราวถัดมาในท้องพระโรง เปา เจิ่ง และเสนาบดีอีกเจ็ดคน ยังเปิดประเด็นร้อนเกี่ยวกับความไม่เหมาะสมของจาง เหยาจั่ว ทำให้จักรพรรดิทรงยอมถอดจาง เหยาจั่ว ออกจากตำแหน่งในที่สุด^[10]

ในช่วงที่ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจกำกับ เปา เจิ่ง ได้ลงโทษลดขั้นและไล่ออกแก่ขุนนางผู้ใหญ่ 30 คน ฐานทุจริต รับสินบน และละเลยหน้าที่ เปา เจิ่ง ยังประสบความสำเร็จในการทูลคัดค้านเสมอ ๆ ผิดกับบุคคลอื่น ๆ ในประวัติศาสตร์ที่ถูกลงโทษสถานหนักเพราะทูลคัดค้านแม้ในเรื่องเล็กน้อย^[2]

ผู้ว่าการไคเฟิง

ใน ค.ศ. 1057 เปา เจิ่ง ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้ว่าการนครหลวงไคเฟิง ซึ่งเวลานั้นเรียกว่า เปี้ยนเหลียง (汴梁)^[3]

เปา เจิ่ง เป็นผู้ว่าการไคเฟิงจนถึง ค.ศ. 1058 ในช่วงเวลาไม่ถึงหนึ่งปีแห่งการดำรงตำแหน่งดังกล่าว เปา เจิ่ง ได้ปฏิรูปการปกครองหลายประการเพื่อให้ราษฎรสามารถเข้าถึงผู้ว่าการได้โดยตรง ทำให้เขาได้รับการยกย่องเชิดชูเป็นอันมาก^[11]

แต่ชีวิตการทำงานของเขาหลังพ้นจากตำแหน่งผู้ว่าการไคเฟิงแล้วกลับเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์อย่างยิ่ง เป็นต้นว่า เมื่อเขาปลดจาง ฟางผิง (張方平) ซึ่งควบสามตำแหน่งสำคัญ เขากลับได้รับแต่งตั้งเข้าสู่ตำแหน่งเหล่านั้นแทน โอวหยาง ซิว (欧阳修) จึงถวายฎีกาประณามเขาอย่างรุนแรง^[11]

ตำแหน่งอื่น ๆ

หลังจากนั้น เปา เจิ่ง ได้ดำรงตำแหน่งอีกหลายตำแหน่ง โดยมากเกี่ยวข้องกับการคลัง เขายังได้เป็นเสนาบดีคลังอยู่ช่วงหนึ่ง^[12]

ถึงแม้จะมีตำแหน่งสูงในวงราชการ เปา เจิ่ง กลับใช้ชีวิตเรียบง่ายจนเป็นที่เลื่องลือ เขายังมีชื่อเสียงในการตรวจสอบการทุจริต กับทั้งอุปนิสัยที่เข้มงวดกวดขัน และไม่อดทนหรือรอมชอมต่อความอยุติธรรมและการฉ้อฉล บุคลิกภาพของเปา เจิ่ง ก็เป็นที่ขึ้นชื่อเช่นกัน มีบันทึกว่า เปา เจิ่ง วางตัวเคร่งครัดเคร่งขรึม ถึงขนาดพูดกันทั่วไปว่า รอยยิ้มของเขาหาดูยากยิ่งกว่าฮวงโหกลายเป็นสีใสสะอาด^[13]

กิตติศัพท์เกี่ยวกับความเที่ยงตรงของเปา เจิ่ง นั้นเลื่องลือไปทั่วแผ่นดิน ชื่อเขาจึงกลายเป็นไวพจน์ของคำว่า "ตงฉิน" (忠臣) ขณะที่ตัวเขาเองก็กลายเป็นหัวเรื่องยอดนิยมในวรรณกรรมและอุปรากรอย่างรวดเร็ว พลเมืองมักเล่าขานว่า เปา เจิ่ง นั้นกลางวันรับราชการอยู่บนโลกมนุษย์ กลางคืนไปรับราชการเป็นยมราชอยู่ในนรกภูมิ พูดกันติดปากว่า เช้าชำระคดีคน ค่ำชำระคดีผี^[14]

อสัญกรรม

สุสานของเปา เจิ่ง ที่หลูหยาง, เหอเฝย์, อานฮุย

เปา เจิ่ง ถึงแก่อสัญกรรมที่ไคเฟิงเมื่อ ค.ศ. 1062^[3] จักรพรรดิเหรินจงทรงรับศพเขาไว้ในพระราชานุเคราะห์ และประทานสมัญญาแก่เขาว่า "เซี่ยวซู่" (孝肅) แปลว่า กตัญญูปูชนีย์

ก่อนเสียชีวิต เปา เจิ่ง สั่งเสียไว้ว่า "ลูกหลานเราคนใดเป็นข้าราชการแล้วกินสินบาตรคาดสินบน ห้ามกลับคืนมายังบ้านเราและห้ามเผาผีร่วมสกุลกันอีก ใครไม่นับถือคุณงามความดีอย่างเรา เราไม่นับเป็นลูกเป็นหลาน"^[5]

ครอบครัว

ในด้านครอบครัว เปา เจิ่ง มีภริยาสามคน คือ นางจาง (張氏), นางต่ง (董氏), และนางซุน (孙氏)^[11]

เปา เจิ่ง มีบุตรสามคนกับนางต่ง เป็นบุตรชายหนึ่งคนชื่อว่า เปา อี้ (包繶) เกิดใน ค.ศ. 1033 และบุตรสาวสองคน^[11]

เปา อี้ สมรสกับนางชุย (崔氏) ในราว ค.ศ. 1051 ต่อมาใน ค.ศ. 1053 เปา อี้ เสียชีวิตขณะรับราชการ เปา อี้ มีบุตรชายหนึ่งคนชื่อว่า เปา เหวินฝู่ (包文辅) ซึ่งเสียชีวิตเมื่ออายุได้ห้าปี^[11]

เมื่อสาวใช้ในบ้านนามว่า นางซุน ตั้งครรภ์ขึ้น เปา เจิ่ง ก็ให้นางกลับบ้านเกิดโดยที่ไม่ทราบว่า บุตรในครรภ์ของนางคือบุตรของเปา เจิ่ง เอง แต่นางชุย ภริยาของเปา อี้ ทราบความทั้งหมด และแอบส่งเสียเลี้ยงดูนางซุนมาตลอด ครั้น ค.ศ. 1057 นางซุนให้กำเนิดบุตรชายชื่อ เปา หยาน (包綖) นางชุยก็พานางซุนและลูกมาอยู่ที่บ้านตนแล้วอุปการะอย่างดี ต่อมาใน ค.ศ. 1058 นางชุยพานางซุนและเปา หยาน กลับคืนตระกูลเปา ทำให้เปา เจิ่ง ดีใจที่เชื้อสายยังไม่สิ้นสูญ จึงเปลี่ยนชื่อให้เปา หยาน เป็น เปา โช่ว (包綬)^[11]

พงศาวดารหลวงยกย่องนางชุย บุตรสะใภ้ของเปา เจิ่ง เป็นอย่างยิ่งที่รู้จักพิทักษ์เลือดเนื้อเชื้อไขของวงศ์ตระกูล^[11] เชื่อกันว่า เหตุการณ์นี้เป็นที่มาของเรื่องราวในวรรณกรรมที่ว่า เปา เจิ่ง นั้นบิดามารดาจงเกลียดจงชังมาตั้งแต่เด็ก จึงได้รับการเลี้ยงดูจากพี่สะใภ้ ผู้ซึ่งเขาเรียกขานว่า "แม่สะใภ้" (嫂娘)^[11]

งิ้ว

เรื่องราวของเปา เจิ่ง นั้นได้รับการเล่าสืบ ๆ ต่ออย่างกว้างขวางในรูปแบบมุขปาฐะ ต่อมาจึงได้รับการดัดแปลงเป็นงิ้ว กระทั่งมีผู้นำมาประพันธ์เป็นลายลักษณ์อักษรเป็นครั้งแรกในราชวงศ์หยวน ครั้งแรก ปรากฏเป็นบทงิ้วซึ่งประพันธ์ด้วยโคลงชู (曲) และได้รับความนิยมอย่างรวดเร็ว กระทั่งบทงิ้วอีกหลายเรื่องใช้เปา เจิ่ง เป็นตัวละครหลัก^[15] เป็นต้นว่า

นิยาย

เปา เจิ่ง ยิ่งได้รับความนิยมขึ้นอีก เมื่อปรากฏเป็นตัวละครหลักในวรรณกรรมแนวสืบสวนสอบสวนและแนวสยองขวัญอีกหลายเรื่อง เป็นต้นว่า

กงซุน เช่อ (ซ้าย) และจั่น เจา (ขวา) จากหนังสือ เจ็ดผู้กล้าห้าผู้ทรงธรรม ซึ่งตีพิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2432
ศาลไคเฟิง เมืองไคเฟิง มณฑลเหอหนัน สาธารณรัฐประชาชนจีน พร้อมเครื่องประหารสามหลังซึ่งจำลองขึ้นตามวรรณกรรม

เรื่องเล่าขาน

ส่วนใหญ่แล้วมักเล่าขานถึงเปา เจิ่ง ในบทบาทเป็นตุลาการ ในงิ้วผู้แสดงเป็นเปา เจิ่ง มักทาหน้าดำ และมีปานเป็นรูปเสี้ยวจันทร์อยู่บนหน้าผาก ทั้งนี้ สืบเนื่องมาจากบุคลิกภาพของเปา เจิ่ง ที่เคร่งขรึม ซึ่งทำให้ในสมัยแรกเขาได้ฉายาจากผู้คนว่า "เปาหน้าเหล็ก" แต่ต่อมาก็เลื่อนไปเป็น "หน้าดำ" เปรียบเปรยว่า ไม่มีรอยยิ้มให้แก่ความฉ้อฉลทั้งปวง^[13]

ในวรรณกรรมส่วนใหญ่ ปรากฏว่า เปา เจิ่ง มีผู้ช่วยอยู่หกคน คือ จั่น เจา (展昭) เป็นองครักษ์ กงซุน เช่อ (公孙策) เป็นเลขานุการ และเจ้าพนักงานตำรวจสี่นาย คือ หวัง เฉา (王朝) หม่า ฮั่น (馬漢) จาง หลง (張龍) และจ้าว หู่ (趙虎) ทั้งเจ็ดคนนี้เป็นสัญลักษณ์ของความสุจริตและเที่ยงธรรม

อนึ่ง ในวรรณกรรมหลาย ๆ เรื่องยังเรียกเปา เจิ่ง ด้วยฉายาต่าง ๆ เช่น เรื่อง เปาเล่งถูกงอั้น เรียกเปา เจิ่ง ว่า "เปาเล่งถู" ตามสำเนียงฮกเกี้ยน หรือ "เปาหลงถู" ตามสำเนียงกลาง (包龍圖) หมายความว่า เปารูปมังกร ทั้งนี้ เพราะจักรพรรดิเจินจงทรงพระสุบินว่า จะมีเทพเจ้ามาจุติเป็นข้าราชการ ครั้นเสด็จจากพระบรรทมแล้วก็โปรดให้ช่างวาดรูปข้าราชการผู้นั้นขึ้น แล้วให้เสนาบดีจัดกำลังออกติดตามหาทั่วพระราชอาณาจักร จนพบเจอเปา เจิ่ง ในที่สุด^[13]

ส่วนวรรณกรรมเรื่อง เจ็ดผู้กล้าห้าผู้ทรงธรรม ว่า จักรพรรดิเหรินจงโปรดให้เปา เจิ่ง ไปตรวจสอบผัง อฺวี้ (龐昱) ซึ่งโปรดให้เป็นข้าหลวงไปรับมืออุทกภัย ผัง อฺวี้ นั้นเป็นบุตรของผัง จี๋ (庞籍) และมีบรรดาศักดิ์ "หลวงสันติ" (安樂侯; Marquis of Peace) พระเจ้าแผ่นดินจึงพระราชทานอาญาสิทธิ์ให้แก่เปา เจิ่ง สามประการ กงซุน เช่อ จึงออกแบบเครื่องประหารสามหลัง มีลักษณะเป็นแท่น ทำเป็นรูปสัตว์ มีใบมีดอยู่ปลายข้างหนึ่ง เปิดขึ้นและฟันลงกับแท่นนั้นได้ แล้วขอให้พระราชทานเป็นอาญาสิทธิ์ใช้ "ประหารก่อน รายงานทีหลัง" ได้ ก็โปรดให้ตามนั้น เครื่องประหารทั้งสามหลังประกอบด้วย

• เครื่องประหารหัวสุนัข หรือฉบับแปลไทยเรียก "มีดตัดหัวสุนัข" (狗頭鍘) เป็นรูปสุนัข สำหรับประหารชีวิตสามัญชน
• เครื่องประหารหัวพยัคฆ์ หรือฉบับแปลไทยเรียก "มีดบั่นศีรษะพยัคฆ์" (虎頭鍘) เป็นรูปเสือ สำหรับประหารชีวิตข้าราชการ
• เครื่องประหารหัวมังกร หรือฉบับแปลไทยเรียก "มีดปลิดเศียรมังกร" (龍頭鍘) เป็นรูปมังกร สำหรับประหารชีวิตพระประยูรญาติ

จักรพรรดิเจินจงยังพระราชทานสิ่งสำคัญอีกหลายสิ่งให้แก่เปา เจิ่ง เป็นต้นว่า พระแส้ทองคำ (金黄夏楚) ใช้เฆี่ยนพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ปัจจุบันได้ และกระบี่อาญาสิทธิ์ (尚方寶劍) เมื่อเชิญออกแสดงแล้ว ผู้คนทั้งปวงต้องเชื่อฟังประหนึ่งเป็นพระราชโองการ

ในเรื่อง เจ็ดผู้กล้าห้าผู้ทรงธรรม นั้น เปา เจิ่ง ยังเป็นพระสหายขององค์ชายแปด หรืออ๋องแปด (八王; Eighth Prince) พระอนุชาของจักรพรรดิเจินจง และมักหมางใจกับผัง จี๋ ผู้เป็นราชครู (太師; Grand Tutor) และเป็นพระศวศุระของจักรพรรดิเหรินจง เนื่องจากเปา เจิ่ง พิพากษาประหารชีวิตผัง อฺวี้ ผู้เป็นบุตร แต่ในทางประวัติศาสตร์ ไม่ปรากฏเหตุผลที่ผัง จี๋ ปฏิบัติต่อเปา เจิ่ง อย่างศัตรูแต่ประการใด

คดียอดนิยม

• ซ้าย: เปา เจิ่ง ในงิ้วปักกิ่ง • ขวา: รูปจำลองที่วัดเปากง (包公祠) เมืองไคเฟิง มณฑลเหอหนัน แสดงเหตุการณ์ที่พระพันปีเสด็จมาขวางการพิจารณาคดีราชบุตรเขย และทรงขู่จะทำให้เปา เจิ่ง พ้นจากตำแหน่ง แต่เปา เจิ่ง ถอดหมวกขุนนางออกกล่าวว่า ไม่เสียดายหมวกหรือแม้แต่ศีรษะ ก่อนจะสั่งให้ประหารชีวิตราชบุตรเขยตามกฎหมาย
ผู้แสดงเป็นเปา เจิ่ง เปิดศาลไคเฟิง ในเมืองไคเฟิง มณฑลเหอหนัน ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ท่องเที่ยวยอดนิยมแห่งหนึ่งของมณฑล

คดีของเปา เจิ่ง ซึ่งงิ้วนิยมเล่น มีดังนี้

แมวป่าสับเปลี่ยนพระโอรส

(狸貓換太子; Wild Cat for the Crown Prince)

ในรัชกาลพระเจ้าเจินจง สนมหลี่ (李宸妃) ให้ประสูติกาลพระโอรส สนมหลิว (劉宸妃) ริษยา จึงให้กัว ไหฺว (郭槐) ขันที สั่งโค่ว จู (寇珠) นางกำนัล เอาซากแมวป่าถลกหนังมาสับเปลี่ยนพระโอรส แล้วนำพระโอรสไปฆ่าหมกสะพานนทีทอง (金水橋) แต่โค่ว จู จงรักภักดี ไม่กล้าฆ่าพระโอรส ขณะนั้น เฉิน หลิน (陳琳) ขันที กำลังถือกล่องผลไม้ที่พระเจ้าเจินจงพระราชทานเป็นของขวัญวันสมภพอ๋องแปด พระอนุชา มาพบเข้า จึงช่วยกันเอาผลไม้ออก เอาพระโอรสใส่กล่อง แล้วเฉิน หลิน ขันที นำออกไปมอบให้อ๋องแปดเลี้ยงดู เวลานั้น สนมหลี่ต้องพระราชอาญาให้ขังไว้ในตำหนักเย็น เพราะทรงเชื่อว่านางคลอดปิศาจแมวป่า ฝ่ายสนมหลิวก็ให้กำเนิดพระโอรสในเวลาถัดมา จึงได้เลื่อนขึ้นเป็นอัครมเหสีที่ตำแหน่งจักรพรรดินี พระนางหลิวทูลยุยงให้พระเจ้าเจินจงรับสั่งประหารสนมหลี่ ก็โปรดให้ตามนั้น แต่ชาวตำหนักเย็นมีใจเมตตาแก่สนมหลี่ อฺวี๋ จง (余忠) ขันที เสนอตัวเข้าตายแทน ทั้งได้ความช่วยเหลือของฉิน เฟิง (秦风) ขันที สนมหลี่จึงหลบหนีจากพระราชวังต้องห้ามออกมาสู่โลกภายนอกได้ แต่ก็ต้องตกระกำลำบาก ทั้งมีพระหทัยคิดถึงพระโอรสกันแสงไม่เว้นวันจนพระเนตรมืดบอด ขณะเดียวกัน ด้วยบาปของพระนางหลิว พระโอรสที่พระนางประสูติจึงพระชันษาสั้น พระเจ้าเจินจงไร้พระโอรสอีก อ๋องแปดจึงส่งพระโอรสที่ตนได้อภิบาลไว้เข้ามาเป็นรัชทายาทมิให้ขาดสายพระโลหิต รัชทายาทนั้นต่อมาได้เสวยราชย์เป็นพระเจ้าเหรินจง

กว่ายี่สิบปีให้หลัง เปา เจิ่ง รับพระราชโองการไปตรวจสอบการแจกจ่ายเสบียงของผัง อฺวี้ และกลับเมืองหลวงโดยผ่านมาตำบลที่สนมหลี่อยู่ สนมหลี่จึงเข้าร้องทุกข์ แต่เนื่องจากกาลผ่านมาเนิ่นนาน ทั้งผู้เกี่ยวข้องก็ตายสิ้นแล้ว เพื่อให้คดีคลี่คลาย จึงมีทางเดียว คือ ให้กัว ไหฺว ขันที สารภาพ เปา เจิ่ง ไต่สวนกัว ไหฺว ยามวิกาล โดยให้สตรีนางหนึ่งแต่งกายเป็นผีโค่ว จู ส่วนเปา เจิ่ง เองแต่งเป็นมัจจุราช และจัดศาลเป็นนรก กัว ไหฺว เกรงกลัวว่า ความชั่วของตนเองนั้นคนไม่รู้ แต่ภูตผีเทวดารู้ จึงรับสารภาพโดยตลอด และถูกเปา เจิ่ง พิพากษาประหารชีวิต แต่แม้คดีกระจ่างแล้ว พระเจ้าเหรินจงกลับทรงลังเลพระทัยในการเลือกระหว่างผู้ให้กำเนิดกับผู้เลี้ยงดู เปา เจิ่ง จึงทูลอบรมจนทรงระลึกผิดชอบได้ แล้วเปา เจิ่ง สั่งให้โบยพระเจ้าแผ่นดินฐานอกตัญญูซึ่งเป็นความผิดตามกฎหมาย แต่ชุดมังกรฉลองพระองค์ถูกโบยแทน ที่สุดแล้ว พระเจ้าเหรินจงรับสั่งให้เอาพระนางหลิวไปประหารชีวิตด้วยการทอดในกระทะน้ำมันเดือด แต่งิ้วสมัยหลังนิยมเล่นว่า พระนางหลิวผูกพระศอปลิดพระชนมชีพเอง ครั้นแล้ว พระเจ้าเหรินจงเสด็จไปรับสนมหลี่พระมารดากลับคืนสู่พระราชวัง และเลื่อนพระนางขึ้นเป็นพระพันปีพระองค์ใหม่

ประหารราชบุตรเขย

(鍘美案; Case of Executing Prince Consort)

เฉิน ชื่อเหม่ย์ (陳世美) เป็นบัณฑิตอยู่ในชนบท สมรสกับฉิน เซียงเหลียน (秦香莲) และมีบุตรด้วยกันสองคน คู่สามีภรรยาฐานะยากจน ต้องอดทนกัดก้อนเกลือกินด้วยกันตลอดมา ภายหลัง เฉิน ชื่อเหม่ย์ ไปสอบขุนนางในเมืองหลวงและได้อันดับหนึ่ง จึงได้รับการแห่แหนไปรอบเมืองหลวง ขณะนั้น พระกนิษฐภคินีพระเจ้าเหริน จง ทอดพระเนตรเห็นเฉิน ชื่อเหม่ย์ รูปงาม ก็มีพระทัยปฏิพัทธ์ เฉิน ชื่อเหม่ย์ ทูลความเท็จว่า ตนยังโสด พระเจ้าเหรินจงจึงพระราชทานสมรสให้ และทรงตั้งให้เขาเป็นเขยหลวง ฐานันดรศักดิ์ว่า "ราชบุตรเขย" (駙馬)

หลายปีต่อมา ทุพภิกขภัยบีบให้ฉิน เซียงเหลียน ต้องพาลูกเข้ามาตายดาบหน้าที่เมืองหลวง ณ ที่นั้น ฉิน เซียงเหลียนทราบความจริงเกี่ยวกับเฉิน ชื่อเหม่ย์ นางจึงไปร้องขอให้เขาช่วยเหลือลูกของเขาเองด้วย แต่ราชบุตรเขยบอกปัด ฉิน เซียงเหลียน จึงไปฟ้องคดีต่อเปา เจิ่ง ว่า ราชบุตรเขยทอดทิ้งลูกเมียและหลอกลวงเบื้องสูงเข้าสู่พระราชวงศ์ เปา เจิ่ง พิสูจน์จนแน่ชัดว่า คำฟ้องของฉิน เซียงเหลียน เป็นจริงทุกประการ แต่เฉิน ชื่อเหม่ย์ คงยืนกระต่ายขาเดียวไม่รับรู้ และใช้ให้หาน ฉี (韓琪) องครักษ์ ไปฆ่าฉิน เซียงเหลียน พร้อมบุตรทั้งสอง เสียให้ตายทั้งหมด แต่หาน ฉี มีมนุษยธรรม จึงชี้ทางให้ฉิน เซียงเหลียน กลับไปหาเปา เจิ่ง ก่อนจะใช้ดาบเชือดคอตนเองตาย เปา เจิ่ง สั่งให้เจ้าพนักงานตำรวจไปจับกุมราชบุตรเขยมาขึ้นศาล พิจารณาแล้วพิพากษาประหารชีวิต สมาชิกพระราชวงศ์เข้าแทรกแซง และข่มขู่จะใช้อิทธิพลทำให้เปา เจิ่ง หลุดจากตำแหน่ง แต่เปา เจิ่ง ไม่เกรงกลัว และสั่งให้เจ้าพนักงานปฏิบัติตามคำพิพากษาเพื่อรักษากฎหมาย

เรื่องราวของเปา เจิ่ง ได้รับการทำเป็นละครโทรทัศน์และหนังสือการ์ตูนบ่อยครั้ง ที่โดดเด่นเช่น

• เปาบุ้นจิ้น (包青天; Justice Bao) – ละครโทรทัศน์ไต้หวัน ค.ศ. 1974 อี้ หมิง (仪铭) แสดงเป็น เปา เจิ่ง, เถียน เผิง (田鹏) แสดงเป็น จั่น เจา, ฟ่าน หงเซฺวียน (范鴻軒) แสดงเป็นจักรพรรดิเหรินจง
• เปาบุ้นจิ้น (包青天; Justice Bao) – ละครโทรทัศน์ไต้หวันในระหว่าง ค.ศ. 1993 ถึง 1994 จิน เชาฉฺวิน (金超群) เล่นเป็นเปา เจิ่ง ได้รับความนิยมอย่างมาก ทำให้เขาและนักแสดงคนอื่น ๆ เช่น ฟ่าน หงเซฺวียน ที่แสดงเป็นกงซุน เช่อ, เหอ เจียจิ้ง (何家勁) ที่แสดงเป็นจั่น เจา, และหลง หลง (龍隆) ที่แสดงเป็นอ๋องแปด มีชื่อเสียงในระดับภูมิภาคและกลายเป็นเครื่องรำลึกถึงตัวละครนั้น ๆ ด้วย^[26] ออกอากาศในประเทศไทยทางสถานีวิทยุโทรทัศน์ไทยทีวีสีช่อง 3
• เปาบุ้นจิ้น ขุนศึกตระกูลหยาง (碧血青天楊家將; Heroic Legend of the Yang's Family) – ละครโทรทัศน์ฮ่องกงเมื่อ ค.ศ. 1994 จิน เชาฉฺวิน เป็นเปา เจิ่ง
• เปาบุ้นจิ้น (包青天; Justice Bao) – ละครโทรทัศน์ไต้หวันเมื่อ ค.ศ. 1995 ตี้ หลง (狄龍) เป็นเปา เจิ่ง
• เปาบุ้นจิ้น (包青天; Justice Bao) – ละครโทรทัศน์ฮ่องกงเมื่อ ค.ศ. 1995 จิน เชาฉวิน เป็นเปา เจิ่ง
• เปาบุ้นจิ้น ภาคออกล้างมลทินทั่วหล้า (包公出巡; Return of Justice Bao) – ละครโทรทัศน์ไต้หวันเมื่อ ค.ศ. 2000 จิน เชาฉฺวิน เป็นเปา เจิ่ง
• เปาบุ้นจิ้น ภาคคดีพิสดาร (包公奇案; Mysterious Cases of Judge Bao) – ละครโทรทัศน์ไต้หวันเมื่อ ค.ศ. 2000 จิน เชาฉฺวิน เป็นเปา เจิ่ง
• เปาบุ้นจิ้น เทพผู้ทรงธรรม (包青天; Justice Bao) – ละครโทรทัศน์จีนแผ่นดินใหญ่เมื่อ ค.ศ. 2008 จิน เชาฉฺวิน เป็นเปา เจิ่ง ออกอากาศในประเทศไทยทางไทยทีวีสีช่อง 3, ไทยรัฐทีวี และช่อง 9 เอ็มคอตเอชดี
• เปาบุ้นจิ้น (包青天; Justice Bao) – ละครโทรทัศน์ไต้หวันเมื่อ ค.ศ. 2010 ถึง 2012 จิน เชาฉฺวิน เป็นเปา เจิ่ง ออกอากาศในประเทศไทยทางช่อง 3 แฟมิลี
• เปาบุ้นจี้ - หนังสือการ์ตูนล้อเลียนเปาบุ้นจิ้น โดย ทีมงานหนังสือการ์ตูนขายหัวเราะและมหาสนุก

และยังมีเรื่องราวอื่น ๆ เช่น เปา เจิ่ง ตอนเป็นวัยหนุ่มหรือตลกล้อเลียนอีกด้วย เช่น เปาบุ้นจิ้นหน้าขาว (九品芝麻官; Hail the Judge) ภาพยนตร์ฮ่องกงเมื่อ ค.ศ. 1994 แสดงนำโดย โจว ซิงฉือ และอู๋ ม่งต๊ะ^[27]

ในภาษาไทย คำว่า "ท่านเปา" ยังเป็นคำตลาดหมายถึง ผู้พิพากษาหรือตุลาการ ราชบัณฑิตยสถานบันทึกไว้ใน พจนานุกรมคำใหม่ เล่ม 2 ซึ่งเผยแพร่ครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 2009^[28] นอกจากนั้น "เปา" ยังเป็นคำในภาษาปากและใช้ในสื่อ หมายถึงกรรมการผู้ตัดสินกีฬา โดยเฉพาะกีฬาฟุตบอลด้วย

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ เปาบุ้นจิ้น