Guangzhou
Ang Guangzhou (Tsinong pinapayak: 广州; Tsinong tradisyonal: 廣州; Cantonese pronunciation: [kʷɔ̌ːŋ.tsɐ̂u] or [kʷɔ̌ːŋ.tsɐ́u] ( pakinggan); Pagsasalitang Mandarin: [kwàŋ.ʈʂóu] ( listen)), kilala rin bilang Canton at dating niromanisado bilang Kwangchow o Kwong Chow,[6] ay ang kabisera at pinakamataong lungsod ng lalawigan ng Guangdong sa katimugang Tsina.[7] Ito ay nasa Ilog Perlas sa layong humigit-kumulang 120 km (75 mi) hilaga-hilagang kanluran ng Hong Kong at 145 km (90 mi) hilaga ng Macau. Ang lungsod ay may kasayasayang umaabot nang higit sa 2,200 taon at isa rin itong pangunahing dulo ng pandagat na Daang Sutla,[8] at patuloy pa rin itong naglilingkod bilang pangunahing pantalang lungsod at pusod ng transportasyon, gayon din bilang isang sa pinakamalaking mga lungsod ng bansa.[9]
Guangzhou 广州市 Canton; Kwangchow | |
---|---|
Antas-prepektura at sub-probinsiyal na lungsod | |
Mula taas, kaliwa-pakanan: Tanawin ng Guangzhou kasama ang Ilog Perlas sa gabi; Toreng Canton; Rebukto ng Limang Kambing sa Liwasang Yuexiu; Toreng Zhenhai sa Liwasang Yuexiu; Katedral ng Sagrado Corazon ng Guangzhou; Distritong Sentral na Pangnegosyo ng Tianhe. | |
Mga palayaw: City of Rams, City of Flowers, Suicheng, marami pang iba | |
Kinaroroonan ng hurisdiksiyon ng Lungsod ng Guangzhou sa Guangdong | |
Mga koordinado (Pamahalaang Bayan ng Guangdong): 23°07′55″N 113°15′58″E / 23.132°N 113.266°E | |
Bansa | Tsina |
Lalawigan | Guangdong |
Pamahalaan | |
• Uri | Sub-probinsiyal na lungsod |
• Kalihim ng Komite ng CPC | Zhang Shuofu |
• Alkalde | Wen Guohui |
Lawak | |
• Antas-prepektura at sub-probinsiyal na lungsod | 7,434.4 km2 (2,870 milya kuwadrado) |
• Urban | 3,843.43 km2 (1,483.95 milya kuwadrado) |
Taas | 21 m (68 tal) |
Populasyon (Katapusan ng taong 2018)[2] | |
• Antas-prepektura at sub-probinsiyal na lungsod | 14,904,400 |
• Kapal | 2,000/km2 (5,200/milya kuwadrado) |
• Urban | 11,547,491 |
• Metro (2010)[4] | 25 milyon |
Demonym | Kantones |
Sona ng oras | UTC+8 (Pamantayang Oras ng Tsina) |
Kodigong postal | 510000 |
Kodigo ng lugar | (0)20 |
Kodigo ng ISO 3166 | CN-GD-01 |
GDP (nominal)[5] | 2018 |
- Kabuuan | ¥2.3 trillion $347 billion ($0.66 trillion, PPP) |
- Kada tao | ¥158,638 $23,963 ($46,778, PPP) |
- Paglago | 6.5% |
Mga unlapi ng plaka ng sasakyan | 粤A |
Bulaklak ng lungsof | Bombax ceiba |
Ibon ng lungsod | Chinese hwamei |
Mga wika | Kantones, Mandarin |
Websayt | english.gz.gov.cn |
Guangzhou | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Pinapayak na Tsino | 广州 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tradisyunal na Tsino | 廣州 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Postal | Canton Kwangchow | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kahulugang literal | Malawak na Prepektura | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
daglat | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Tsino | 穗 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Mga dating pangalan | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nanwucheng | |||||||||||||||||||||||||
Tsino | 南武城 | ||||||||||||||||||||||||
Kahulugang literal | Katimugang Wucheng | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Panyu | |||||||||||||||||||||||||
Tsino | 番禺 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Panlalawigang Kabisera ng Guangfu | |||||||||||||||||||||||||
Tradisyunal na Tsino | 廣府 省城 | ||||||||||||||||||||||||
Pinapayak na Tsino | 广府 省城 | ||||||||||||||||||||||||
Kahulugang literal | Malawak na Prepekturang Panlalawigan na Lungsod | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Xingwang | |||||||||||||||||||||||||
Tradisyunal na Tsino | 興王 | ||||||||||||||||||||||||
Pinapayak na Tsino | 兴王 | ||||||||||||||||||||||||
Kahulugang literal | Happy King | ||||||||||||||||||||||||
|
Mga di-pormal na pangalan (sa Ingles) | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
City of Rams City of the Five Rams | |||||||||||||||||||||||||
Tsino | 羊城 五羊城 | ||||||||||||||||||||||||
Kahulugang literal | Goat/Sheep City Five Goat/Sheep City | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
City of the Immortals | |||||||||||||||||||||||||
Tsino | 仙城 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
City of Flowers | |||||||||||||||||||||||||
Tsino | 花城 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Rice City | |||||||||||||||||||||||||
Tsino | 穗城 | ||||||||||||||||||||||||
Kahulugang literal | Rice-ear City | ||||||||||||||||||||||||
|
Ang Guangzhou ay nasa pusod ng pinakamataong built-up na kalakhang pook sa kalupaang Tsina na umaabot sa pangunahing mga lungsod ng Foshan, Dongguan, Zhongshan at Shenzhen. Bumubuo ito sa isa sa pinakamalaking mga aglomerasyong urbano sa mundo. Sa pamamahala, humahawak ang lungsod ng katayuang sub-probinsiyal[10] at isa ito sa siyam na mga Pambansang Sentral na Lungsod ng Tsina.[11] Sa katapusan ng taong 2018, tinatayang nasa 14,904,400 katao ang populasyon ng malawak na pook pampangasiwaan ng lungsod, isang 3.8% paglago mula sa nakaraang taon.[12] Tinanda ang Guangzhou bilang isang Alpha global city.[13] May mabilis na dumaraming bilang ng mga banyaga na pansamantalang residente at nandayuhan mula Timog-silangang Asya, Gitnang Silangan, Silangang Europa at Aprika.[14][15] Humantong ito sa pagbansag sa lungsod bilang "Kabisera ng Ikatlong Mundo".[16]
Ang panloob na populasyong migrante mula sa ibang mga lalawigan ng Tsina sa Guangzhou ay 40% ng kabuoang populasyon ng lungsod noong 2008. Kasama ang Shanghai, Beijing at Shenzhen, ang Guangzhou ay may isa sa pinakamahal na mga pamilihan ng pag-aaring real (real estate) sa bansa.[17] Noong huling bahagi ng dekada-1990 at unang bahagi ng dekada-2000, lumipat sa Guangzhou ang mga mamamayan ng sub-Saharanong Aprika na unang tumira sa Gitnang Silangan at ibang mga bahagi ng Timog-silangang Asya, bunsod ng naganap na krisis sa pananalapi sa Silangang Asya noong 1997/98.[18]
Dating tinuringan na tanging pantalan ng Tsina na magagamit ng maraming mga dayuhang mangangalakal, bumagsak ang Guangzhou sa kamay ng mga Briton noong Unang Digmaang Opyo. At dahil hindi na nakatatamasa ng monopolyo ang pantalang lungsod kasunod ng digmaan, napunta ang mga kalakalan nito sa ibang mga pantalan tulad ng Hong Kong at Shanghai, ngunit patuloy pa ring naglingkod ito bilang isang pangunahing entrepôt. Sa makabagong komersiyo, mas-tanyag ang Guangzhou sa taunang Canton Fair, ang pinakamatanda at pinakamalaking peryang pangkalakal sa Tsina. Sa loob ng tatlong magkakasunod na taon (2013–2015), niranggo ng Forbes ang Guangzhou bilang pinakamahusay na lungsod pangkomersiyo sa kalupaang Tsina.[19]
Mga paghahating pampangasiwaan
Isang sub-probinsyal na lungsod ang Guangzhou, at mayroon itong tuwirang hurisdiksiyon sa labing-isang mga distrito:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Demograpiya
Taon | Pop. | ±% |
---|---|---|
1950[24] | 2,567,645 | — |
1960[24] | 3,683,104 | +43.4% |
1970[24] | 4,185,363 | +13.6% |
1980[24] | 5,018,638 | +19.9% |
1990[24] | 5,942,534 | +18.4% |
2000[24] | 9,943,000 | +67.3% |
2002 (taya)[25] | 10,106,200 | +1.6% |
2008 (taya)[26] | 11,153,400 | +10.4% |
2010[24] | 12,701,948 | +13.9% |
2014 (taya)[27] | 13,080,500 | +3.0% |
2018 (taya) | 14,904,400 | +13.9% |
Ag paglaki ng populasyon ay maaaring naapektuhan ng mga pagbabago sa mga dibisyong administratibo. |
Sang-ayon sa Senso 2010, ang populasyon ng Guangzhou ay nasa 12.78 milyong katao. Magmula noong 2014[update], ito ay tinatayang nasa 13,080,500 katao,[2][27] 11,264,800 sa kanila ay mga residenteng urbano.[3] Ang kapal ng populasyon nito ay nasa 1,800 katao sa bawat kilometro kuwadrado. Ang built-up area ng kabayanan ng Guangzhou ay tuwirang kumokonekta sa ilang mga ibang lungsod. Sumasaklaw ang built-up area ng Sonang Ekonomiko ng Delta ng Ilog Perlas sa 17,573 square kilometre (6,785 mi kuw) at tinatayang tinitirhan ito ng 22 milyong katao, kasama ang siyam na mga distritong urbano ng Guangzhou's, Shenzhen (5.36 milyon), Dongguan (3.22 milyon), Zhongshan (3.12 milyon), malaking bahagi ng Foshan (2.2 milyon), Jiangmen (1.82m), Zhuhai (890 libo), at Distrito ng Huiyang (760 libo) ng Huizhou. Ang kabuoang populasyon ng aglomerasyong ito ay higit sa 28 milyon kapag isasama ang mga populasyon ng Natatanging Rehiyong Pampangasiwaan ng Hong Kong. Ang mabilis na lumalaking ekonomiya ng lugar at mataas na pangangailangan sa paggawa ay nakapaglikha ng malaking "floating population" ng mga manggagawang migrante. Aabot sa 10 milyong mga migrante ang naninirahan sa lugar nang hindi bababa sa anim na buwan kada taon. Noong 2008, humigit-kumulang na 5 milyon sa mga palagiang residente ng Guangzhou ay mga migranteng walang hukou.[28]
Kalakhang pook
Ayon sa pagtataya ng Samahan para sa Kooperasyon at Kaunlarang Pang-ekonomiya (OECD), ang sumasaklaw na kalakhang pook ay may populasyon na 25 milyon noong 2010.[29][4]
Mga kambal at kapatid na lungsod
Kasalukuyang pinapanatili ng Guangzhou ang mga kasunduang kapatiran sa mga sumusunod na banyagang lungsod.[30][31]
- Fukuoka, Hapon (mula noong 1979)
- Los Angeles, Estados Unidos (mula noong 1981)
- Maynila, Pilipinas (mula noong 1982)
- Vancouver, Canada (mula noong 1985)
- Sydney, Australya (mula noong 1986)
- Bari, Italya (mula noong 1986)
- Lyon, Pransiya (mula noong 1988)
- Frankfurt, Alemanya (mula noong 1988)
- Auckland, Bagong Selanda (mula noong 1989)
- Gwangju, Timog Korea (mula noong 1996)
- Linköping, Suwesya (mula noong 1997)
- Durban, Timog Aprika (mula noong 2000)
- Bristol, Nagkakaisang Kaharian (mula noong 2001)
- Yekaterinburg, Rusya (mula noong 2002)
- Arequipa, Peru (mula noong 2004)
- Surabaya, Indonesya (mula noong 2005)
- Vilnius, Lithuania (mula noong 2006)
- Birmingham, Nagkakaisang Kaharian (mula noong 2006)
- Hambantota, Sri Lanka (mula noong 2007)
- Recife, Brasil (mula noong 2007)
- Tampere, Finland (mula noong 2008)
- Bangkok, Thailand (mula noong 2009)
- Kota Kinabalu, Malaysia (mula noong 2011)
- Petaling Jaya, Malaysia (mula noong 2012)
- Rabat, Morocco (mula noong 2013)
- Ahmedabad, Indiya (mula noong 2014)
- Łódź, Polonya (mula noong 2014)
- Dhaka, Bangladesh
- Ecatepec, Mehiko (mula noong 2016)[32][33][34][35]
- Genova, Italya (mula noong 2016)
Galeriya
- Guangzhou noong 1919
- Ang Hukbong Mapagpalaya ng Bayan na papasok sa Guangzhou noong Oktubre 14, 1949
- Panoramang urbano ng Guangzhou
- Estasyong Gongyuanqian ng Guangzhou Metro
- Pangunahing tarangkahan ng Unibersidad ng Sun Yat-sen
- Looban ng sityo ng Canton Fair sa Pazhou
- Guangzhou Opera House
- Estadyong Olimpiko ng Guangdong
Talababa
Mga sanggunian
Mga pagbanggit
Bibliograpiya
- An Anglochinese Calendar for the Year 1845, Corresponding to the Year of the Chinese Cycle Æra 4482 or the 42d Year of the 75th Cycle of Sixty, being the 25th Year of the Reign of Ta'ukwa'ng, Vol. II, Hong Kong: Office of the Chinese Repository, 1845.
- Douglass, Robert Kennaway (1878), , in Baynes, T.S. (pat.), Encyclopædia Britannica, bol. 5 (9th pat.), New York: Charles Scribner's Sons, pp. 37–9
{{cite ensiklopedya}}
: Cite has empty unknown parameters:|1=
at|coauthors=
(tulong) - Douglass, Robert Kennaway (1911), Encyclopædia Britannica (sa Ingles), bol. 5 (11 pat.), Cambridge University Press, pp. 218–220 , in Chisholm, Hugh (pat.),
- Kuo, Ping-chia, "Guangzhou", Encyclopædia Britannica, online ed., Encyclopædia Britannica, nakuha noong 15 Hulyo 2016.
- Ring, Trudy; Salkin, Robert M.; La Boda, Sharon, mga pat. (1996), International Dictionary of Historic Places, Vol. V: Asia and Oceania, Taylor & Francis, ISBN 978-1-884964-04-6.
- "Guangzhou", Time Out: Hong Kong, London: Time Out Guides, 2011, pp. 284–300, ISBN 978-1-84670-114-6.
- Bulletins and Other State Intelligence, Westminster: F. Watts, 1841.
- Beck, Sanderson (2007), Republican China in Turmoil 1912–1926
- Bretschneider, E. (1871), On the Knowledge Possessed by the Ancient Chinese of the Arabs and Arabian Colonies: And Other Western Countries, Mentioned in Chinese Books
- Butel, Paul (1997), Européens et Espaces Maritimes: vers 1690-vers 1790, Par Cours Universitaires (sa Pranses), Bordeaux: Bordeaux University Press
- Cortesao, Armando, pat. (1944), Suma Oriental of Tome Pires, an Account of the East, from the Red Sea to China, Written in Malacca and India in 1512–1515, New Delhi: Asian Educational Services, ISBN 9788120605350
- Douglas, Robert Kennaway (2006), Europe and the Far East, Adamant Media, ISBN 978-0-543-93972-2
- Dunn, Ross E. (1986), The Adventures of Ibn Battuta, University of California Press, ISBN 978-0-520-05771-5
- Dutra, Francis A.; Santos, João Camilo dos (1995), Francis A. Dutra; João Camilo dos Santos (mga pat.), Proceedings of the International Colloquium on the Portuguese and the Pacific: University of California, Santa Barbara, October 1993, Santa Barbara: Jorge de Sena Center for Portuguese Studies, University of California, ISBN 978-0-942208-29-0.
- Gray, John Henry (1875), Walks in the City of Canton, Hong Kong: De Souza & Co.
- Gunn, Geoffrey (2011-08-01), History without Borders: The Making of an Asian World Region, 1000–1800, ISBN 9789888083343
- Kjellberg, Sven T. (1975), Svenska Ostindiska Compagnierna 1731–1813: Kryddor, Te, Porslin, Siden [The Swedish East India Company 1731–1813: Spice, Tea, Porcelain, Silk (sa Suweko) (2nd pat.), Malmö: Allhem, ISBN 978-91-7004-058-0
- "Commercial Intercourse with China", Knight's Store of Knowledge for All Readers, London: Charles Knight & Co., 1841, pp. 130–152
- Li Kangying (2010), The Ming Maritime Trade Policy in Transition, 1368 to 1567, Wiesbaden: Otto Harrassowitz, ISBN 9783447061728
- MacPherson, D. (1842), Two Years in China: Narrative of the Chinese Expedition, from Its Formation in April, 1840, Till April, 1842 : with an Appendix, Containing the Most Important of the General Orders & Despatches Published During the Above Period, London: Saunders & Otley
- Von Glahn, Richard (1996), Fountain of Fortune: Money and Monetary Policy in China, 1000–1700, Berkeley: University of California Press, ISBN 978-0-520-20408-9
- Wakeman, Frederic, Jr. (1985), The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Imperial Order in Seventeenth-Century China, Berkeley: University of California Press, ISBN 978-0-520-04804-1
{{citation}}
: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) - Wilbur, Clarence Martin (1983), The Nationalist Revolution in China, 1923–1928, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 9780521318648
- Wills, John E., Jr. (1998), "Relations with Maritime Europe, 1514–1662", in Denis Twitchett; John King Fairbank; Albert Feuerwerker (mga pat.), The Cambridge History of China, bol. Vol. 8: The Ming Dynasty, 1368–1644, Pt. 2, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 333–375, ISBN 978-0-521-24333-9
{{citation}}
:|volume=
has extra text (tulong)CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link) - Wills, John E., Jr.; Cranmer-Byng, John; Witek, John W. (2010), Wills, Jr., John E. (pat.), China and Maritime Europe, 1500–1800: Trade, Settlement, Diplomacy, and Missions, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-17945-4
{{citation}}
: CS1 maint: multiple names: mga may-akda (link). - Yü Ying-shih (1987), "Han Foreign Relations", The Cambridge History of China, bol. Vol. I: The Ch'in and Han Empires, 221 B.C.–A.D. 220, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-24327-8
{{citation}}
:|volume=
has extra text (tulong)
Mga kawing panlabas
Gabay panlakbay sa Guangzhou mula sa WikivoyagePadron:Wikisource category
- Guangzhou International Naka-arkibo 2019-12-27 sa Wayback Machine.: Opisyal na websayt ng Guangzhou
- Guangzhou, China Network Naka-arkibo 2008-01-20 sa Wayback Machine.
- Mayroong datos pang-heograpiya ang OpenStreetMap tungkol sa Guangzhou