Şah (satranç)
 |  |
Şah (♔ ♚), satranç oyunundaki en önemli taştır. Şah taşının rakip tarafından kıpırdayamayacak şekilde tehdit edilmesine şah mat denir ve oyunun sona erdiği anlamına gelir. Fakat eğer şah tehdit altında değilse, başka bir yere oynayamıyorsa ve oyuncunun oynatacak başka taşı yoksa bu duruma da Pat denir. Satranç tahtasında kendi rengi dışındaki diğer renkteki karede, yani esas kurallara göre beyaz şah e1, siyah şah e8 karesinde oyuna başlar. Şah ayrıca, bir piyonun rakibin son karesine geldiğinde terfi edemeyeceği tek taştır.
  | Şah |
|---|---|
  | Vezir |
  | Kale |
  | Fil |
  | At |
  | Piyon |
Köken bilimi
Satranç oyunu Hindistan kökenli olmasına rağmen "şah" kelimesi Farsçadan gelmektedir. Batılı dillerde "şah" için kullanılan tabir "kral"dır.
Hareketleri
Şah, bitişiğindeki 8 kareden herhangi birine sadece bir kare gidebilir. İlgili karede rakip taşlardan biri varsa bu taşı alabilir. Kendi taşlarından biri varsa, ya da kare rakip taşlardan birinin tehdidi altında ise (rakip şah dahil) gidemez. Şah herhangi bir taşın üstünden atlayarak ilerleyemez. Kale ile 2-2 şeklinde kısa rok veya 3-2 şeklinde uzun rok yapabilir.
Şahların bir satranç oyunundaki başlangıç konumu |
Şahın olası hamleleri. Şah her yöne yalnız bir kare ilerler. |
Şah tehdit altında kalacağı karelere ilerleyemez. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rok
Rok hareketi, şah ve kaleye özgü bir harekettir. Şah herhangi bir kaleye doğru iki kare ilerler. Kale şahın üzerinden atlatılarak şaha bitişik kareye konur. Rok yapabilmek için:
- Şah ya da ilgili kalenin henüz hiç oynatılmamış olması gerekir.
- Aralarında hiç taş bulunmaması gerekir.
- Herhangi bir taşın şaha şah çekmemesi, yani şahın tehdit altında olmaması gerekir.
- Geçiş yolunun tehlike altında olmaması gerekir.
