2014 Türkiye yerel seçimleri

Yerel seçimlerin beş yılda bir yapılıyor olması^[6] nedeniyle 30 Mart 2014'te yapılması planlanan seçimlerin^[7] 2012 yılında AK Parti^[8] ve MHP'nin hazırladıkları önerge ile 27 Ekim 2013 tarihine^[9] alınması teklif edildi. Gerekçe olarak kış aylarında seçim propagandalarının güçlükle yapılması gösterilmişti. CHP de öneriye kısmen destek vermiş, fakat 26, 27 ve 29 Ekim tarihlerinin resmî tatil olması nedeniyle vatandaşların bu dönemi tatil olarak değerlendirmesi durumunda seçimlere katılım oranının düşebileceğini, bu nedenle seçim tarihinin 3 Kasım 2013 olması yönünde görüş bildirmişti.^[10] AK Parti ve MHP bu öneriye destek vermedi. Seçim tarihi değişikliğine açık destek veren AK Parti ve MHP'nin toplam milletvekili sayısı 377 olmasına rağmen, anayasanın ilgili maddesinin değiştirilmesi için gerekli olan 367 oy 12 Ekim 2012 tarihinde yapılan oylamada sağlanamadı.^[11]

12 Kasım 2012'de kabul edilen ve 6 Aralık 2012'de Resmî Gazete'de yayımlanan yasa değişikliği ile Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyeleri kuruldu ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürüldü. Böylece toplam büyükşehir belediyesi sayısı 16'dan 30'a yükselirken yine aynı değişiklikle İstanbul ve Kocaeli'ye ek olarak Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırları olarak değiştirildi.

Aynı düzenlemeyle 27 yeni ilçe kurulurken, büyükşehir belediyeleri sınırları içine giren ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişilikleri kaldırılarak, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlıbulundukları ilçenin belediyesine katıldı. Bu illerdeki il özel idarelerinin tüzel kişiliği ile bucakları ve bucak teşkilatları kaldırıldı.^[12]

Seçim takvimi

Seçimler öncesi uygulanacak seçim takvimi 21 Aralık 2013 günü Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından açıklandı.^[13] İllerin en az yarısında oy verme günü olan 30 Mart 2014 tarihinden en az altı ay öncesi yani 30 Eylül 2013 tarihi itibarıyla teşkilat kurmuş ve büyük kongrelerini yapmış olan siyasi partiler 30 Mart 2014 yerel seçimlerine katılma hakkını kazandılar. 31 Aralık 2013'te Yüksek Seçim Kurulu, 30 Mart 2014'te yapılacak Yerel Seçimler'e girebilecek olan siyasi partileri açıkladı.^[14] YSK, 17 Ocak 2014 tarihinde 31 Aralık 2013'te ilan edilen 25 siyasi partiden ayrı olarak Yurt Partisi ve Muhafazakar Yükseliş Partisi'nin de seçimlere katılabileceklerine karar verdi.

Seçimlere katılabileceği ilan edilen siyasi partilerden Halkın Yükselişi Partisi dışındaki 26 partinin seçimlerde kullanılacak oy pusulasındaki yerlerini belirlemek üzere 27 Ocak 2014 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanlığı'nda kura çekimi yapıldı.

Seçmen sayısı ve oylama işlemleri

30 Mart 2014 tarihinde yapılan mahalli idareler genel seçimlerinde bir sandıkta kullanılacak oy sayısı YSK tarafından 320 olarak belirlendi. Nüfusu 400'ü geçmeyen köylerde de bu uygulama geçerli oldu. Uygulamaya neden olarak ise yurt genelindeki sandık alanlarının yetersiz olması gösterildi.^[15] YSK Başkanı Sadi Güven partilerin seçimde kullanılacak birleşik oy pusulasındaki yerlerinin belirlenmesine yönelik kura çekimi öncesi yaptığı konuşmada net rakamlar olmamasına rağmen yurt içi seçmen sayısının 52 milyon 721 bin 589 olduğunu, bu sayının itirazların değerlendirilmesinin ardından az da olsa değişebileceğini, sandık kurulu sayısının 194 bin 701, sandık sayısının da 400 bin civarında olacağını bildirdi.^[16] Mahallelerde 48 milyon 55 bin 316 seçmen, 169 bin 213 sandıkta; beldelerde 820 bin 194 seçmen, 3 bin 379 sandıkta ve köylerde 3 milyon 820 bin 321 seçmen, 21 bin 718 sandıkta seçmenin oy kullanabileciği belirlendi. Ancak YSK tarafından açıklanan bu rakamlara, cezaevlerinde kurulacak seçim sandıklarının dahil olmadığı açıklandı.^[17]

Oy verme saatleri, Yüksek Seçim Kurulu'nun aldığı karar doğrultusunda Türkiye'nin illerine göre farklılıklar gösterdi. Bu kapsamda; Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkâri, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis illerinde saat 07:00 ile 16:00 saatleri arasında oy kullanılabilirken bunun dışında kalan diğer illerde 08:00 ile 17:00 saatleri arasında oy kullanılabildi.^[18]

Seçmenlerin ikamet ettikleri yerlere göre kullandıkları oylarda da farklılıklar oldu. Buna göre; köylerde ikamet eden seçmenler, İl genel meclisi üyeliği seçimi ile Köy muhtarlığı ve köy ihtiyar meclisi üyeliği seçimi için oy kullanabildiler. Büyükşehir olmayan illerde ikamet eden seçmenler, İl genel meclisi üyeliği seçimi, Belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi ile Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi için oy kullandılar. Türkiye'de büyükşehir belediyeleri sınırları içerisinde ikamet eden seçmenler ise; Büyükşehir belediye başkanlığı seçimi, Belediye başkanlığı ve belediye meclis üyeliği seçimi ile Mahalle muhtarlığı ve mahalle ihtiyar heyeti üyeliği seçimi için oy kullanabildiler.^[18]

Seçmenler, oy kullanmak için seçim sandığı gittiklerinde ise; yanlarında nüfus cüzdanı, resmî daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi veya avukatlık kimlik belgesi gibi kimliğini tereddütsüz ortaya koyan resimli, resmî nitelikteki belgelerden birini sandık görevlilerine göstermek zorunda oldular. Ayrıca, seçmenlerin bu belgeleri ibraz edemedikleri takdirde seçmen bilgi kağıdı ile birlikte nüfus müdürlüklerinden alınabilecek nüfus kayıt örneğini sandık görevlilerine ibraz ettikleri takdirde oy kullanabildiler. Ceza infaz kurumu ve tutukevlerinde bulunan seçmenlerden bu belgeleri ibraz edemeyenlerin ise yalnızca idarece kendilerine verilmiş belgeleri ibraz etmeleri yeterli oldu. Bunun dışındaki belgeler, oy kullanmak amacıyla geçersiz sayıldı.^[18]

Seçim sandıklarının başında görevli olan sandık görevlileri, oy kullanmak amacıyla gelen seçmenlere oy kullandıkları pusulaları ve uygun renkteki zarfları vermekle de görevliydiler. Üç farklı renkte zarf ve beş farklı renkte oy pusulası kullanılan 30 Mart 2014 Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde; turuncu renkte zarfa il genel meclisi üyeliği seçimleri için verilen yine turuncu renkteki pusula, mavi renkteki zarfa; belediye başkanlığı seçimleri için verilen yine mavi renkteki oy pusulası konuldu. Mor renkteki zarfa ise köy veya mahalle muhtarları ile ihtiyar heyetlerinin yazılı olduğu kâğıtlar konuldu. Ancak, Büyükşehir statüsü olan yerlerde; beyaz renkte kullanılıp büyükşehir belediye başkanlığı adaylığı için kullanılan bileşik oy pusulası ile mavi renkteki belediye başkanlığı seçimleri için kullanılan bileşik oy pusulası ve il genel meclis üyeliği için kullanılan olan sarı renkteki bileşik oy pusulalarının üçü mavi renkli zarfa konularak kullanıldı.^[18]

Türkiye geneli

Seçmenler 30 büyükşehir belediye başkanını, 1.351 ilçe ve belde belediye başkanını, 1.251 il genel meclisi üyesini ve 20.500 belediye meclisi üyesini belirlemek için sandık başına gittiler. Seçimlerin resmî sonuçları 6 Mayıs 2014 tarihinde Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından düzenlenen basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı. YSK yapılan itirazlar sonucu iki il merkezi (Yalova ve Ağrı), yedi ilçe (Aydıntepe-Bayburt, Mahmudiye-Eskişehir, Güroymak-Bitlis, Çatalzeytin-Kastamonu, Buharkent-Aydın, Şabanözü-Çankırı, Yeşilyurt-Tokat) ve beş beldedeki belediye başkanlığı seçimlerini iptal etti. Bu seçim çevrelerinde 1 Haziran 2014 tarihinde yeniden seçim düzenlendi.^[19]

Aşağıdaki tabloda Türkiye geneli seçim sonuçları için büyükşehir belediyeleri sınırları için büyükşehir belediye meclislerinin oluşturulduğu ilçe belediye meclisleri oy oranları ile büyükşehir belediyeleri dışındaki 51 ildeki il genel meclisi oy oranlarının toplamı esas alınmıştır.^[20]

Parti	Genel başkan(lar)	Oy sayısı	Oy oranı (%)	+/–
Adalet ve Kalkınma Partisi	Recep Tayyip Erdoğan	19.469.840	43,4	5,0
Cumhuriyet Halk Partisi	Kemal Kılıçdaroğlu	11.493.758	25,6	2,5
Milliyetçi Hareket Partisi	Devlet Bahçeli	7.907.067	17,6	1,7
Barış ve Demokrasi Partisi	Selahattin Demirtaş - Gültan Kışanak	2.027.782	4,5	4,5
Saadet Partisi	Mustafa Kamalak	1.249.354	2,8	2,4
Halkların Demokratik Partisi	Sebahat Tuncel - Ertuğrul Kürkçü	901.945	2,0	—¶
Büyük Birlik Partisi	Mustafa Destici	702.335	1,6	0,8
Demokrat Parti	Gültekin Uysal	325.432	0,7	3,1
Demokratik Sol Parti	Masum Türker	149.650	0,3	2,5
İşçi Partisi	Doğu Perinçek	115.977	0,3	0,0
Bağımsız Türkiye Partisi	Haydar Baş	107.667	0,2	0,2
Hür Dava Partisi	Zekeriya Yapıcıoğlu	97.216	0,2	—¶
Bağımsızlar		81.221	0,2	0,3
Özgürlük ve Dayanışma Partisi	Alper Taş - Bilge Seçkin Çetinkaya	59.842	0,1	0,0
Türkiye Komünist Partisi		51.155	0,1	0,1
Hak ve Özgürlükler Partisi	Kemal Burkay	43.846	0,1	0,0
Hak ve Eşitlik Partisi	Osman Pamukoğlu	35.551	0,1	—¶
Millet Partisi	Aykut Edibali	17.692	0,0	0,1
Doğru Yol Partisi	Çetin Özaçıkgöz	12.344	0,0	—¶
Liberal Demokrat Parti	Cem Toker	11.997	0,0	0,0
Yurt Partisi	Sadettin Tantan	3.568	0,0	—¶
Toplumsal Uzlaşma Reform ve Kalkınma Partisi	Ahmet Eyüp Özgüç	1.250	0,0	—¶
Alternatif Parti	Süleyman Yağcıoğlu	-	-	—¶
Halkın Kurtuluş Partisi	Nurullah Ankut	-	-	—¶
Genç Parti	Cem Uzan	-	-	—¶
Muhafazakar Yükseliş Partisi	Engin Yılmaz	-	-	—¶
Emek Partisi	Selma Gürkan	-	-	0,12
Toplam		44.866.489	100

Büyükşehir belediye başkanlıkları

2014 yerel seçimleri büyükşehir belediye başkanlığı seçimleri sonuçları:^[21]

İl Belediye Başkanlıkları

Belediye başkanlıkları

2014 yerel seçimleri belediye başkanlığı seçimleri sonuçları:^[22]

İl genel meclisi üyelikleri

30 Mart 2014 il genel meclisi seçim sonuçları (büyükşehir belediyeleri dışındaki 51 ilde düzenlendi);^[23]

Belediye meclisi üyelikleri

30 Mart 2014 belediye meclisi üyeliği seçim sonuçları ;^[24]

İllere Göre Sonuçlar

Aşağıda, belirtilen illerin, belirtilen ilçelerine göre, 2014 Türkiye Yerel Seçim Sonuçları yer almaktadır.

• Sabah, Yerel Seçimler 201426 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.