Bundesliga
Bundesliga (Almanca telaffuz: [ˈbʊndəsˌliːɡa]; çev. 'Federal Lig'), Fußball-Bundesliga (Almanca telaffuz: [ˌfuːsbal-]) ya da 1. Bundesliga (Almanca telaffuz: [ˌeːɐ̯stə-]) gibi adlarla da anılan Almanya'daki en üst düzey futbol ligidir. Bundesliga 18 takımdan oluşur. Bundesliga'dan düşen takımlar sonraki sezon 2. Bundesliga'da, oradan yükselenler ise Bundesliga'da mücadele ederler. Bir sezon Ağustos'tan Mayıs'a kadar devam eder. Maçlar cuma, cumartesi ve pazar günleri oynanır. Tüm Bundesliga kulüpleri DFB-Pokal kupa müsabakalarına katılır. Bundesliga şampiyonu DFL-Supercup'a katılmaya hak kazanır.
 | |
| Ülke |  Almanya |
|---|---|
| Konfederasyon | UEFA |
| Kuruluş | 1963 |
| Takım sayısı | 18 |
| Alt lig | 2. Bundesliga |
| Uluslararası kupa(lar) | UEFA Şampiyonlar Ligi UEFA Avrupa Ligi UEFA Avrupa Konferans Ligi |
| Son şampiyon | Bayer Leverkusen (2023-24) |
| En çok şampiyon olan | Bayern München (32 kez) |
| En çok oynayan | Karl-Heinz Körbel (602) |
| En çok gol atan | Gerd Müller (365) |
| Yayıncı | Sky Deutschland ARD ZDF Sport1 Eurosport 2 |
| Resmî site | www.bundesliga.de |
| Mevcut sezon: 2023-24 Bundesliga | |
Kuruluşundan bu yana Bundesliga'da elli altı kulüp mücadele etmiştir. Bayern Münih 60 sezonun 32'sini ve son on bir sezonu kazanarak Avrupa rekoru kırmıştır.[1] Bundesliga'da Borussia Dortmund, Hamburg, Werder Bremen, Borussia Mönchengladbach ve VfB Stuttgart takımlarıda şampiyon olma başarısı gösterdiler. En iyi ulusal liglerden biri olan Bundesliga, UEFA'nın 2022-23 sezonu için belirlediği ve son beş sezonda Avrupa müsabakalarındaki performanslara dayanan lig katsayısı sıralamasına göre Avrupa'da üçüncü sırada yer almaktadır.[2] Bundesliga 1976'dan 1984'e kadar ve 1990'da UEFA sıralamasında lider olmuştur. Ayrıca yedi kez kıtanın en yüksek puanlı kulübü de bir Bundesliga ekibiydi. Bundesliga kulüpleri sekiz UEFA Şampiyonlar Ligi, yedi UEFA Avrupa Ligi, dört Avrupa Kupa Galipleri Kupası, iki UEFA Süper Kupası, iki FIFA Kulüpler Dünya Kupası ve üç Kıtalararası Kupa şampiyonluğu kazanmıştır. Oyuncuları dokuz Ballon d'Or ödülü, iki FIFA Yılın En İyi Erkek Futbolcusu ödülü, dört Avrupa Altın Ayakkabı ve UEFA Yılın Kulüp Futbolcusu dahil olmak üzere üç UEFA Yılın Erkek Futbolcusu ödülü kazanmıştır.
Bundesliga, seyirci ortalaması açısından dünyanın bir numaralı futbol ligidir; 2011-12 sezonunda maç başına 45.134 taraftar ortalamasıyla tüm spor dalları arasında National Football League'den sonra dünyanın en yüksek seyirci ortalamasına sahip spor ligidir.[3] Bundesliga 200'den fazla ülkede televizyonda yayınlanmaktadır.[4]
Bundesliga 1962 yılında Dortmund'da kuruldu[5] ve ilk sezonu 1963-64'te başladı. Bundesliga'nın yapısı ve organizasyonu, Almanya'nın diğer futbol ligleriyle birlikte sık sık değişikliğe uğradı. Bundesliga, Deutscher Fußball-Bund (Almanya Futbol Federasyonu) tarafından kuruldu, ancak günümüzde Deutsche Fußball Liga (Alman Futbol Ligi) tarafından işletilmektedir.
Ligin tamamlanan son sezonu olan 2022-23 sezonunda şampiyonluğa ulaşan takım Bayern Münih'tir.
Yapısı
Bundesliga, 1. Bundesliga (nadiren 1. önekiyle anılır) ve bir altında 1974'ten beri Alman futbolunun ikinci kademesi olan 2. Bundesliga olmak üzere iki ligden oluşmaktadır. Bundesligen (çoğul) profesyonel ligler için kullanılır. 3. Liga 2008 yılından bu yana profesyonel bir ligdir, ancak diğer iki lig gibi Alman Futbol Ligi (DFL) tarafından değil, Alman Futbol Federasyonu (DFB) tarafından yönetildiği için Bundesliga olarak adlandırılmaz.
Ligler, 3. Liga seviyesinin altında genellikle bölgesel bazda alt bölümlere ayrılır. Örneğin Regionalligen şu anda Nord (Kuzey), Nordost (Kuzeydoğu), Süd (Güney), Südwest (Güneybatı) ve West (Batı) liglerinden oluşmaktadır. Bunun altında, çoğu Oberligen (üst ligler) olarak adlandırılan ve federal eyaletleri veya büyük kentsel ve coğrafi alanları temsil eden on üç paralel bölüm bulunmaktadır. Oberligen'in altındaki seviyeler yerel bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Lig yapısı sık sık değişmiştir ve tipik olarak ülkenin çeşitli bölgelerinde spora katılım derecesini yansıtmaktadır. 1990'ların başında, Almanya'nın yeniden birleşmesi ve ardından Doğu Almanya'nın ulusal liginin entegrasyonu değişikliklere yol açmıştır.
İki Bundesligen'deki her takım ligde oynamak için gerekli lisansa sahip değilse bölgesel liglere düşürülürler. Lisans alabilmek için takımların mali kriterleri ve organizasyon olarak belirli davranış standartlarını karşılamaları gerekmektedir.
Diğer ulusal liglerde olduğu gibi, en üst ligde yer almanın bazı faydaları vardır:
- Televizyon yayın hakları gelirlerinden daha büyük bir pay 1. Bundesliga takımlarına gitmektedir.
- 1. Bundesliga takımları daha fazla taraftar desteğine sahiptir. Birinci ligdeki ortalama seyirci sayısı maç başına 42.673'tür; bu rakam 2. Bundesliga'nın ortalamasının iki katından fazladır.
- Televizyon aracılığıyla daha fazla görünürlük ve daha yüksek seyirci katılımı, 1. Bundesliga takımlarının daha kazançlı sponsorluk anlaşmaları yapmalarına katkı sağlar.
- 1. Bundesliga takımları, televizyon ve gişe gelirleri, sponsorluklar ve takım markalarının satışlarından önemli bir gelir elde ederler. Bu durum, yerel ve uluslararası kaynaklardan yetenekli oyuncuları çekmelerine ve elde tutmalarına ve birinci sınıf stadyum tesisleri inşa etmelerine olanak tanır.
Bayern München, Borussia Dortmund, Schalke 04, RB Leipzig, Hamburg, VfB Stuttgart, 1. FC Köln, Borussia Mönchengladbach, Eintracht Frankfurt, Werder Bremen ve Bayer Leverkusen uluslararası alanda en tanınan Alman kulüpleridir.[6] Hamburger SV, kuruluşundan bu yana, ilk kez küme düştüğü 12 Mayıs 2018 tarihine kadar Bundesliga'da sürekli oynayan tek kulüp olmuştur.
1981'den 1991'e kadar Almanya'da uygulanan terfi ve küme düşme sistemi 2008-09 sezonunda Bundesliga'da yeniden uygulanmaya başlandı:
- Bundesliga'yı son iki sırada bitirenler otomatik olarak 2. Bundesliga'ya düşer ve 2. Bundesliga'yı ilk iki sırada bitirenler ise onların yerini alır.
- Bundesliga'da sondan üçüncü olan kulüp, 2. Bundesliga'nın üçüncüsü ile iki ayaklı bir maç oynar ve kazanan takım bir sonraki sezon Bundesliga'da yer alır.
1992'den 2008'e kadar, Bundesliga'yı son üç sırada bitirenlerin otomatik olarak küme düştüğü ve yerlerini 2. Bundesliga'yı ilk üç sırada bitirenlerin aldığı farklı bir sistem kullanıldı. 1963'ten 1981'e kadar iki ya da daha sonra üç takım Bundesliga'dan otomatik olarak küme düşerken, yükselme ya tamamen ya da kısmen yükselme play-off'ları ile belirlendi.
Sezon ağustos ayı başlarında başlar[7] ve altı haftalık bir kış tatili (aralık ortasından ocak sonuna kadar) ile mayıs ayı sonuna kadar sürer. 2002-03 sezonundan itibaren, açılış maçları ilk maç gününde cuma geceleri son şampiyonların katılımıyla yapılmaya başlandı. Son şampiyonlar o tarihten bu yana açılış maçlarını kaybetmedi ve 21 maçın 16'sını kazandı (2022-23 sezonuna kadar). 2021-22 sezonundan itibaren başlama vuruşu saatleri değiştirilerek cuma maçları 20.30'da, cumartesi günleri 15.30 ve 18.30'da, pazar günleri ise 15.30, 17.30 ve 19.30'da oynanmaya başlandı.[8]
2023-24 sezonu takımları
Takımlar ve stadyumlar
| Takım | Şehir | Stadyum | Kapasite | Kaynak |
|---|---|---|---|---|
| 1. FC Heidenheim | Heidenheim | Voith-Arena | 15,000 | [9] |
| 1. FC Köln | Köln | RheinEnergie Stadyumu | 49.698 | [10] |
| 1899 Hoffenheim | Sinsheim | PreZero Arena | 30.150 | [11] |
| Augsburg | Augsburg | WWK Arena | 30.660 | [12] |
| Bayer Leverkusen | Leverkusen | BayArena | 30.210 | [13] |
| Bayern München | Münih | Allianz Arena | 75.000 | [14] |
| Bochum | Bochum | Vonovia Ruhrstadion | 27.599 | [15] |
| Borussia Dortmund | Dortmund | Signal Iduna Park | 81.365 | [16] |
| Borussia Mönchengladbach | Mönchengladbach | Borussia-Park | 59.724 | [17] |
| Darmstadt 98 | Darmstadt | Merck-Stadion am Böllenfalltor | 17,650 | [18] |
| Eintracht Frankfurt | Frankfurt | Deutsche Bank Park | 51.500 | [19] |
| Freiburg | Freiburg im Breisgau | Europa-Park Stadyumu | 24.000 | [20] |
| Mainz 05 | Mainz | Mewa Arena | 34.000 | [21] |
| RB Leipzig | Leipzig | Red Bull Arena | 42.558 | [22] |
| Stuttgart | Stuttgart | MHPArena | 60.449 | [23] |
| Union Berlin | Berlin | Stadion An der Alten Försterei | 22.012 | [24] |
| VfL Wolfsburg | Wolfsburg | Volkswagen Arena | 30.000 | [25] |
| Werder Bremen | Bremen | Weser Stadyumu | 42.100 | [26] |
Şampiyonlar
İlk sezonu 1963-64 sezonu olan Bundesliga'da 13 farklı takım şampiyonluk yaşadı. 32 şampiyonluk yaşayan Bayern Münih en başarılı takım konumundayken, onu sırasıyla Borussia Mönchengladbach ve Borussia Dortmund (5), Werder Bremen (4), Hamburg ve VfB Stuttgart (3), 1. FC Köln ve 1. FC Kaiserslautern (2), TSV 1860 München, Eintracht Braunschweig, 1. FC Nürnberg, VfL Wolfsburg ve Bayer Leverkusen (1) takip etmektedir. Yıllara göre elde edilen şampiyonluklar şu şekildedir:
| Kulüp | Şampiyonluk | Kazanılan yıllar |
|---|---|---|
FC Bayern Münih  | 32 | 1968-69, 1971-72, 1972-73, 1973-74, 1979-80, 1980-81, 1984-85, 1985-86, 1986-87, 1988-89, 1989-90, 1993-94, 1996-97, 1998-99, 1999-00, 2000-01, 2002-03, 2004-05, 2005-06, 2007-08, 2009-10, 2012-13, 2013-14, 2014-15, 2015-16, 2016-17, 2017-18, 2018-19, 2019-20, 2020-21, 2021-22, 2022-23 |
| Borussia Dortmund | 5 | 1994-95, 1995-96, 2001-02, 2010-11, 2011-12 |
| Borussia Mönchengladbach | 5 | 1969-70, 1970-71, 1974-75, 1975-76, 1976-77 |
| SV Werder Bremen | 4 | 1964-65, 1987-88, 1992-93, 2003-04 |
| Hamburger SV | 3 | 1978-79, 1981-82, 1982-83 |
| VfB Stuttgart | 3 | 1983-84, 1991-92, 2006-07 |
| 1. FC Köln | 2 | 1963-64, 1977-78 |
| 1. FC Kaiserslautern | 2 | 1990-91, 1997-98 |
| TSV 1860 Münih | 1 | 1965-66 |
| Eintracht Braunschweig | 1 | 1966-67 |
| 1. FC Nürnberg | 1 | 1967-68 |
| VfL Wolfsburg | 1 | 2008-09 |
| Bayer 04 Leverkusen | 1 | 2023-24 |
Bundesliga şampiyonlarının formalarına işleyebilecekleri yıldız sayılarında aşağıdaki kurallar geçerlidir. Formada yıldız kullanım hakları sırasıyla
- 3. Bundesliga şampiyonluğu: 1 yıldız
- 5. Bundesliga şampiyonluğu: 2 yıldız
- 10. Bundesliga şampiyonluğu: 3 yıldız
- 20. Bundesliga şampiyonluğu: 4 yıldız
- 30. Bundesliga şampiyonluğu: 5 yıldız
şampiyonlukları takiben kazanılmaktadır.
Sezonlara göre
Parantez içindeki sayı, toplam kazanılan Bundesliga şampiyonluğunu göstermektedir.
Futbolcu İstatistikleri
.jpg)
En çok forma giyen 10 oyuncu
| Futbolcu | Periyot | Kulüp[28] | Maç | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Karl-Heinz Körbel | 1972-1991 | Eintracht Frankfurt | 602 |
| 2 | Manfred Kaltz | 1971-1991 | Hamburg | 581 |
| 3 | Oliver Kahn | 1987-2008 | Bayern München | 557 |
| 4 | Klaus Fichtel | 1965-1988 | Schalke 04 | 552 |
| 5 | Miroslav Votava | 1976-1996 | Werder Bremen | 546 |
| 6 | Klaus Fischer | 1968-1988 | Schalke 04 | 535 |
| 7 | Eike Immel | 1978-1995 | VfB Stuttgart | 534 |
| 8 | Willi Neuberger | 1966-1983 | Eintracht Frankfurt | 520 |
| 9 | Michael Lameck | 1972-1988 | VfL Bochum | 518 |
| 10 | Uli Stein | 1978-1997 | Hamburg | 512 |
En çok gol atan 10 futbolcu
| Futbolcu | Periyot | G | M | O | Kulüp[29] | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Gerd Müller | 1965-1979 | 365 | 427 | 0.85 | Bayern München |
| 2 |  Robert Lewandowski | 2010-2022 | 312 | 382 | 0.82 | Dortmund (74/131), Bayern (238/253) |
| 3 | Klaus Fischer | 1968-1988 | 268 | 535 | 0.50 | 1860 Munich (28/60), Schalke (182/295), Köln (31/96), Bochum (27/84) |
| 4 | Jupp Heynckes | 1965-1978 | 220 | 369 | 0.60 | M’gladbach (195/283), Hannover (25/86) |
| 5 | Manfred Burgsmuller | 1969-1990 | 213 | 447 | 0.48 | Essen (32/74), Dortmund (135/224), Nürnberg (12/34), Bremen (34/115) |
| 6 |  Claudio Pizarro | 1999-2020 | 197 | 490 | 0.40 | Bremen (109/250), Bayern (87/224), Köln (1/16) |
| 7 | Ulf Kirsten | 1990-2003 | 181 | 350 | 0.52 | Bayer 04 Leverkusen |
| 8 | Stefan Kuntz | 1983-1999 | 179 | 449 | 0.40 | Bochum (47/120), Uerdingen (32/94), K'lautern (75/170), Bielefeld (25/65) |
| 9 | Dieter Müller | 1973-1986 | 177 | 303 | 0.58 | Offenbach (0/2,) Köln (159/248), Stuttgart (14/30), Saarbrücken (4/23) |
| Klaus Allofs | 1975-1993 | 177 | 424 | 0.42 | Düsseldorf (71/169), Köln (88/177), Bremen (18/78) | |
Diğer rekorlar
- Kendi kalesine en çok gol atan futbolcu: 6 Manfred Kaltz Hamburg.
- En yaşlı futbolcu: Klaus Fichtel Schalke 04 (43).
- En genç gol atan futbolcu: Nuri Şahin Borussia Dortmund (16 yaş ve 335 gün).
- En çok penaltı atan futbolcu: Manfred Kaltz (53 penaltı).
- En çok gol yiyen kaleci: 829 Eike Immel (534 maç).
- En çok şampiyon olan futbolcu: 8 Mehmet Scholl, Oliver Kahn, Philipp Lahm, Bastian Schweinsteiger, Franck Ribéry
- En çok şampiyon olan teknik direktör: 8 Udo Lattek.
- En erken gol atan futbolcu: Karim Bellarabi Bayer 04 Leverkusen (9 saniye).
- Bir sezonda en çok gol atan oyuncu: Robert Lewandowski Bayern Münih (41) (2020-21)
Bundesliga'nin kurucuları
- Eintracht Braunschweig (Braunschweig)
- SV Werder Bremen (Bremen)
- Borussia Dortmund (Dortmund)
- 1. FC Köln (Köln)
- MSV Duisburg (Duisburg)
- Preußen Münster (Münster)
- FC Schalke 04 (Gelsenkirchen)
- 1. FC Kaiserlautern (Kaiserslautern)
- 1. FC Saarbrücken (Saarbrücken)
- Eintracht Frankfurt (Frankfurt)
- Karlsruher SC (Karlsruhe)
- 1. FC Nürnberg (Nürnberg)
- TSV 1860 München (Münih)
- VfB Stuttgart (Stuttgart)
- Hertha BSC Berlin (Berlin)
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Bundesliga resmi web sitesi(İngilizce ve Almanca)2 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Almanya Futbol Federasyonu (DFB)23 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ligtv Bundesliga sayfası12 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Almanya Bundesliga 100'ler Kulübü 1963-201323 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.