Bursa (il)

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[4])

Bursa İl Nüfusu: 3.214.571 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 10.811 km²'dir. İlde km²'ye 297 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 5950 kişi ile Yıldırım'dır.)

İlde yıllık nüfus artış oranı %0,62 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Büyükorhan (%14,40)- Osmangazi(-%0,67)

6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 17 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1061 mahalle bulunmaktadır.

Bursa il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[6]	401.595	6		%29     114.741 286.854     %71
1935[7]	442.760	6	%10	%30     133.699 309.061     %70
1940[8]	461.648	7	%4	%31     141.189 320.459     %69
1945[9]	491.899	6	%7	%31     154.727 337.172     %69
1950[10]	545.919	6	%11	%33     179.016 366.903     %67
1955[11]	598.898	7	%10	%36     215.428 383.470     %64
1960[12]	693.894	6	%16	%38     262.362 431.532     %62
1965[13]	755.504	7	%9	%44     335.048 420.456     %56
1970[14]	847.884	6	%12	%49     416.662 431.222     %51
1975[15]	961.639	6	%13	%53     507.106 454.533     %47
1980[16]	1.148.492	6	%19	%55     636.910 511.582     %45
1985[17]	1.324.015	6	%15	%63     840.094 483.921     %37
1990[18]	1.603.137	6	%21	%72     1.157.805 445.332     %28
2000[19]	2.125.140	5	%33	%77     1.630.940 494.200     %23
2007[20]	2.439.876	4	%15	%81     1.979.999 459.877     %19
2008[21]	2.507.963	4	%3	%88     2.204.874 303.089     %12
2009[22]	2.550.645	4	%2	%88     2.249.974 300.671     %12
2010[23]	2.605.495	4	%2	%89     2.308.574 296.921     %11
2011[24]	2.652.126	4	%2	%89     2.359.804 292.322     %11
2012[25]	2.688.171	4	%1	%89     2.402.012 286.159     %11
2013[26]	2.740.970	4	%2	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[27]	2.787.539	4	%2
2015[28]	2.842.547	4	%2
2016[28]	2.901.396	4	%2
2017[28]	2.936.803	4	%1
2018[28]	2.994.521	4	%2
2019[28]	3.056.120	4	%2
2020[28]	3.101.833	4	%1
2021[28]	3.147.818	4	%1
2022[28]	3.194.720	4	%1
2023[28]	3.214.571	4	%1

Antik dönemde Bursa, Misya ve Bitinya bölgeleri sınırları içinde kalmaktadır.

Antik kentler

• Adraneia / Hadriani (Orhaneli)
• Apollonia (Gölyazı)
• Kios / Prousias ad Mare (Gemlik)
• Lopadion (Uluabat)
• Miletopolis /Mileda (Mustafakemalpaşa)
• Myrleia / Apameia / Montaneia (Mudanya)
• Nikaia (İznik)

Höyükler

• Aktopraklık Höyüğü, (Nilüfer-Akçalar)
• Ilıpınar Höyüğü, (Orhangazi)
• Kurşunlu Höyüğü, (İnegöl)

Hanlar

Köprüler

Kaplıcalar

• Ağaçhisar Kaplıcası
• Yeni Kaplıca
• Armutlu Kaplıcası
• Bademli Bahçe Kaplıcası
• Tümbüldek Kaplıcaları
• Gemlik (Terme) Kaplıcası
• Ilıcaksu Kaplıcası
• Orhangazi Keramet Kaplıcası
• Oylat Kaplıcası
• Sadağ Kaplıcası
• Vakıfbahçe (Çekirge) Kaplıcası

Kültür merkezleri

• Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
• Tayyare Kültür Merkezi
• Akpınar Kültür Merkezi
• Konak Kültür Evi
• Fethiye Kültür Merkezi
• Nilüfer Uğur Mumcu Sahnesi
• Barış Manço Kültür Merkezi
• Adile Naşit Kültür Merkezi
• Görükle Çağdaş Eğitim Kooperatifi Kültür Salonu
• Suare Kültür Merkezi
• Ördekli Hamamı Kültür Merkezi
• Yıldırım Kültür Merkezi
• Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi
• Karabaş-ı Veli Kültür Merkezi

• Atatürk Kongre ve Kültür Merkezi
• Tayyare Kültür Merkezi
• Akpınar Kültür Merkezi
• Konak Kültür Evi
• Fethiye Kültür Merkezi
• Nilüfer Uğur Mumcu Sahnesi
• Barış Manço Kültür Merkezi
• Adile Naşit Kültür Merkezi
• Görükle Çağdaş Eğitim Kooperatifi Kültür Salonu
• Suare Kültür Merkezi
• Ördekli Hamamı Kültür Merkezi
• Yıldırım Kültür Merkezi
• Uludağ Üniversitesi Prof. Dr. Mete Cengiz Kültür Merkezi
• Karabaş-ı Veli Kültür Merkezi

Merkezi Yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Bursa, bir ‘büyükşehir’dir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Bursa Valisi 1965-Çiçekdağı doğumlu Mahmut DEMİRTAŞ, Ağustos 2023'te Mardin Valisi iken atanmıştır.

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Bursa'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Yerel yönetim

Büyükşehir belediyelerinde yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.^[32][33] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 sayılı kanun 16. madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı, 1962-Nilüfer doğumlu Mustafa Bozbey (Cumhuriyet Halk Partisi), 31 Mart 2024 seçimlerinde %47,62 oy oranıyla seçilmiştir.^[34]

İlçe belediyeleri, 2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre, üç değişik parti tarafından yönetilmektedir. AK Parti 13, CHP 3 ve MHP 1 ilçe belediyesi kazanmıştır.^[35]

Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 102'dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 17 ilçe belediye başkanı ve 84 üye). AK Parti 59, CHP 22, İYİ Parti 11 ve MHP 10 üyeye sahiptir.^[36]

Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarına ait bilgiler Bursa'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

Bursa'da 2'si devlet, 1'i vakıf olmak üzere 3 üniversite bulunmaktadır. Ayrıca kapanan Orhangazi Üniversitesi'nin yerleşkesi şu an Bursa Teknik Üniversitesi tarafından kullanılmaktadır.

• Mudanya Üniversitesi, 2022 yılında Bursa'da kurulmuştur. Bursa Eğitim ve Kültür Vakfı tarafından 11.03.2022 tarihinde kurulmuştur. Bursa'nın Mudanya ilçesinde yer alan üniversitemiz, yüksek standartlarda donanıma sahip, yeşillikler arasında şehrin gürültüsünden izole; ancak şehre yakın kampüsümüz ile öğrencilerimizin ihtiyacı olan her türlü imkanı sunuyor.
• Uludağ Üniversitesi, 1975 yılında Bursa Üniversitesi adıyla kurulup 1982 yılında adı resmen Uludağ Üniversitesi olan, Bursa'nın ilk üniversitesi olma özelliğiyle birlikte Türkiye'nin önde gelen eğitim kurumlarından biridir. Merkez yerleşke olan Görükle Yerleşkesi'ne araç ile 5 dakika uzaklıktaki Görükle yerleşimi, barındırdığı çeşitli seçenekler sunan çok sayıda apart, özel yurt ve özellikle öğrenci odaklı kiralık daireler ile ideal konaklama merkezidir. Diğer yerleşkeleri İnegöl, Gemlik Suni ipek Asım Kocabıyık, Ali Osman Sönmez, Mudanya, Yenişehir İbrahim Orhan, İznik, Mustafakemalpaşa, Karacabey, Orhangazi, Orhaneli, Keles, Harmancık ve Büyükorhan'dır.
• Bursa Teknik Üniversitesi, 2010 yılında yasal olarak kabul edilerek kurulmuştur. Şu anda Yıldırım Yerleşkesi ve Osmangazi Yerleşkesi'nde hizmet vermektedir. Doğa Bilimleri Fakültesi, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi, Denizcilik Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Orman Fakültesi, İletişim Fakültesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü'nden oluşan bölümler bulunmaktadır.
• Bursa Orhangazi Üniversitesi, Bursa'nın ilk vakıf üniversitesiydi. 2012-2013 eğitim-öğretim yılında öğrenci kabulüne başlamıştır. Bünyesinde İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Mühendislik Fakültesi, Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Fen Bilimleri Enstitüsü'nden bulunmaktadır.^[37] Üniversite 23 Temmuz 2016 tarihinde, Olağanüstü Hal (OHAL) Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'yle üniversite kapatılmıştır.^[38]
• Faruk Saraç Tasarım Meslek Yüksekokulu, Fabrika-i Hümayun adlı eski ipek fabrikasında hizmet vermektedir.
• Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
• İstanbul Ticaret Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Merkezi
• Okan Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
• İstanbul Bilgi Üniversitesi, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi
• Plato Meslek Yüksekokulu, Bursa Sürekli Eğitim Merkezi

• 
  Uludağ Üniversitesi Bahçesi
• 
  Uludağ Üniversitesi Makina Bölümü Binası
• 
  Mudanya Üniversitesi 7 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Halk eğitim merkezleri

• Nilüfer Halk Eğitim Merkezi
• Gürsu Halk Eğitim Merkezi
• Osmangazi Halk Eğitim Merkezi27 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Yıldırım Halk Eğitim Merkezi
• Kestel Halk Eğitim Merkezi24 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gemlik Halk Eğitim Merkezi7 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İnegöl Halk Eğitim Merkezi26 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Bursa, yerel medya kuruluşlarının en fazla olduğu illerden biridir. Bursa'da 27'si merkezde olmak üzere toplam 38 yerel radyo kanalı, 6 yerel televizyon kanalı, 20'si merkezde toplam 46 yerel gazete bulunmaktadır. Bunun yanında kentin cemiyet hayatını ve gece yaşantısını anlatan magazin dergileri ve yerel ekonomi dergileri de Bursa'nın diğer yerel basın kuruluşlarıdır. Yerel basın kuruluşları haricinde tüm ulusal radyo ve TV kanalları da Bursa'da farklı frekanslarda yayın yapmaktadır.Şehirde ayrıca, Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Demirören Haber Ajansı gibi önemli haber ajanslarının büroları bulunmaktadır.

Yerel televizyon kanalları

• Flash TV (1992-2000) (2000 yılından sonra stüdyolarını İstanbul'a taşımış 2019'da ise kapanmıştır. 2021'de tekrar açılmıştır.)
• Olay TV (1994-2019) (2019 yılında kapandı. 2020 yılında tekrar yayına başlayacağı iddia edildi.^[39] Tekrar yayına başladı ve kapandı. 2021 yılında tekrar yayına başlayacağı iddia edildi. Henüz başlamadı.)
• Bursa AS TV (1995-Günümüz)
• Line TV (2006-Günümüz)
• Bursa TV (2011-Günümüz)
• Köy TV (2010-Günümüz)
• Kanal ON6 (İnegöl) (1995-Günümüz) (Eski adı: Kanal 16)
• Süper Kanal TV (İnegöl) (1993-Günümüz)

Bursa'da yayın yapıp kapanan yerel TV kanalları

• Renk TV (RTV) (1995-1996)
• Marmara TV (?-2010) Köy TV olarak devam etmektedir.
• İTV (İnegöl TV) (1993-1995)
• Yenice TV (İnegöl) (1999-2009)
• Kanal ON (İnegöl) (2009-2010)
• Bursaspor TV (BSTV) (2009-2018)

Yerel radyo kanalları

• 88.3 Bursa Sancak FM
• 89.5 Radyo Şampiyon
• 90.3 Radyo Extra
• 91.3 Radyo24-Bursa
• 91.5 Radyo Şimşek
• 91.7 Uludağ FM
• 92.6 Radyoaktif
• 93.4 Bursa Doğuş FM
• 94.2 Radyo Bursa'da Bugün
• 94.4 Radyo Türk
• 95.4 Radyo BU
• 95.6 RadyoS
• 96.3 Radyo 16
• 99.1 RadioLine
• 99.3 Radyo Vizyon
• 100.9 Radyo Pozitif
• 101.6 Bursa Polis Radyosu
• 101.9 Bursa Karadenizim FM
• 103.3 Rahmet FM
• 103.7 Radyo Maksimum
• 104.3 Bursa Karadeniz FM
• 105.3 Radyo Venüs
• 105.5 Bursa FM
• 106.5 Radyo Park
• 106.7 Radyo Davet
• 107.1 Radyo Poyraz
• 107.3 Radyo Nida
• 107.9 Bursa Gonca FM
• 92.4 Gençses FM (İnegöl)
• 94.8 Radyo Güneş (İnegöl)
• 101.7 Radyo Medya (İnegöl)
• 102.1 Deniz FM (İnegöl)
• 93.8 Radyo Cennet (Mustafakemalpaşa)
• 96.1 Dost FM (Mustafakemalpaşa)
• 96.5 Radyo 14 (Mustafakemalpaşa)
• 100.7 1001FM (Binbir FM) (Mustafakemalpaşa)
• 101.5 Karacabey FM (Karacabey)
• 106.9 Yörem FM (Karacabey)
• 105.7 Orhangazi FM (Orhangazi)

Yerel gazeteler

• Olay Gazetesi
• Bursa Hakimiyet
• Bursa Haber
• Bursa Kent
• Bursa Meydan
• Bursa Gerçek
• Ayrıntı Gazetesi
• Gazete Avrupa
• Gazete Bursa
• Yıldırım Gazetesi
• Şehir Medya^[40]
• Yörem Güncel
• Yaşayan Bursa
• İnegöl Yıldırım
• İnegöl Okur
• İnegöl HaberYorum
• İnegöl Genç Gazete
• Gemlik Haberci^[41]

Ulaşım

Şehir içi ulaşım 1998'e kadar taksi, dolmuş ve belediye otobüsü gibi klasik sistemlerle karşılanıyordu. 1998'de BursaRay'ın temeli atıldı ve 2002'de işletmeye açıldı. Bursa ile Uludağ arasında ulaşımın sağlanması amacıyla bir teleferik hattı kullanılmaktadır.^[42] Bu teleferik hattı, Türkiye'nin ilk ve en uzun teleferik hattıdır.

Heykel - Kent Meydanı arasında T1 tramvay hattı ve Cumhuriyet Caddesi - İncirli Caddesi üzerinde bir tramvay hattı bulunmaktadır. Bursa tramvay hatlarında Durmazlar tarafından üretilen ve Türkiye'de üretilen ilk tramvay olan İpekböceği, 2013'ten beri işlemektedir.^[43] Kara yoluBursa, İstanbul ve İzmir illeri arasında bir köprü gibidir. Bu köprü otoyolu ve karayoludur. Bursa'daki otoyollar ve 'dir. Şehir içi ulaşım ise BURULAŞ'a aittir. Bursa'da çok sayıda belediye otobüsü, halk otobüsü minibüs, dolmuş ve taksi bulunur. Otobüs, tramvay ve metroda ücretler Bursakart adı verilen manyetik kartla tahsil edilir. 75 dk. içinde metro-otobüs aktarmalarında ücretlendirmede indirim olur.

Hava yolu

Bursa'da hava ulaşımı Bursa Yenişehir Havalimanı aracılığıyla yapılır. Anadolu da birçok merkeze Ankara aktarmalı sefer düzenlenmektedir. Havalimanı Yenişehir ilçesinde bulunur. Hava yolunun şehrin merkezinde bulunmamasının sebebi eskiden askeri amaçla kullanılan yedek hava meydanının sivilleştirilmiş olmasıdır. Ayrıca İstanbul'da bulunan Sabiha Gökçen Havalimanı'na BURULAŞ tarafından otobüs seferleri düzenlenmektedir.^[44]

• Anadolu Jet: Diyarbakır, Erzurum, Muş, Trabzon, Gaziantep, Ankara ve aktarmalı olarak diğer şehirler^[45]
• Burulaş tarafından İstanbul Haliç - Gemlik arası işletilen düzenli deniz uçağı faaliyeti zarar ettiği gerekçesiyle 17 Kasım 2017'de durdurulmuştur, ancak özel uçuşlar devam etmektedir.^[46]

Deniz ulaşımı

Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin İDO'ya karşı çıkarmış olduğu BUDO Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü seferleri yapmaktadır.İDO aracılığıyla da Güzelyalı, Mudanya'dan İstanbul'a deniz otobüsü ve feribot ulaşımı yapılır.Ayrıca BURULAŞ yaz aylarında körfez seferleri düzenlemektedir.

Demiryolu

Türkiye'de demiryolu ulaşımı ilk olarak 1892'de yapılan Mudanya demir yollarının 1931'de satın alınmasıyla gelişse de 10 Temmuz 1953'te Bursa-Mudanya demiryolu hattının kapatılması sonrasında TCDD tarafından Bursa'ya demiryolu ulaşımı, 1928-1932 arasında inşa edilen Kütahya-Balıkesir demiryolu kapsamında 1930'da açılan Harmancık istasyonu haricinde sağlanmamıştı. 30 Aralık 2011 tarihinde Bandırma-Osmaneli yüksek standartlı demiryolu hattının sözleşmesi imzalandı. Projenin 2015 yılına kadar bitmesi bekleniyordu.^[47] Ancak inşaat çalışmaları hâlâ bitirilemedi.^[48]

Bursa'da demiryolu ulaşımını BursaRay yapar. Yapımına 1998'de başlanmıştır. Bursa'nın merkez ilçe ve semtlerini çoğu noktada doğu-batı doğrultusunda birbirine bağlar. BURULAŞ isimli Bursa Büyükşehir Belediyesi'ne bağlı şirket tarafından işletilmektedir. Belirli etaplar halinde yapıldığından henüz tamamen bitirilmemiş bir projedir. 2002'de ilk olarak iki hat halinde işletmeye açıldı. Şu anda bu hatlar Emek'ten başlanan ve Arabayatağı'nda sona eren 1 no'lu hat ve Uludağ Üniversitesi'nden başlayan ve Kestel'de sona eren 2 no'lu hattır. Toplam uzunluğu 51 km'dir.

Bursa Cumhuriyet Caddesinde Zafer Meydanı ile Çınarönü arasında nostaljik tramvaylar hizmet vermektedir. Hem ulaşım hem turizme katkı sağlayan 1,5 km'lik hat, 28 Mayıs 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.^[49] Nostaljik tramvayın ilgi görmesinden dolayı mevcut hatta ilave yapılmıştır. 20 Temmuz 2011 tarihinde başlayan inşaat çalışmasıyla nostaljik tramvay, Yıldırım'ın Davutkadı semtine uzatıldı. İlave hat, 5 Kasım 2011 günü törenle hizmete açılmıştır.^[50] Hattın uzatılmasıyla birlikte hem nostaljik hem de normal tramvaylar hizmet vermektedir. Günde 7.000'den fazla yolcu bu hattı kullanmaktadır.^[51]

T1 hat numaralı Heykel-Kent Meydanı tramvay hattının çalışmaları 07.08.2012 tarihinde başlamıştır. Stadyum Caddesi-Altıparmak Caddesi-Atatürk Caddesi-Heykel-İnönü Caddesi-Kıbrıs Şehitleri Caddesi-Kent Meydanı-Darmstad Caddesi güzergahında sefer yapacak olan tramvayda hat boyunca 13 İstasyonu bulunan T1 tramvay hattı 12 Ekim 2013 tarihinden itibaren yolculu seferlere başlayarak Heykel-Osmangazi-Darmstad Caddesi arasında ring sefer yapmaktadır.

Teleferik

Uludağ ile Bursa arasındaki ulaşımı kolaylaştıran bir sistemdir. Türkiye'nin en uzun teleferiği olan Uludağ Teleferiği, Bursa'dadır. Yıldırım'daki Teferrüç semti ile Uludağ'daki Sarıalan yaylası arasında 1963'te kurulmuştur. Kadıyayla istasyonundaki aktarma ile toplam 4766 metre uzunluğundadır. 374 metrelik rakımdan başlayan yolculuk, yaklaşık 20 dakika sonra 1634 metrelik rakımda sona erer. Bu teleferik aynı zamanda Türkiye'nin ilk teleferiğidir. 2014 yılı itibarı ile tamamen yenilenen teleferik Sarıalan'a 12 dakikada ulaştırmaktadır.^[42] 2015 yılında oteller bölgesine açılan teleferikle Bursa teleferiği, Dünya çapında en uzun mesafeli teleferik hattı olmuştur.^[52]

Sağlık

Bursa sağlık açısından çok gelişmiş bir şehirdir. Çok sayıda özel ve devlet hastanesi barındırır. Hastanelerden bazıları aşağıdadır.^[53] Kamu hastaneleri

• T.C. Bursa Valiliği