Чиң династиясе

Чиң (Цин) династиясе (манҗурча дайциң гурун, кыт. трад. 大清, пиньинь: Qīng Cháo) — Кытайда хакимлек иткән манҗур императорлары династиясе (16441912).

Чиң империясе
кыт. трад. 大清國

Империя

 

1636 — 1912



 

 

Байрак
Гимн
«Алтын кубок»
БашкалаМукден (16361644)
Пекин (16441912)
Тел(ләр)манҗур теле, кытай теле, монгол теле, төрки (уйгыр) теле һ.б. төбәк телләре
Акча берәмлегеКөмеш лян (16361835)
Кытай юане (18351912)
Мәйдан14,7 млн. км² (1790 ел)
Халык383 100 000
Идарә итү төреАбсолют монархия
НәселАйсин Гёро

Чиң империясе тарихын дүрт эре дәвергә бүлергә мөмкин:

  • Манҗурларның Кытайга бәреп кирганннән Миң дәүләт чикләрендә Чиң режимны урнаштырылганган кадәр (1644—83; Шунҗи һәм Канси хакимлеге);
  • 1780-елларныннан 1870-елларынача — Кытайда Чиң режимының тотрыклылануы һәм Халхадаги монголлар, Амурдагы рус авыллары, Җуңгар ханлыгы, Тибет, Көнчыгыш Төркистан, Вьетнам, Бирма, Непал һәм башкаларга карата баскынчылык эшләре (Канси, Юңҗең, Чәнлуң хакимлекләре);
  • 1870-еллардан 19 гасырның азагына кадәр, ягъни Чиң монархиясе 19 гасыр уртасында капиталистик дәүләтләре агрессиясе нәтиҗәсендә эчен низагларның көчәеше (Чәнлуң, Җачиң, Даогуаң, Шәнфең, Тунҗи, Гуаңшу хакимлекләре) дав-ри;
  • 18941895 еллардагы япон—кытай сугышыннан Чиңларның тәхеттән ваз кичкәнгә кадәр булган дәвер. Чиң империяси империалистик давлатларның ярыммөстәгъмәрәгә әйләнгән. Шинхәй инкыйлабы нәтиҗәсендә Чиң династиясе бәреп төшерелгән (соңгы императоры Пу И 1912 елның 12 февральдә тәхеттән рәсми рәвештә ваз кичкән).