Butunjahon kitob kuni

Asl gʻoya 1922-yilda Barselonadagi Servantes nashriyoti direktori Vicente Clavel tomonidan yozuvchi Miguel de Cervantesni sharaflash va kitoblar savdosini koʻpaytirish usuli sifatida oʻylab topilgan. Bayram 1926-yil 7-oktabrda, Servantesning tugʻilgan kunida nishonlangan va uning vafoti sanasiga, yaʼni 1930-yil 23-aprelga koʻchirilgan^[3].

1995-yilda YuNESKO 23-aprel kuni Butunjahon kitob va mualliflik huquqi kunini nishonlashga qaror qildi, chunki bu sana William Shakespeare va Inca Garsilaso de la Vega vafotining yilligi, shuningdek, bir necha boshqa taniqli mualliflarning tugʻilgan yoki vafot etgan kunidir^[4].

Jahon kitob poytaxti

Butunjahon kitob poytaxti (WBC) YUNESKO tashabbusi bo‘lib, 23-aprel — Butunjahon kitob va mualliflik huquqi kunidan boshlab bir yil davomida kitoblarni targ‘ib qilish va kitobxonlikni rag‘batlantirish uchun kitob poytaxtini tanlaydi. YuNESKOning Butunjahon kitob poytaxti sifatida belgilangan shaharlar barcha yoshdagilarda kitobxonlik madaniyatini ragʻbatlantirish va YUNESKO qadriyatlarini baham koʻrish maqsadida tadbirlarni amalga oshiradi^[5].

2001-yilda YuNESKO 31c/29 rezolyutsiyasini qabul qilib, Jahon kitob poytaxti dasturini yaratdi va 2001-yilda Madridni birinchi WBC shahri deb nomladi. Maslahat qoʻmitasi YUNESKO, Xalqaro noshirlar assotsiatsiyasi, Xalqaro kutubxonalar uyushmalari va institutlari federatsiyasi, Xalqaro mualliflar forumi va Xalqaro kitob sotuvchilari federatsiyasidan iboratdir.

Ispaniya

Ispaniyada Kitob kuni 1926-yildan boshlab har yili 7-oktabr^[6] Miguel de Cervantes tugʻilgan deb hisoblangan sanada nishonlana boshladi. Biroq, bu kunni ochiq havoda sayr qilish va kitob varaqlash uchun yanada qulayroq mavsumda nishonlash maqsadga muvofiq deb topildi. Bahor kuzdan koʻra yaxshiroq edi. Shunday qilib, 1930-yilda qirol Alfonso XIII Servantesning taxminiy vafoti sanasi boʻlgan 23-aprelda Kitob kunini nishonlashni oʻzgartirishni maʼqulladi^[7].

Shvetsiya

Shvetsiyada bu kun Världsbokdagen („Jahon kitob kuni“) sifatida tanilgan va mualliflik huquqi jihati kamdan-kam tilga olinadi. Odatda 23-aprelda nishonlanadi, Pasxa kuni bilan toʻgʻri kelib qolmaslik uchun 2000- va 2011-yil 13-aprelga koʻchirilgan^[8].

Buyuk Britaniya va Irlandiya

Buyuk Britaniya va Irlandiyada Butunjahon kitob kuni mart oyida xayriya tadbiri boʻlib, har yili birinchi payshanba kuni oʻtkaziladi va maxsus nashrlar chiqishi bilan bir vaqtga toʻgʻri keladi^[9]. Har yili 23-aprel kuni nishonlanadigan Butunjahon kitob kechasi, The Reading Agency mustaqil xayriya tashkiloti tomonidan tashkil etilgan tadbirdir^[10].

Qoʻshma Shtatlar

Merilend shtatining Kensington shahrida Xalqaro kitob kuni 26-aprelga eng yaqin yakshanba kuni ko'cha festivali bilan nishonlanadi^[11]. 2020-yilda 15-yillik Kensington Kitob festivali kuni COVID-19 pandemiyasi tufayli bekor qilingan^[11].

Hindiston

Butunjahon kitob kuni Hindistonda ham har yili 23-aprelda nishonlanadi. Bu Hindistonning koʻplab joylarida odamlarni kitob oʻqish va nashr etishga undash va xabardor qilish uchun nishonlanadi^[12].

• 
  Modern Book Printing, Berliner g'oyalar yurishining to'rtinchi haykali (oltitadan). Ochilish: 2006-yil 21-aprel.
• 
  Tunislik talabalar 2012-yil Jahon kitob kunida ko'chada kitob o'qishmoqda
• 
  Helsinkidagi kitob ko'rgazmasi, Finlandiya, 2011-yil Jahon kitob kuni

• Xalqaro bolalar kitobi kuni
• Butunjahon intellektual mulk kuni
• Ixtirochilar kuni
• BMT ingliz tili kuni
• Butunjahon hikoya qilish kuni

• Butunjahon kitob va mualliflik huquqi kuni, Birlashgan Millatlar Tashkiloti: 23 aprel
• YUNESKO Bosh direktori Odri Azule xonimning Butunjahon kitob va mualliflik huquqi kuni 2019 munosabati bilan maktubi
• AQShning Merilend shtati, Kensington shahrida Xalqaro kitob kuni nishonlandi