Ferrari

Ła Scudaria Ferrari

Enzo Ferrari ga fondà ła Scudaria Ferrari, che ła xe oncora deso ła divixion prinsipałe del reparto corse de ła Ferrari, el 16 de novenbre del 1929 a Modena. Fin al 1932 ła Scudaria Ferrari ga recoverxesto el ròło de fiłiałe tècnego-agonistega de l'Alfa Romeo, mentre a partir dal 1933 ne xe devegenesta a tuti i efeti el reparto corse inisiando a ocuparse de progetasion oltra a ła xestion de łe veture da conpetision. Tałe inpegno xe continuà co suceso fin a ła fin del 1937, cuando ła scudaria xe stà desfà poiché l'Alfa Romeo ga ałestìo un novo reparto corse interno guidà dal steso Ferrari.

Fondasion de ła Auto Avio Costruzioni

Dopo aver łasà 'sto incargo inte'l 1939, el 13 de setenbre de'l steso ano Ferrari el ga fondà a Modena na caza automobiłìstega, l'Auto Avio Costruzioni, inte'l steso łogo indove fin a do prima gaveva sede ła Scudarìa Ferrari. No A ze stà doparà ła denominasion Ferrari a cauza de clauzołe che łe łigava Ferrari a l'Alfa Romeo e che ghe inpediva de utiłizar el propio conjome so łe automobiłi da łu produzeste. 'Ste clauzołe łe zera stà vałide fin a tuto el 1944.

Ła prima vetura de l'Auto Avio Costruzioni, ła 815, ła ze stà costruìa inte'l 1940 in sołi do ezenplari. Tutavia con l'avento de ła segonda guera mondiałe l'atività automobiłìstega ła ze stà sospeza e łe comese de l'azienda łe ze devenjeste prensipalmente ła costrusion de conponenti par vełivołi miłitari. Inte'l 1943 ła sede ła ze stà spostà a Maranello e, dopo ła ze venjùa bonbardà dai Ałeai inte'l 1944, ła ze stà recostruìa inte'l 1945.

El marchio automobiłistego Ferrari

Finìa ła segonda guera mondiałe, grasie a ła scadensa de ła clauzoła dei cuatro ani, el 12 de marso 1947 Enzo Ferrari el ga fondà el marchio automobiłìstego Ferrari. Ła prima automobiłe a portar 'sto nome ła ze stà ła 125 S, che ła ga debutà in gara a Piacensa l'11 de magio de'l steso ano, guidada da Franco Cortese, primo piłota e cołaudator de ła Caza^[2]; l'ezordio el se ga concludesto co un ritiro a ła segonda gara, che ła se ga disputà a Roma do setemene drio, Cortese el ga otenjesto ła prima stòrega vitoria Ferrari. Inte'l 1960 l'Auto Costruzioni Ferrari ła canbià denomenasion in SEFAC (Società Esercizio Fabbriche Automobili e Corse), devenjendo senplisemente Ferrari inte'l 1965.

Da ła cołaborasion, a ła partecipasion, al controło FIAT

El Grupo Fiat el ga intarvenjesto in favor de ła Ferrari za inte el 1955, finansiando par un cuincuenio el zviłupo de ła Scudarìa. Tałe desizion, nasùa par arzenar el strapoter tècnego-conòmego de ła Mercedes che ła gaveva concuistà i canpionati de Formula 1 del 1954 e de'l 1955, oltra a ła Mille Miglia de'l 1955, ga contribuìo a far vinser a ła Ferrari i canpionati de'l 1956 e de'l 1958, oltroltra a łe Mille Miglia de'l 1956 e de'l 1957. Inte i primi ani sincuanta A jera stà anca tentà ła stada de far renaser l'acordo co l'Alfa Romeo ma, daspò alguni scanbi de proposte, l'ipòteze ła ze stà abandonà da ła Caza miłaneze che ormai ła vedeva ła Ferrari come antagonista sportiva pì che come posibiłe partner.^[3]

Nonostante i grandi sucesi sportivi ła Ferrari ła ze cadesta in una greve crize daspò l'abołision de łe corse so strada, decretà in bona parte de'l mondo dopo el dezastro de Le Mans de'l 1955 e, anca in Itałia, daspò ła trazedia de Guidizzolo de'l 1957. L'ełiminasion de tałe gare ła gavea de fato reduzesto ła clienteła de ła Ferrari, prensipalmente conponesta da facoltozi gentleman-driver come Aymo Maggi o Giannino Marzotto, che i se contendeva ła redota produsion de veture da conpetision de'l Cavałin.

In tałe cuadro econòmego Henry Ford II el ga provà ad acuistar ła Ferrari, in modo da fruir de'l só prestizo co un prevedibiłe ritorno de imàjine par l'azienda da łu posedesta. Conduzesta da Lee Iacocca, inte'l majo 1963 ła tratativa ła pareva inviada a na rapida concluzion, cuando ła se ze arenà so ła conditio sine qua non ponesta da Enzo Ferrari in merito a l'intocabiłità de ła só autonomia sirca łe desizion da tor inte l'anbito de'l reparto corse; al refudajo de Iacocca el ga seguìo ła mediata e definitiva rotura de'l negosià. El naufrazo de łe tratative par ła vendita de l'azienda a ła Ford el ga inescà un'garba bèga tra ła Ferrari e el cołoso industriałe statunitense che ła ga metesto in seria dificoltà ła Caza de Maranello, fin a zbocàr inte ła clamoroza protesta de'l Drake che, non sentindose puzà da łe autorità sportive nasionałi, inte'l 1964 el ga desidesto de restituir ła łisensa sportiva itałiana.

Ła FIAT ła ze intarvenjìa inte'l 1965 anunsiando ła cołaborasion tra łe do aziende, a'l fin de atuar un comun programa par ła costrusion de propulsori sportivi, che ła ga decretà ła nàsita de ła marca Dino. In 'sto modo ła Ferrari ła ga roto l'izołamento inte'l cuało ła jera stà confinà e ła ga trovà el nesesario puzo par ła produsion in picoła serie de łe só veture da strada.

Inte'l 1969 ła Ferrari ła ze entrà far parte de'l Grupo Fiat, ma ła ga mantenjesto comuncue ła propia autonomia:^[4]In sèvito a l'incontro de'l presidente de ła Fiat dot. Giovanni Agnelli co l'inz. Enzo Ferrari A ze stà desizo, inte'l preminente intento de asicurarghe a ła Ferrari Automobili continuità e zviłupo, che el raporto de cołaborasion tècnega in ato co ła Fiat el se trasformarà entro l'ano in partesipasion paritètega, op. cit., Comunegà stanpa conzonto Fiat-Ferrari de'l 21 de zunjo 1969^[5]

Dai ani otanta al XXI secolo

A ła sconparsa de Enzo Ferrari inte'l 1988, el pacheto asionario el ze devenjesto par el 90% de'l Grupo Fiat, mentre ła parte restante ła ghe ze ndà al fioło Piero Lardi Ferrari. 'St'ùltemo el ze restà drento a l'azienda cofà visepresidente. Contestualmente, a partir da 'sto parìodo, i marchi Ferrari e Scudaria Ferrari i ga scominsià a èsar doparà par un vasto merchandising.

Inte'l novenbre 1991 Luca Cordero di Montezemolo, in presedensa diretor sportivo de ła Scudaria Ferrari da'l 1974 a'l 1977, el ze stà nomenà presidente de l'azienda. Inanzonta el ga avùo el roło de aminstrador dełegà fin a'l 2006, co'l ze stà sostituio da Amedeo Felisa.

Inte'l 2006 el 5% de łe asion el ze stà acuizìo da na sosietà finansiaria dei Emirati Arabi Unìi, ła Mubadala, che inte ła capitałe de Abu Dhabi ła ga promovesto anca ła costrusion de'l Ferrari World, el pì gran parco a tema a'l mondo. El Grupo Fiat el ze tornà in poseso de 'sto 5% inte el corso de'l 2010.^[6]

I ani 2010

Inte'l majo de'l 2013 ła Ferrari ła ze stà incorporà inte ła sosietà de derito ołandeze New Business Netherlands N.V., renomenada Ferrari N.V., inte l'otobre 2015 co ła ze stà cuotà a ła Borsa de New York. Inte'l zenaro 2016 ła Ferrari N.V. ła ze stà scorporà da Fiat Chrysler Automobiles, el grupo automobiłìstego nasesto da ła fuzion intrà Fiat S.p.A. e Chrysler Group, par cuotarse a ła Borsa Itałiana e pasar cusì a far parte de'l grupo Exor.

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Scudarìa Ferrari.

Ła Scudarìa Ferrari ła ga scumisià ła propia atività inte'l 1929 a Modena come filiałe tecnègo-agonìstega de l'Alfa Romeo. A partir da'l 1933 l'è devenjesta invese el reparto corse de l'Alfa Romeo, na cołaborasion che ła ga durà fin a tuto el 1937. Durando 'sti ani ła scudarìa ła se ga ocupà de projetasion e de zestion de łe veture da conpetision de l'Alfa Romeo, frontezando ła concorensa de marche cofà Auto Union, Bugatti e Mercedes-Benz e otenjendo numarozi sucesi sia inte'l contesto dei gran premi sia in cueło de łe gare Sportprototipo.

So'l fenir de'l 1937 ła Scudarìa Ferrari ła ze stà desfà, in cuanto inte'l 1938 l'Alfa Romeo ła ga dazesto vita a un novo reparto corse ciamà Alfa Corse co a cao Enzo Ferrari: el ga portà vanti tałe incargo fin a'l 1939, cuando el ga desidesto de dar łe dimision. Ła separasion definitiva co l'Alfa Romeo ła ga portà a ła sitada parentezi de l'Auto Avio Costruzioni.

Ła Scudarìa Ferrari ła ga reprendesto a oparar in fenimento de ła segonda guera mondiałe a Maranello, cuando inte'l 1947 el Drake el ga fondà ła só omònema caza automobiłìstega. Ła prima vetura costruìa ła ze stà ła 125 S, che ła ze stà portà par ła prima volta in gara da Franco Cortese. Ła prima monoposto invese ła ze stà ła 125 C: ła ga debutà a'l gran premio d'Italia el 5 de setenbre 1948 a Turin e l'è stà guidà da Raymond Sommer, che'l ga concludesto al terso posto dadrìo Jean-Pierre Wimille (Alfa Romeo) e Gigi Villoresi (Maserati).

Ła Scudarìa Ferrari ła se ga consentrà, a segonda guera mondiałe terminada, so'l neo costituìo canpionato mondiałe de Formula 1. Ła Ferrari ła ze deventada po' ła scuadra automobiłìstega pì vinsente de ła storai de st'altra categoria, visto che ła ga concuistà sèdaze canpionati mondiałi costrutori de Formula 1, a cui se ga zontà cuìndaze canpionati mondiałi piłoti^[7].

El debuto de ła Scudarìa Ferrari inte'l Canpionato mondiałe de Formula 1 el resałe a'l 1950 a'l Gran Premio de Monaco, ła segonda prova stazonałe, indove ła rivada segonda grasie ad Alberto Ascari^[7]. Inte l'istesa stajon ła ze rivà segonda anca inte'l Gran Premio d'Italia, senpre grasie ad Alberto Ascari^[7]. Ła prima pole position e ła prima vitoria łe ze rivàe invese l'ano seguente a'l Gran Premio de Gran Bretanja grasie a José Froilán González^[7].

Łe autoveture Ferrari łe ze séłebri anca par ła só escluzività, tanto che ze l'azienda ła ga desidesto de łimitar ła produsion par mantenjer 'sta caratarìstega^[8]. Tra i prozetisti e łe carrosarìe che łe ga cołaborà co ła Ferrari A ghe ze Pininfarina, Scaglietti, Bertone e Vignale. I motori doparà inte łe autoveture Ferrari i ze prevałentemente dei V8 e V12.

Rełativamente a'l cołor, fin dai ani vinti łe otomòbiłi da corsa itałiane łe zera vernizàe de roso. St'altro el zera el cołor consueto pa'łe veturei itałiane che łe regatava in canpionati automobiłìsteghi in baze a un provedimento ciapà inte i ani tra łe do guere mondiałi de l'asosiasion che drioman ła ze stà ciamà FIA. Inte'l schema de ła federasion, tra łe altre, łe auto fransezi łe jera blé, łe todesche bianche e łe inglezi verdi.

Ła tonałità de'l roso ła ze pasada pian pian da'l roso scuro (famozo come «roso Alfa») a na tenta notevolmente pì inpisada, nota come «roso corsa». Tałe cołorasion ła ze restà imutada par łe Ferrari de serie, mentre parc cuełe de Formula 1 daspò l'acuizision da parte de'l Grupo Fiat ghe ze stàe variasion de tonałità de'l rosso, vołeste dai vari sponsor. Va parò sotołineà che ła Ferrari, come par altro inponesto da'l steso Enzo, ła ga senpre mantenjùo el cołor roso inponesto inte i primi ani, par mantenjir ła nasionałità de ła marca.

Stradałi

In produsion

6 siłindri:

• 296 GTB (2021)
• 296 GT3 (2022)

8 siłindri:

• Portofino (2017)
• F8 Tributo (2019)
• Roma (2019)
• SF90 Stradale (2019)
• F8 Spider (2020)
• SF90 Stradale Spider (2021)

12 siłindri:

• Ferrari 812 Superfast (2017)
• Ferrari Monza SP (2018)
• 812 GTS (2020)
• Purosangue (2022)

Tuti i modełi stradałi

Da conpetision e dòparo escluzivo in pista

In produsion

Formula 1

• Ferrari F1-75 (2022)

Gran Turismo

• 488 GTE (2016)
• 488 GT3 (2016)
• 488 GT Modificata (2020)

Ferrari Challenge

• 488 Challenge (2017)

Fora produsion

Formula 1, Formula 2 e altre monoposto

• Ferrari 125 C (1947)
• Ferrari 159 C (1947)
• Ferrari 166 FL (1949)
• Ferrari 125 F1 (1950)
• Ferrari 166 F2 (1950)
• Ferrari 275 F1 (1950)
• Ferrari 340 F1 (1950)
• Ferrari 375 F1 (1950, 1951)
• Ferrari 212 F1 (1951, 1952)
• Ferrari 500 F2 (1951, 1952, 1953) 2P nel 1952 e nel 1953
• Ferrari 375 Indy (1952) P
• Ferrari 166 C (1953) P
• Ferrari 553 F2 (1953)
• Ferrari 553 F1 (1953–1954)
• Ferrari 625 F1 (1954–1955)
• Ferrari 555 F1 (1955–1956) P nel 1956
• Ferrari D50 (1955, 1956, 1957) P nel 1956
• Ferrari 801 F1 (1957)
• Ferrari Dino 156 F2 (1957)
• Ferrari 326 MI (1958)
• Ferrari 412 MI (1958)
• Ferrari 246 F1 (1958) P
• Ferrari 256 F1 (1959)
• Ferrari 246 P (1960)
• Ferrari 156 P (1960)
• Ferrari 156 F2 (1960)
• Ferrari 156 F1 (1961, 1962) PC nel 1961
• Ferrari 156 F1-63 (1963, 1964)
• Ferrari 158 F1 (1964, 1965) PC nel 1964
• Ferrari 512 F1 (1965, 1966)
• Ferrari 246 F1-66 (1966)
• Ferrari Dino 166 F2 (1967)
• Ferrari 312 F1 (1966, 1967, 1968, 1969)
• Ferrari Dino 246 Tasmania (1968)
• Ferrari 312 B (1970, 1971, 1972)
• Ferrari 312 B2 (1971, 1972, 1973)
• Ferrari 312 B3 (1973)
• Ferrari 312 B3-74 (1974, 1975)
• Ferrari 312 T (1975, 1976) PC nel 1975
• Ferrari 312 T2 (1976, 1977, 1978) C nel 1976, PC nel 1977
• Ferrari 312 T3 (1978)
• Ferrari 312 T4 (1979) PC
• Ferrari 312 T5 (1980)
• Ferrari 126 CK (1981)
• Ferrari 126 CX (1981)
• Ferrari 126 C2 (1982) C
• Ferrari 126 C2B (1983) C
• Ferrari 126 C3 (1983) C
• Ferrari 126 C4 (1984)
• Ferrari 156-85 (1985)
• Ferrari F1-86 (1986)
• Ferrari 637 (1986)
• Ferrari F1-87 (1987)
• Ferrari F1-87/88C (1988)
• Ferrari 639 (vettura laboratorio) (1989)
• Ferrari 640 F1 (F1-89) (1989)
• Ferrari 641/1 F1 (F1-90) (1990)
• Ferrari 641/2 F1 (F1-90) (1990)
• Ferrari 642 (F1-91) (1991)
• Ferrari 643 (F1-91) (1991)
• Ferrari F92 A (1992)
• Ferrari F92 AT (1992)
• Ferrari F93 A (1993)
• Ferrari 412 T1 (1994)
• Ferrari 412 T1B (1994)
• Ferrari 412 T2 (1995)
• Ferrari F310 (1996)
• Ferrari F310B (1997)
• Ferrari F300 (1998)
• Ferrari F399 (1999) C
• Ferrari F1-2000 (2000) PC
• Ferrari F2001 (2001) PC
• Ferrari F2002 (2002) PC
• Ferrari F2003GA (2003) PC
• Ferrari F2004 (2004) PC
• Ferrari F2004M (2005)
• Ferrari F2005 (2005)
• Ferrari 248 F1 (2006)
• Ferrari F2007 (2007) PC
• Ferrari F2008 (2008) C
• Ferrari F60 (2009)
• Ferrari F10 (2010)
• Ferrari 150º Italia (2011)
• Ferrari F2012 (2012)
• Ferrari F138 (2013)
• Ferrari F14-T (2014)
• Ferrari SF15-T (2015)
• Ferrari SF16-H (2016)
• Ferrari SF70H (2017)
• Ferrari SF71H (2018)
• Ferrari SF90 (2019)
• Ferrari SF1000 (2020)
• Ferrari SF21 (2021)
• Ferrari F1-75 (2022)

(«P» ła ìndega che ła vetura ła ga vinsesto el titoło mondiałe piłoti, «C» che ła ga vinsesto cueło costrutori)

Sport, Protòtipo, Sport Protòtipo e Gran Turismo

Modeło:Colonne

Modeło:Colonne spezza

Modeło:Colonne spezza

Modeło:Colonne fine

Ferrari Challenge

• 348 Challenge (1993-1995)
• F355 Challenge (1995-2000)
• 360 Modena Challenge (2000-2006)
• F430 Challenge (2006-2011)
• 458 Challenge (2011-2017)
• 488 Challenge (2017)

Programa XX

• FXX (2005)
• 599XX (2010)
• FXX K (2014)

Safety Car

• Ferrari Mondial PPG (Champ Car) (1980)
• 348 TB (1989)
• F430 (Ferrari Challenge) (2004-2009)
• 458 (Ferrari Challenge) (2009-2015)
• 488 GTB (Ferrari Challenge) (2016)

Protòtipi

• Modulo (1970)
• Pinin Concept (1980)
• Cart (1986)
• 408 4RM (1987–1988)
• Mythos (1989)
• F.Z.93 (1993)
• Rossa Concept (2000)
• GG50 (2005)
• Millechili (2007)
• F430 Spider Biofuel (2008)
• 599 HY-KERS (2010)
• 458 Pininfarina Sergio (2013)

Ezenplar ùnego

• F90 (1991)
• 456 Venice Berlina (1996)
• 456 Venice Station Wagon (1996)
• 456 GT Spyder (1996)
• FX (1995)
• P4/5 (2006)
• SP1 (2008)
• P540 Superfast Aperta (2009)
• Superamerica 45 (2011)
• SP12 EC (2012)
• SP30 (2012)
• F12 TRS (2014)
• F12 SP America (2014)
• SP FFX (2014)
• F12 SG50 Edition (2015)
• F12 Touring Berlinetta Lusso (2015)
• 458 MM Speciale (2016)
• F12 SP 275 RW Competizione (2016)
• SP38 Deborah (2018)
• SP3JC (2018)
• P80/C (2019)
• Omologata (2020)
• BR20 (2021)
• SP48 Unica (2022)
• SP51 (2022)

St'altra ła cronotasi dei presidenti de Ferrari S.p.A.:

• Enzo Ferrari (1947-1977)
• Nicola Tufarelli (1977-1980)
• Giovanni Sguazzini (1980-1984)
• Vittorio Ghidella (1984-1988)
• Piero Fusaro (1988-1991)
• Luca Cordero di Montezemolo (15 novenbre 1991- 13 otobre 2014)
• Sergio Marchionne (13 otobre 2014 - 21 łujo 2018)
• John Elkann (da'l 21 łujo 2018)

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ferrari

• (MUL) Sito ufisałeferrari.com.
• Ferrari (canale ufisałe)YouTube.
• FerrariTreccani.it – Enciclopedie on line, Istituto de ła Ençiclopedia Italiana.
• (EN) Ferrari SpAEnçiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.