ჟანა დ'არკი

თარი სტატია: ოშწანიანი ლჷმა.

ოშწანიან ლჷმაქ დიჭყჷ 1337 წანას, მუჟანსჷთ საფრანგეთის მინაკათჷ ინგლისიშ მაფა ედუარდ III-ქ, ნამუთ აცხადენდჷ მუში ნებას საფრანგეთიშ ხვისტაშო. 1415 წანაშახ, ლჷმა მიშჷ მოთირე წჷმოძინეფით: ფრანგეფი გემენდეს კონწარ მარცხის, მარა თინეფი იშენით ქიანაშ უმენტაშ ნორთის აკონტროლენდეს დო ბორჯიშე ბორჯიშა ეთმეჭოფუნდეს ახალ ტერიტორიეფს. მარა 1415 წანას, სიტუაციაქ ფრანგეფშო არგამათ გეუფრაშჷ: ინგლისის გეთჷ ომენოღალე ლჷმაქ, მაფა ჰენრი V-ქ, ლანკასტერეფიშ ახალ დინასტიაშე, ქჷდიჭყუ დჷმახუნუე მინოკათუა მატერიკიშა. კჷნე საფრანგეთის, დინოხოლენი სიტუაცია კატასტროფული რდჷ, ქიანას ფორმალურო მართჷნდჷ შეფაჩილი მაფა შარლ VI, ქიანაშ რეალურ მართუალაშო იბურჯჷდეს არმანიაკეფიშ დო ბურგინიონეფიშ ბუჯგუეფი.

1415 წანაშ 25 გჷმათუატას, საფრანგეთიშ არმიაქ დემარცხჷ აზენკურეშ ბურჯაფის. 1416 წანას, ბურგუნდიაშ ჰერცოგ ჟან I-ქ ომორსხუე ხეკულუა ქუდიოდჷ ინგლისწკჷმა, ხეთეშე გჷნირთუ პარიზიშ მინჯეთ დიო ქჷდიჭყუ მართუალა შეფაჩილი მაფაშ ჯოხოთ, მაფაშ ჩილიშ — იზაბელა ბავარიალწკჷმა ართო. დოფინი შარლქ, შარლ VI-შ მონძექ, სანწოულოთ მიხუჯჷ ქიანაშ ობჟათეშა რტება.

1420 წანას ხემოჭარილქ იჸუ ტრუაშ ხეკულუაქ, ნამუშ მეჯინათ დოფინი შარლის ომაფე ხვისტაშ ნება გეგლანწყეს. კალრ VI-შ ღურაშ უკული მაფათ გჷნორთედუკო ოკო ჰენრი V, დიშანჷ საფრანგეთიშ მაფაშცირა ეკატერინეწკჷმა, დო უკული — თიში ქომოლსქუა, ნამუქჷთ დებადჷ თე გურგინუაშე. თენა რდჷ ოღურეალე დოსხუნუა საფრანგეთიშ ზოხორინალაშო. 142 წანას, ჰენრი V-ქ ულებუო დოღურჷ დო ჟირხოლო ქიანაშ მაფათ გჷნირთუ თიშ ჩხოროთუთერ ქომოლსქუა ჰენრი VI-ქ. მორჩილი ხანიშ მაფაშ რეგენტო გჷნირთუ ინგლისარ ჰერცოგ ბედფორდიქ.

საფრანგეთიშ ედომუშამო დაჸუნაფალო, ინგლისარეფს ობაღჷდეს ოკუპირაფილჷ ოორუე საფრანგეთიშ მერსხუაფა ქიანახანით კონტროლირაფილჷ საფრანგეთიშ ობჟათეშე მადვალი გიენწკჷმა დო აკვიტანიაწკჷმა. შანულამი პუნქტი, ნამუთ თეს აწურედჷნ რდჷ ნოღა ორლეანი, ნამუშ ეჭოფუაშ ოპერაციაქ დიჭყჷ 1428 წანას. მათხილარეფი გერგეზულო თხილანდეს ნოღას, მარა ქართაშ საბოლა დოსხუნელო რჩქუდჷ.

დომრემი — შინონი

ჟანა დ’არკიშ ბადებაშ ტრადიციული თარიღი — 1412 წანა, მარა 1904 წანაშ 6 ღურთუთაშ, პაპი პიუს X-შ დეკრეტის, ნამუთ მეღებული რე ხუნას, სოდე წჷმორინაფილი რდჷ ჟანა დ’არკიშ ჯეგეთ აღიარაფაშ საქმენ, იშინუაფუ თარიღი 1409/1408 წანაშ 6 ღურთუთა.

ჟანა დ’არკიქ დებადჷ ოფუტე დომრემის, შამპანიშ დო ლოთარინგიაშ რეგიონეფიშ ხურგიშ გოხოლუას, დინდარი ყაზახიშ ჟაკ დ’არკიშ დო იზაბელა დე ვუტონიშ ფანიას (ნანას მეტჯოხოთ უღუდჷ რომე (რომაალი), თიში რომს გიმახვამშა ულაშ გეშა). ჟანა მუშ დუდს დღას ვაუძახუდჷ ჟანა დ’არკის, ხვალე „ჟანა აზაპის“, თეწკჷმა აკონკრეტენდჷ, ნამჷ-და ბაღანობას ჟანეტას უძახდესჷნ.

13 წანაშ ხანს ჟანაქ პირველაშე, მუჭოთ რაგადანდჷნ, ელასიმჷ ანგელოზპატონიშ დო ჯეგე ეკატერინე ალექსანდრიალიშ, თაშნეშე მუჭოთ, იკოროცხჷნ, მარგარიტა ანტიოქიალით^[8] ნამუეფჷთ მინშა გეიაძირეს ჟანას თოლოძირეთ. მუსხირენი ხანშა თინეფქ საალბეთოთ ქაძირეს ჟანას, ნამჷ-და ზუსტას თის აიჸუდჷ ორლეანიშ ქართაშ მონწყუმან, დოფინიშ ხვისტაშა ეშაჸონაფა დო ომაფეშე ოკუპანტეფიშ გიშარაჸუა. მუჟანსთ ჟანაქ 16 წანერო გჷნირთუნ, მიდართჷ ნორა ვოკულიორიშ კაპიტან რობერ დე ბოდრიკურშა დო გაცხადჷ მუში მისიაშ გეშა. ჟანას ქეგიაძიცუეს დო აძვილებულქ იჸუ ოფუტეშა დოურთინუდუკონ, მარა ართ წანაშა კჷნ ქოცადჷ. ათეჟამს კაპიტანქ, ნამუთ გაკვირებული რდჷ თიში დაჯინებათჷნ, უმოს მოკვირაფილო ქჷმურჩქილუ, დო მუჟანსჷთ ჟანაქ ზუსტას უწმოხრაგადჷ ორლეანიშ კიდალეფწკჷმა „ქარშაყიშ ბურჯაფიშ“ სანარღო შედეგი ფრანგეფშონ, ოჸია გაცხადჷ ჟანაშა მაფაშა მიოულარო კათაშ ჸუნაშენ, თაშნეშე ქემეჩჷ ქომოლკოჩიშ მუკაქუნალი — შაპერონი, ჰუქი დო შოსსეფი, თეწკჷმა ჟანა მუში რინაშ დალიაშ თაშ რდჷ მუკაქუნელი, დო თეს ეთმენწყუნდჷ, ანდანე ქომოლკოჩიშ მუკაქუნალით თის უმოს ლექინას აბურჯაფედჷ დო თეწკჷმა ზეტმეტი ხვილაფას ეიღანდჷ ჯარიშკოჩეფშე. პარალელურო ჟანაშ რაწკუს ქაკათჷ თიშ ჟირ ართგურ ალმაშარექ — აიარეფქ, ჟან დე მეცი დო ბერტრან დე პულანჟიქ, თაშნეშე მუში სუმ ჯიმაქ.

ვითაართი დღაშა გეგნოლახჷ მეძენა, ბურგუნდიული ტერიტიორიას, ნტერიშ ღოზის მანგას დომრემიშ დო შინონს შქას, 1429 წანაშ ფურთუთაშ დალიაშო ვარ-და მელახიშ დაჭყაფუშო^[9] ჟანაქ ქემიოჭირინჷ ჯიხაშა — დოფინი კარლიშ რეზიდენციაშა. დოფინქ გჷმირინუ თინა, ნამჷ-და ჟანა თის ჭარუნდჷ სენტ-კატრინ-დე-ფიერბუაშე, თეშ გჷმარკვიაფალო გამორსა მუნწყჷ, მუშ ხვისტას ქეგიოხუნჷ დო შხვა ადამიერი, მუქი არხი-მარხის ქეშადირთჷ. მარა ჟანაქ გამორსა გენკორთჷ, მუაჟნსჷთ თინა ქიჩინჷნ. ჟანაქ კარლის გუცხადჷ, ნამჷ-და ცაშე რე გჷმოჸუნაფილი ქიანშ ინგლისური პატჷნალაშე დარსხებელო დო მითხჷ ჯარი ორლეანიშ ქართაშ მანწყუმალო. უკული ჟანა დო კარლი ართიანწკჷმა ქიანახანს რაგადანდეს, მუ თემაშენი — ნოფულო ქჷდოსქიდუ. თე რაგადიქ ძალამ გახარჷ დოფინი, თიქ დოფულჷ თე რაგადი, ნამუქჷთ გინწყჷ ეჩდოხუთ წანაშ უკული^[10].

შინონს, ჟანაქ გაკვირჷ კარლ VII დო ალანსონიშ ახალნორდი ჰერცოგი მუში ცხენენჯუაშ ორსანტალათ, ჟინოთალეფს შქას მოდვალირი ლაჸაფეფიშ წკანტილი რჩქინათ: კენტენი^[11], მარწკინდიშ ლაჸაფი — ნამუთ ოხვილუდჷ ანჯარიშ წკანტილ ხვარებას.

• ირ წანაშ 12 მესის, საფრანგეთის ეიშანუაფუ „ჟანა დ’არკიშ დღა“.
• ჟანა დ’არკიშ პატიოცემელო ჯოხო გიოდვეს ასტეორიდის (127) ჟანა, ნამუსჷთ მიოგორეს 1872 წანას.
• ერუანული გერგეზიშ ჯოხო გიოდვეს ფრანგულ კრეისერ-ვერტფურინჯმაღელს „ჟანა დ’არკი“, ნამუთ პირველაშე გუტეს 1964 წანას (2010 წანას გილაჭარილქ იჸუ).
• 1974 წანას, ანდრე მალროშ ინიციატივათ, ნოღა ორლეანს დირსხჷ ჟანა დ’არკიშ ცენტრიქ, სოდე აკმიშაყარუ დოკუმენტეფი ჟანა დ’არკიშ რინაშ დო მოღალობაშ გეშა.

• 
  ჟანა დ’არკიშ ძეგლი წამებაშ აბანს (მოწახნაკე მაქსიმე რეალ დელ სარტი, 1928)
• 
  ჟანა დ’არკიშ ძეგლი შინონს (მოწახნაკე ჟიულ რულო, 1893)
• 
  ჟანა დ’არკიშ ძეგლი ორლეანს (1855)
• 
  ჟანა დ’არკი (პოლ გოგენი, 1889)
• 
  ჟანა დ’არკიშ ხეშმოჭარუა
• 
  ჟანა დ’არკი პირველ მოსოფელიშ ლჷმაშ ბორჯიშ ამერიკულ სააგიტაციე პლაკატის

• ჟორდანია გ., ქორთული სხუნუეფიშ ენციკლოპედია, ტ. 8, ხს. 240, ქართი, 1984 წანა.

• ჟანა დ’არკი — რინა მუჭოთ შედევრი. Программа «Эха Москвы» из цикла «Всё так»(რუს.)
• პროექტი „ჯეგე ჟანა“ „Una Fides“ ბიბლიოთეკაშე(რუს.)
• ვებ-ხასჷლა, ჟანა დ’არკიშ გეშა დოკუმენტეფით(ინგლ.)
• პროექტი Maid of heaven(ინგლ.)
• ანრი ვალონი. ჟანა დ’არკი(ფრანგ.)
• ჟანა დ’არკიშ გებრალებაშ პროცესიშ პროტოკოლეფი
• ალტერნატიული ვერსიეფიშ მასალეფი Archived 2009-06-04 ვებ-ხასჷლას Wayback Machine.
• ორლეანიშ ქართა(ფრანგ.)