Lischt vu dr Nobelbryysdreger fir Fysik
Die Lischte zellt in ere kronologisch Zyylete alli Dreger vum Nobelbryys fir Fysik uf mit dr Begrindig vum Nobelkomitee.
1901–1910 •1911–1920 •1921–1930 •1931–1940 •1941–1950 •1951–1960 •1961–1970 •1971–1980 •1981–1990 •1991–2000 •2001–2010 •2011–2020 •2021–2030
1901–1910
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1901 | Wilhelm Conrad Röntgen (1845–1923) | Dütsches Riich | „as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wun ere sich erworbe het dur di no ihm gnännte Strahle“ | |
1902 | Hendrik Antoon Lorentz (1853–1928) | Niiderlande | „as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wu si sich erworbe hän dur ihri Untersuechige iber dr Yyfluss vum Magnetismus uf d Strahligsfänomen“ | |
Pieter Zeeman (1865–1943) | Niiderlande | |||
1903 | Antoine Henri Becquerel (1852–1908) | Frankriich | „as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wun er sich erworbe het dur die Entdeckig der spontanen Radioaktivität erworben hat“ | |
Marie Curie (1867–1934) | Frankriich (uf d Wält chuu z Warschau, Pole, dodmol Russland) | „as Anerchännig vum ußerordelige Verdienscht, wu si sich erworbe hän dur di gmaiensame Arbeite iber d Strahligsfänomen, wu um H. Becquerel wore sin“ | ||
Pierre Curie (1859–1906) | Frankriich | |||
1904 | John William Strutt (1842–1919) | Vereinigts Königriich | „fir syyni Untersuechige iber d Dichti vu dr wichtigschte Gas un syyni in däm Zämmehang gmachti Entdeckig vum Argon“ | |
1905 | Philipp Lenard (1862–1947) | Dütsches Riich (uf d Wält chuu z Pressburg, dodmol Öschtriich-Ungarn) | „fir syyni Arbete iber d Kathodestrahle“ | |
1906 | Joseph John Thomson (1856–1940) | Vereinigts Königriich | „as Anerchännig vum große Verdienscht, wun er sich erworbe het dur syyni theoretische un experimentälle Untersuechige iber dr Durgang vu dr Elektrizitet dur Gas“ | |
1907 | Albert Abraham Michelson (1851–1931) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Strelno, dodmol Deutsches Reich) | „fir syyni optischen Präzisionsinschtrumänt un syyni dodermit uusgfierte spektroskopische un metrologische Untersuechige“ (Michelson-Interferometer) | |
1908 | Gabriel Lippmann (1845–1921) | Frankriich (uf d Wält chuu z Hollerich, Luxeburg) | „fir syyni uf em Interferänzfänomen begrindet Method, Farbe fotografisch widerzgee“ | |
1909 | Ferdinand Braun (1850–1918) | Dütsches Riich | „as Anerchännig vu ihre Verdienscht um d Entwicklig vu dr drohtlose Telegrafi“ | |
Guglielmo Marconi (1874–1937) | Italie | |||
1910 | Johannes Diderik van der Waals (1837–1923) | Niiderlande | „fir syyni Arbete iber d Zuestandsglyychig vu dr Gas un Flissigkeite“ (Van-der-Waals-Glyychig) |
1911–1920
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1911 | Wilhelm Wien (1864–1928) | Dütsches Riich | „fir syyni Entdeckige zue dr Gsetz vu dr Wermistrahlig“ (s Wiens Verschiebigsgsetz) | |
1912 | Gustaf Dalén (1869–1937) | Schwede | „fir syyni Erfindig vu sälberwirkende Regulatore, dwu in Kombination mit Gasakkumulatore fir d Belyychtig vu Lyychtdirm un Lyychtonne chenne brucht wäre“ | |
1913 | Heike Kamerlingh Onnes (1853–1926) | Niiderlande | „us Aalass vu syyne Untersuechige iber d Eigeschafte vu Körper bi nidere Temperaturen, wu unter anderem zu dr Darstellig vu flissigem Helium gfiert hän“ | |
1914 | Max von Laue (1879–1960) | Dütsches Riich | „fir syyni Entdeckig vu dr Byygig vu Röntgestrahle bim Durgang dur Krischtall“ | |
1915 | William Henry Bragg (1862–1940) | Vereinigts Königriich | „fir ihri Verdienscht um d Erforschig vu dr Krischtallstrukture mit Röntgestrahle“ | |
William Lawrence Bragg (1890–1971) | Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Adelaide, Australie) | |||
1916 | nit vergee | |||
1917 | Charles Glover Barkla (1877–1944) (vergee 1918) | Vereinigts Königriich | „fir syyni Entdeckig vu dr karakteristische Röntgestrahlig vu dr Elemänt“ | |
1918 | Max Planck (1858–1947) (vergee 1919) | Dütsches Riich | „as Anerchännig vum Verdienscht, wun er sich um d Entwicklig vu dr Fysik erworbe het dur syyni Quantetheori“ | |
1919 | Johannes Stark (1874–1957) | Dütsches Riich | „fir syyni Entdeckig vum Dopplereffäkt bi Kanalstrahle un dr Zerlegig vu dr Spektrallinie im eläktrische Fäld“ (Stark-Effäkt) | |
1920 | Charles Édouard Guillaume (1861–1938) | Schwiz | „as Anerchännig vum Verdienscht, wun er sich in dr Fysik erworbe het dur d Entdeckig vu dr Anomalie bi Nickelstahllegierige un d Präzisionsmässige“ |
1921–1930
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1921 | Albert Einstein (1879–1955) (verchindet am 9. Novämber 1922, vergee am 10. Dezämber 1922) | Dütsches Riich un Schwiz (uf d Wält chuu z Ulm, Dütsches Riich) | „fir syyni Verdienscht um d theoretisch Fysik, bsundersch fir syyni Entdeckig vum Gsetz vum fotoeläktrische Effäkt“ | |
1922 | Niels Bohr (1885–1962) | Dänemark | „fir syyni Verdienscht um d Erforschig vu dr Struktur vu dr Atom dr Strahlig, wu vun ene uusgehn“ | |
1923 | Robert Andrews Millikan (1868–1953) | Vereinigti Staate | „fir syyni Arbete iber di eläktrisch Elementarladig un dr fotoeläktrische Effäkt“ (Millikan-Versuech) | |
1924 | Manne Siegbahn (1886–1978) (vergee 1925) | Schwede | „fir syyni röntgespektroskopische Entdeckige un Forschige“ | |
1925 | James Franck (1882–1964) (vergee 1926) | Dütsches Riich | „fir ihri Entdeckig vu dr Gsetz, wu bim Zämmestoß vun eme Elektron mit eme Atom herrsche“ (Franck-Hertz-Versuech) | |
Gustav Hertz (1887–1975) (vergee1926) | Dütsches Riich | |||
1926 | Jean-Baptiste Perrin (1870–1942) | Frankriich | „fir syyni Arbete iber di diskontinuierli Struktur vu dr Materie, bsundersch fir syyni Entdeckig vum Sedimentationsglyychgwicht“ | |
1927 | Arthur Holly Compton (1892–1962) | Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig vum Effäkt, wu no ihm gnännt isch“ (Compton-Effäkt) | |
Charles Thomson Rees Wilson (1869–1959) | Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Glencorse, Schottland) | „fir d Entdeckig vu dr Method, dur Dampfkondensierig d Bahnen vu eläktrisch gladene Partikel wohrnähmbar z mache“ (s Wilsons Näbelchammere) | ||
1928 | Owen Willans Richardson (1879–1959) (vergee1929) | Vereinigts Königriich | „fir syyni Arbete iber d Fänomen an Thermo-Ione un bsundersch fir d Entdeckig vum Gsetz, wu no ihm gnännt isch“ (Edison-Richardson-Effäkt) | |
1929 | Louis de Broglie (1892–1987) | Frankriich | „fir d Entdeckig vu dr Wällenatur vu dr Elektrone“ (De-Broglie-Wälle) | |
1930 | C. V. Raman (1888–1970) | Indie | „fir syyni Arbete iber d Diffusion vum Liecht un d Entdekcig vun Effäkt, wu no ihm gnännt isch“ (Raman-Strejig) |
1931–1940
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1931 | nit vergee | |||
1932 | Werner Heisenberg (1901–1976) (vergee1933) | Dütsches Riich | „fir d Begrindig vu dr Quantemechanik, wu d Aawändig dervu zue dr Entdeckig vu dr allotrope Forme vum Wasserstoff gfiert het“ | |
1933 | Erwin Schrödinger (1887–1961) | Öschterriich | „fir d Entdeckig vu neje produktive Forme vu dr Atomtheori“ | |
Paul Dirac (1902–1984) | Vereinigts Königriich | |||
1934 | nit vergee | |||
1935 | James Chadwick (1891–1974) | Vereinigts Königriich | „fir d Entdeckig vum Neutron“ | |
1936 | Victor Franz Hess (1883–1964) | Öschterriich | „fir d Entdeckig vu dr kosmische Strahlig“ | |
Carl David Anderson (1905–1991) | Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig vum Positron“ | ||
1937 | Clinton Davisson (1881–1958) | Vereinigti Staate | „fir ihri experimentäll Entdeckig vu dr Byygig vu Elektrone dur Krischtall“ | |
George Paget Thomson (1892–1975) | Vereinigts Königriich | |||
1938 | Enrico Fermi (1901–1954) | Italie | „fir d Bstimmig vu neje, dur Neutronebschuss erzyygte radioaktive Elemänt un d in Verbindig mit däne Arbeite durgfiert Entdeckig vu dr dur langsami Neutrone uusgeleste Chärnreaktione“ | |
1939 | Ernest Lawrence (1901–1958) | Vereinigti Staate | „fir d Erfindig un Entwicklig vum Zyklotron un d Ergebnis, wu dermit gmacht wore sin, vor allem im Hiiblick uf chinschtligi radioaktivi Elemänt“ | |
1940 | nit vergee |
1941–1950
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1941 | nit vergee | |||
1942 | nit vergee | |||
1943 | Otto Stern (1888–1969) (vergee1944) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Sorau, dodmol Dütsches Riich) | „fir syyni Byydreg zue dr Entwicklig vu dr Molekularstrahlmethod un d Entdeckig vum magnetische Momänt vum Proton“ | |
1944 | Isidor Isaac Rabi (1898–1988) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Rymanów, dodmol Öschtriich-Ungarn) | „fir di vu ihm zue dr Ufzeichnig vu dr magnetische Eigeschafte vu Atomchärn entdeckt Resonanzmethod“ | |
1945 | Wolfgang Pauli (1900–1958) | Öschterriich | „fir d Entdeckig vum Pauli-Prinzip gnännte Uusschlussprinzip“ | |
1946 | Percy Williams Bridgman (1882–1961) | Vereinigti Staate | „Fir d Erfindig vun eme Apparat fir d Erzyygig vu extrem hoche Druck un fir syyni Entdeckige, wun ere mit däm uf em Biet vu dr Hochdruckfysik gmacht het“ | |
1947 | Edward Victor Appleton (1892–1965) | Vereinigts Königriich | „fir syyni Forschige uf em Biet vu dr Fysik vu dr obere Schichte vu dr Atmosfäre, bsundersch fir d Entdeckig vu dr no ihm gnännte ionisierte Schicht“ | |
1948 | Patrick Maynard Stuart Blackett (1897–1974) | Vereinigts Königriich | „Fir d Wyterentwicklig vu dr Aawändig vu s Wilsons Näbelchammere un syyni dodermit gmachte Entdeckige uf em Biet vu dr Chärnfysik un vu dr kosmische Strahlig“ | |
1949 | Hideki Yukawa (1907–1981) | Japan | „fir syyni Vorhersag vu dr Exischtänz vu dr Mesone, wu uf d Theori dr Chärnchräft zruckgoht“ | |
1950 | Cecil Powell (1903–1969) | Vereinigts Königriich | „fir d Entwicklig vu dr Chärnemulsion fir d Untersuechig vu dr Chärnvorgäng un di dodermmit verbunden Entdeckig vu dr Mesone“ |
1951–1960
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1951 | John Cockcroft (1897–1967) | Vereinigts Königriich | „fir ihri Pionierarbet uf em Biet vu dr Atomchärnumwandlig dur chinschtli bschlyynigti atomari Partikel“ | |
Ernest Walton (1903–1995) | Irland | |||
1952 | Felix Bloch (1905–1983) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Züri, Schwiz) | „fir ihri Entwicklig vu verfyynerete un vereifachte Methode zue dr Mässig vu magnetische Chraftfälder im Atomchärn“ | |
Edward Mills Purcell (1912–1997) | Vereinigti Staate | |||
1953 | Frits Zernike (1888–1966) | Niiderlande | „fir d Fasekontraschtmethod, bsundersch fir syy Erfindig vum Fasekontraschtmikroskop“ | |
1954 | Max Born (1882–1970) | Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Breslau, dodmol Dütsches Riich) | „fir syy grundlegende Forschige in dr Quantemechanik, bsundersch fir syyni statistisch Interpretation vu dr Wällefunktion“ | |
Walther Bothe (1891–1957) | Dytschland | „fir syyni Koinzidenzmethod un syyni dodermit gmachte Entdeckige“ | ||
1955 | Willis E. Lamb (1913–2008) | Vereinigti Staate | „fir syyni Entdeckige iber d Fyynstruktur vum Wasserstoffspektrum“ (Lamb-Verschiebig) | |
Polykarp Kusch (1911–1993) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Blankenburg, dodmol Dütsches Riich) | „fir syy gnaui Bstimmig vum magnetische Momänt im Elektron“ | ||
1956 | William B. Shockley (1910–1989) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z London, Vereinigts Königriich) | „fir ihri Untersuechige iber Halbleiter un ihri Entdeckig vum Transistoreffäkt“ | |
John Bardeen (1908–1991) | Vereinigti Staate | |||
Walter H. Brattain (1902–1987) | Vereinigti Staate | |||
1957 | Chen Ning Yang (* 1922) | China | „fir ihri grundlegende Forschige iber d Gsetz vu dr sognännte Parität, wu zue dr wichtige Entdeckige iber d Elementardeili gfiert hän“ | |
Tsung-Dao Lee (* 1926) | China | |||
1958 | Pawel Tscherenkow (1904–1990) | Sowjetunion | „fir d Entdeckig un Interpretation vum Tscherenkow-Effäkt“ | |
Ilja Frank (1908–1990) | Sowjetunion | |||
Igor Tamm (1895–1971) | Sowjetunion | |||
1959 | Emilio Segrè (1905–1989) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Tivoli, Italie) | „fir ihri Entdeckig vum Antiproton“ | |
Owen Chamberlain (1920–2006) | Vereinigti Staate | |||
1960 | Donald A. Glaser (1926–2013) | Vereinigti Staate | „fir d Erfindig vu dr Blosechammere“ |
1961–1970
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1961 | Robert Hofstadter (1915–1990) | Vereinigti Staate | „fir syyni bahnbrächende Studie iber eläktrischi Schwingige im Atomchärn un fir di doderbyy erzilte Entdeckige iber d Struktur vu dr Nukleone“ | |
Rudolf Mößbauer (1929–2011) | Dytschland | „fir syyni Forschige iber d Resonanzabsorption vu dr Gammastrahlig un syyni dodermit verbunde Entdeckig, wu dr Name Mößbauer-Effäkt drait“ | ||
1962 | Lew Landau (1908–1968) | Sowjetunion | „fir syyni bahnbrächende Theorie iber kondensierti Materie, bsundersch s flissig Helium“ (Suprafluidität) | |
1963 | Eugene Paul Wigner (1902–1995) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Budapest, Ungarn) | „fir syyni Byydreg zue dr Theori vum Atomchärn un dr Elementardeili, bsundersch dur d Entdeckig un Aawändig vu fundamentale Symmetri-Prinzipie“ | |
Maria Goeppert-Mayer (1906–1972) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Kattowitz, dodmol Dütsches Riich) | „fir ihri Entdeckig vu dr nukleare Schalestruktur“ | ||
J. Hans D. Jensen (1907–1973) | Dytschland | |||
1964 | Charles H. Townes (1915–2015) | Vereinigti Staate | „fir grundlegendi Arbete uf em Biet vu dr Quantenelektronik, wu zue dr Konschtruktion vu Oszillatore un Verstärker uf dr Basis vum Maser-Laser-Prinzip gfiert hän“ | |
Nikolai Bassow (1922–2001) | Sowjetunion | |||
Alexander Prochorow (1916–2002) | Sowjetunion | |||
1965 | Richard Feynman (1918–1988) | Vereinigti Staate | „fir ihri fundamental Leischtuig in dr Quantenelektrodynamik, mit diefe Konsequänze fir d Elementardeilifysik“ | |
Julian Seymour Schwinger (1918–1994) | Vereinigti Staate | |||
Shin’ichirō Tomonaga (1906–1979) | Japan | |||
1966 | Alfred Kastler (1902–1984) | Frankriich | „fir d Entdeckig un Entwicklig vu dr optische Methode bim Studium vu dr Hertz-Resonanze in Atom“ | |
1967 | Hans Bethe (1906–2005) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Stroßburi, dodmol Dütsches Riich) | „fir syy Byydrag zue dr Theori vu dr Chärnreaktione, bsundersch syyni Entdeckige iber d Energierzyygig in dr Stärn“ | |
1968 | Luis Walter Alvarez (1911–1988) | Vereinigti Staate | „fir syy entscheidenede Byydrag zue dr Elementardeilifysik, bsundersch syy Entdeckig vun ere große Aazahl vu Resonanzzueständ, megli gmacht dur syy Entwicklig vu Tächnike mit dr Wasserstoffblosechammere un Dateanalys“ | |
1969 | Murray Gell-Mann (1929–2019) | Vereinigti Staate | „fir syyni Byydreg un Entdeckige zue dr Klassifizierig vu der Elementardeili un dr Wächselwirkige vun ene“ | |
1970 | Hannes Alfvén (1908–1995) | Schwede | „fir syyni grundlegende Leischtige un Entdeckige in dr Magnetohydrodynamik mit fruchtbare Aawändige in verschidene Deil vu dr Plasmafysik“ | |
Louis Néel (1904–2000) | Frankriich | „fir syyni grundlegende Leischtige un Entdeckigen zum Antiferromagnetismus un zum Ferromagnetismus, wu zue wichtige Erchänntnis gfiert hän in dr Feschtkörperfysik“ |
1971–1980
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1971 | Dennis Gábor (1900–1979) | Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Budapest, Ungarn) | „fir syyni Erfindig un Entwicklig vu dr holografische Method“ | |
1972 | John Bardeen (1908–1991) | Vereinigti Staate | „fir ihri gmeinsam entwicklet Theori vum Supraleitigsfänomen, au BCS-Theori (Bardeen-Cooper-Schrieffer Theori) gnännt“ | |
Leon Neil Cooper (* 1930) | Vereinigti Staate | |||
John Robert Schrieffer (1931–2019) | Vereinigti Staate | |||
1973 | Leo Esaki (* 1925) | Japan | „fir ihri experimentälle Entdeckige zum Tunäll-Fänomen in Halb- bzw. Supraleiter“ | |
Ivar Giaever (* 1929) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Bergen, Norwege) | |||
Brian D. Josephson (* 1940) | Vereinigts Königriich | „fir syyni theoretisch Vorhersag vu Eigeschafte bin ere Suprastremig dur e Tunäll-Barriere, bsundersch sälli Fänomen, wu allgmein as Josephson-Effäkt bekannt sin“ | ||
1974 | Martin Ryle (1918–1984) | Vereinigts Königriich | „fir ihri bahnbrächende Arbete in dr Radioaschtronomi: Ryle fir syyni Beobachtige un Erfindige, bsundersch in dr Effnig vu tächnische Synthese, un Hewish fir syyni entscheidend Roll in dr Entdeckig vu dr Pulsar“ | |
Antony Hewish (1924–2021) | Vereinigts Königriich | |||
1975 | Aage Niels Bohr (1922–2009) | Dänemark | „fir d Entdeckig vu dr Verbindig zwische dr kollektive un dr Deili-Bewegig in Atomchärn un d Entwicklig vu dr Theori vu dr Struktur vu dr Atomchärn uf dr Grundlag vu däre Verbindig“ | |
Ben Mottelson (1938–2022) | Dänemark (uf d Wält chuu z Chicago, Illinois, Vereinigti Staate) | |||
James Rainwater (1917–1986) | Vereinigti Staate | |||
1976 | Burton Richter (1931–2018) | Vereinigti Staate | „fir ihri fierende Leischtige bi dr Entdeckig vun eme neje schwäre Elementardeili“ | |
Samuel Chao Chung Ting (* 1936) | Vereinigti Staate | |||
1977 | Philip W. Anderson (1923–2020) | Vereinigti Staate | „fir di grundlegende theoretische Leischtige zue dr Elektronetruktur in magnetische un uugordnete Syschteme“ | |
Nevill Francis Mott (1905–1996) | Vereinigts Königriich | |||
John H. van Vleck (1899–1980) | Vereinigti Staate | |||
1978 | Pjotr Kapiza (1894–1984) | Sowjetunion | „fir syyni grundlegende Erfindige un Entdeckige in dr Dieftemperaturfysik“ | |
Arno Penzias (* 1933) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Minche, Dütsches Riich) | „fir d Entdeckig vu dr Mikrowälle-Hintergrundstrahlig“ | ||
Robert Woodrow Wilson (* 1936) | Vereinigti Staate | |||
1979 | Sheldon Lee Glashow (* 1932) | Vereinigti Staate | „fir ihri Mitwirkig an dr Theori vu dr Vereinigung vu dr schwache un dr elektromagnetische Wächselwirkig zwische Elementardeili, u. a. fir d Voruussag vu dr schwache nukleare Stremig“ | |
Abdus Salam (1926–1996) | Pakistan (uf d Wält chuu z Jhang, Britisch-Indie) | |||
Steven Weinberg (* 1933) | Vereinigti Staate | |||
1980 | James Cronin (1931–2021) | Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig vu Verletzige vu fundamentale Symmetriprinzipie im Zerfall vu neutrale K-Mesone“ | |
Val Fitch (1923–2015) | Vereinigti Staate |
1981–1990
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1981 | Nicolaas Bloembergen (1920–2017) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Dordrecht, Niiderlande) | „fir ihre Byydrag zue dr Entwicklig vu dr Laserspektroskopi“ | |
Arthur L. Schawlow (1921–1999) | Vereinigti Staate | |||
Kai Siegbahn (1918–2007) | Schwede | „fir syy Byydrag zue dr Entwicklig vu dr hochuflesende Elektronespektroskopi“ | ||
1982 | Kenneth Wilson (1936–2013) | Vereinigti Staate | „fir syyni Theori iber kritischi Fänomen bi Fasenumwandlige“ | |
1983 | Subrahmanyan Chandrasekhar (1910–1995) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Lahore, Britisch-Indie) | „fir syyni theoretische Studie vu dr fysikalische Prozäss, wu fir d Struktur un d Entwicklig vu dr Stärn wichtig sin“ | |
William Alfred Fowler (1911–1995) | Vereinigti Staate | „fir theoretischi un experimentälli Studie vu dr Chärnreaktione, wu fir d Bildig vu dr chemische Elemänt im Wältall wichtig sin“ | ||
1984 | Carlo Rubbia (* 1934) | Italie | „fir ihri entscheidende Yysätz bim große Projäkt, wu zue dr Entdeckig vu dr Fäldpartikel W un Z, Vermittler vu dr schwache Wächselwirkig, gfiert het“ | |
Simon van der Meer (1925–2011) | Niiderlande | |||
1985 | Klaus von Klitzing (* 1943) | Dytschland | „fir d Entdeckig vum sognännte quantisierte Hall-Effäkt“ | |
1986 | Ernst Ruska (1906–1988) | Dytschland | „fir syy fundamental Wärch in dr Elektronenoptik un fir d Konschtruktion vum erschte Elektronemikroskop“ | |
Gerd Binnig (* 1947) | Dytschland | „fir ihri Konschtruktion vum Raschtertunällmikroskop“ | ||
Heinrich Rohrer (* 1933) | Schwiz | |||
1987 | Johannes Georg Bednorz (* 1950) | Dytschland | „fir ihri bahnbrächend Entdeckig vu dr Supraleitig in keramische Materialie“ | |
Karl Alexander Müller (1927–2023) | Schwiz | |||
1988 | Leon Max Lederman (1922–2018) | Vereinigti Staate | „fir ihri grundlegende Experimänt iber Neutrino - schwach wächselwirkendi Elementardeili mit ere verschwindende oder seli chleine Ruemasse“ | |
Melvin Schwartz (1932–2006) | Vereinigti Staate | |||
Jack Steinberger (1921–2020) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Bad Kissingen, Dütsches Riich) | |||
1989 | Wolfgang Paul (1913–1993) | Dytschland | „fir syyni Entwicklig vu dr Paul-Falle, eme eläktrische Vierpolfäld zum Yyschluss un zue dr Untersuechig vu wenige Ione oder Elektrone iber e langi Zyt“ | |
Hans Georg Dehmelt (1922–2017) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Görlitz, Dütsches Riich) | „fir d Entwicklig vu dr Penning-Falle zum Yyschluss vu Ione oder Elektrone, go däne ihri Eigenschafte mit ere große Gnauigkeit z erforsche“ | ||
Norman Ramsey (1915–2011) | Vereinigti Staate | „fir syyni Uusarbeitig vun ere verbesserete Mässtächnik bi atomare Energi-Ibergäng, wu präzisi Zyt- un Frequänzmässige dermit megli wore sin“ (Atomuhre) | ||
1990 | Jerome I. Friedman (* 1930) | Vereinigti Staate | „fir ihri Experimänt zum Nyywyys vu dr Quarks, elementare Deili mit ere drittelzahlige Ladig“ | |
Henry W. Kendall (1926–1999) | Vereinigti Staate | |||
Richard E. Taylor (1929–2018) | Kanada |
1991–2000
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
1991 | Pierre-Gilles de Gennes (1932–2007) | Frankriich | „fir syyni Arbete iber Ornigsprozäss in Flissigkrischtall un Polymerlesige, vor allem di erfolgryych Aawändig vu mathematische Modäll bim Ibergang vum gordnete zum uugordnete Zuestand in Fysik un Chemi“ | |
1992 | Georges Charpak (1924–2010) | Frankriich (uf d Wält chuu z Dabrovica, Pole) | „fir syyni grundlegende Arbete an Detektore fir d Deilifysik, bsundersch fir d Konschtruktion vu dr erschte Vildroht-Proportionalchammere (1968)“ | |
1993 | Russell Hulse (* 1950) | Vereinigti Staate | „fir ihri Entdeckig vun eme Pulsar in eme Doppelstärnsyschtem“ | |
Joseph Hooton Taylor Jr. (* 1941) | Vereinigti Staate | |||
1994 | Bertram Brockhouse (1918–2003) | Kanada | „fir ihri Entwicklig vu Tächnike zue dr Strejig vu dr uugladene Chärndeili“ | |
Clifford Shull (1915–2001) | Vereinigti Staate | |||
1995 | Martin L. Perl (1927–2014) | Vereinigti Staate | „fir syyni Entdeckig vun eme masseryyche subatomare Elementardeili mit ere negative Ladig“ (τ-Lepton) | |
Frederick Reines (1918–1998) | Vereinigti Staate | „fir syyni Entdeckig vun eme uugladene subatomare Elementardeili“ (Neutrino) | ||
1996 | David M. Lee (* 1931) | Vereinigti Staate | „fir ihri Entdeckig vu dr Suprafluidität in Helium-3 bi seli diefe Temperature (um dr absolute Nullpunkt)“ | |
Douglas D. Osheroff (* 1945) | Vereinigti Staate | |||
Robert C. Richardson (1937–2013) | Vereinigti Staate | |||
1997 | Steven Chu (* 1948) | Vereinigti Staate | „fir ihri Entwicklig vu Methode zum Chiele un Yyfange vu Atom mit Laserliecht“ | |
Claude Cohen-Tannoudji (* 1933) | Frankriich (uf d Wält chuu z Constantine, Algerie) | |||
William D. Phillips (* 1948) | Vereinigti Staate | |||
1998 | Robert B. Laughlin (* 1950) | Vereinigti Staate | „fir ihri Entdeckig vun ere neje Art vu Quanteflissigkeit mit fraktionäll gladene Aaregige“ | |
Horst Ludwig Störmer (* 1949) | Dytschland | |||
Daniel Chee Tsui (* 1939) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Henan, China) | |||
1999 | Gerardus ’t Hooft (* 1946) | Niiderlande | „fir ihri entscheidende Byydreg zue dr Theori vu dr elektroschwache Wächselwirkig in dr Fysik, wu d Quantestruktur bedräffe“ | |
Martinus J. G. Veltman (1931–2021) | Niiderlande | |||
2000 | Schores Alfjorow (1930–2019) | Russland | „fir d Entwicklig vu Halbleiterheterostrukture fir Hochgschwindigkeits- un Optoelektronik“ | |
Herbert Kroemer (* 1928) | Dytschland | |||
Jack Kilby (1923–2005) | Vereinigti Staate | „fir d Byydreg zue dr Erfindig vu integrierte Schaltchreis“ |
2001–2010
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
2001 | Eric A. Cornell (* 1961) | Vereinigti Staate | „fir d Erzyygig vu dr Bose-Einstein-Kondensation in verdinnte Gas us Alkaliatome, un fir frieji grundsätzligi Studie iber d Eigeschafte vu dr Kondensat“ | |
Wolfgang Ketterle (* 1957) | Dytschland | |||
Carl E. Wieman (* 1951) | Vereinigti Staate | |||
2002 | Raymond Davis junior (1914–2006) | Vereinigti Staate | „fir bahnbrächendi Arbete in dr Aschtrofysik, bsundersch fir dr Noowyys vu kosmische Neutrino“ | |
Masatoshi Koshiba (1926–2020) | Japan | |||
Riccardo Giacconi (1931–2018) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Genua, Italie) | „fir bahnbrächendi Arbete in dr Aschtrofysik, wu zue dr Entdeckig vu kosmische Röntgequälle gfiert hän“ | ||
2003 | Alexei Abrikossow (1928–2017) | Vereinigti Staate/ Russland | „fir bahnbrächendi Arbete in dr Theori iber Supraleiter un Supraflissigkeite“ | |
Witali Ginsburg (1916–2009) | Russland | |||
Anthony James Leggett (* 1938) | Vereinigts Königriich/ Vereinigti Staate | |||
2004 | David Gross (* 1941) | Vereinigti Staate | „fir d Entdeckig vu dr asymptotische Frejheit in dr Theori vu dr Starke Wächselwirkig“ | |
David Politzer (* 1949) | Vereinigti Staate | |||
Frank Wilczek (* 1951) | Vereinigti Staate | |||
2005 | Roy J. Glauber (1925–2018) | Vereinigti Staate | „fir Byydreg zue dr Quantetheori vu dr optische Kohäränz“ | |
John Lewis Hall (* 1934) | Vereinigti Staate | „fir Byydreg zue dr Entwicklig vu dr laserbasierte Präzisionsspektrografi un zue dr Tächnik vum optische Frequänzkamm“ | ||
Theodor Hänsch (* 1941) | Dytschland | |||
2006 | John C. Mather (* 1946) | Vereinigti Staate | „fir d Untersuechig vu dr kosmische Hintergrundstrahlige“ | |
George F. Smoot (* 1945) | Vereinigti Staate | |||
2007 | Albert Fert (* 1938) | Frankriich | „fir d Entdeckig vum Risemagnetwiderstand (GMR)“ | |
Peter Grünberg (1939–2018) | Dytschland | |||
2008 | Yōichirō Nambu (1921–2015) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Tokio, Japan) | „fir d Entdeckig vum Mechanismus vu dr spontane Symmetribrächig in dr Elementardeilifysik“ | |
Makoto Kobayashi (* 1944) | Japan | „fir d Entdeckig vum Ursprung vu dr brochene Symmetri, wu d Exischtänz vu zmindescht drej Quarkfamilie voruussait“ | ||
Toshihide Masukawa (1940–2021) | Japan | |||
2009 | Charles Kuen Kao (1933–2018) | China / Vereinigts Königriich (uf d Wält chuu z Shanghai, China) | „fir syyni bahnbrächende Erfolg uf em Biet vu dr Liechtleitig mit Fiberoptik fir optischi Kommunikation“ | |
Willard Boyle (1924–2011) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Amherst, Kanada) | „fir d Erfindig vum CCD-Sensor“ | ||
George E. Smith (* 1930) | Vereinigti Staate | |||
2010 | Andre Geim (* 1958) | Niiderlande | „fir grundlegendi Experimänt mit em zweidimensionale Material Graphen“ | |
Konstantin Novoselov (* 1974) | Vereinigts Königriich/ Russland |
2011–2020
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild | |
---|---|---|---|---|---|
2011 | Saul Perlmutter (* 1959) | Vereinigti Staate | „Fir d Entdeckig vu dr bschlynigte Expansion vum Universum dur Beobachtige vu wyt ewäge Supernovae“ | ||
Brian P. Schmidt (* 1967) | Vereinigti Staate | ||||
Adam Riess (* 1969) | Vereinigti Staate | ||||
2012 | Serge Haroche (* 1944) | Frankriich | „Fir d Entwicklig vu bahnbrächende experimentelle Methode, wu s megli mache, Quantesyschtem z manipuliere.“ | ||
David Wineland (* 1944) | Vereinigti Staate | ||||
2013 | François Englert (* 1932) | Belgie | „fir di theoretisch Entdeckig vun eme Mechanismus, wu zue unsrem Verständnis vum Ursprung vu dr Masse vu subautomatore Dailli bydrait, un wu letschti dur d Entdeckig vum vorhärgsaite Elemäntardailli dur d ATLAS- un CMS-Experimänt am Large Hadron Collider vum CERN bstetigt woren isch“ | ||
Peter Higgs (* 1929) | Vereinigts Königriich | ||||
2014 | Isamu Akasaki (1929–2021) | Japan | „fir d Erfindig vu effiziänte Diode, wu blau Liecht uusstrahle un hälli un energysparendi Liechtquälle megli gmacht hän“ | ||
Hiroshi Amano (* 1960) | Japan | ||||
Shuji Nakamura (* 1954) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Ikata, Japan) | ||||
2015 | Takaaki Kajita (* 1959) | Japan | „fir d Entdeckig vu Neutrinooszillatione, wu zaige, ass Neutrino ne Masse hän“ | ||
Arthur McDonald (* 1943) | Kanada | ||||
2016 | David J. Thouless (1934–2019) | Vereinigts Königriich | „fir theoretischi Entdeckige vu topologische Phasenibergäng un topologische Materiephase“ | ||
F. Duncan M. Haldane (* 1951) | Vereinigts Königriich | ||||
J. Michael Kosterlitz (* 1943) | Vereinigts Königriich und Vereinigti Staate | ||||
2017 | Rainer Weiss (* 1932) | Vereinigti Staate (uf d Wält chuu z Berlin, Dytschland) | „fir wichtigi Bydreg zum LIGO-Detektor un zue dr Beobachtig vu Gravitationswälle.“ | ||
Barry Barish (* 1936) | Vereinigti Staate | ||||
Kip Thorne (* 1940) | Vereinigti Staate | ||||
2018 | Arthur Ashkin (* 1922) | Vereinigti Staate | „fir d Entwicklig vu optische Pinzette un ihri Aawändig in dr Biologi“. | „fir bahnbrächendi Erfindige uf em Biet vu d Laserphysik.“ | |
Gérard Mourou (* 1944) | Frankriich | „fir d Entwicklig vun ere Method, wu mer hochenergetischi, ultrachurzi optischi Pils cha dermit erzyge loo“. | |||
Donna Strickland (* 1959) | Kanada | ||||
2019 | James Peebles (* 1935) | Kanada | „fir theoretischi Entdeckige in dr physikalische Kosmologi“. | ||
Michel Mayor (* 1942) | Schwiz | „fir d Entdeckig vun eme Exoplanet, wu um en sunneähnlige Stärn chraist“. | |||
Didier Queloz (* 1966) | Schwiz | ||||
2020 | Roger Penrose (* 1931) | Vereinigts Königriich | „fir d Entdeckig, ass d Bildig vu Schwarze Lecher e robuschti Vorhersag vu dr allgmaine Relativitetstheori isch“. | ||
Reinhard Genzel (* 1952) | Dytschland | „fir d Entdeckig vun eme supermassive kompakte Objäkt im Zäntrum vu unsre Galaxi“. | |||
Andrea Ghez (* 1965) | Vereinigti Staate |
2021–2030
Johr | Person | Land[1] | Begrindig fir d Bryysvergab | Bild |
---|---|---|---|---|
2021 | Syukuro Manabe (* 1931) | Japan Vereinigti Staate | „fir bahnbrächendi Bydreg zum Verständnis vu kompläxe physikalische Sischtem“, konkret
| |
Klaus Hasselmann (* 1931) | Dytschland | |||
Giorgio Parisi (* 1948) | Italie | „fir bahnbrächendi Bydreg zum Verständnis vu kompläxe physikalische Sischtem“, konkret
| ||
2022 | Alain Aspect (* 1947) | Frankriich | „fir Experimänt mit verschränggte Protone, dr Nachwyys vu dr Verletzig vu de Bellsche Unglyychige un wägwyysendi Quanteinformationswüsseschaft“ | |
John F. Clauser (* 1942) | Vereinigti Staate | |||
Anton Zeilinger (* 1945) | Öschterriich | |||
2023 | Pierre Agostini (* 1941) | Frankriich Vereinigti Staate | „fir experimentälli Methode zum Erzyge vu Attosekunde-Liechtimpuls fir d Untersuechig vu dr Elektronedynamik in Materie“ | |
Ferenc Krausz (* 1962) | Ungarn Öschterriich | |||
Anne L’Huillier (* 1958) | Frankriich Schwede |
1901–1910 •1911–1920 •1921–1930 •1931–1940 •1941–1950 •1951–1960 •1961–1970 •1971–1980 •1981–1990 •1991–2000 •2001–2010 •2011–2020 •2021–2030
Verdeilig no Länder
Sin bin ere Person zwei Länder aagee, no zellt des bi beide Länder as halbe Punkt.
Nation | Aazahl vu dr Verleihige |
---|---|
Vereinigti Staate | 96,5 |
Vereinigts Königriich | 26,5 |
Dytschland | 25,5 |
Frankriich | 16 |
Russland un ehem. Sowjetunion | 10 |
Japan | 9,5 |
Niiderlande | 8,5 |
Schwiz | 5,5 |
Öschterriich | 4,5 |
Kanada | 4,5 |
Schwede | 4,5 |
Italie | 4 |
Dänemark | 3 |
China | 2 |
Belgie | 1 |
Indie | 1 |
Irland | 1 |
Pakistan | 1 |
Ungarn | 0,5 |
Weblink
Fueßnote
🔥 Top keywords: Wikipedia:HouptsyteWikipedia:ImpressumWikipedia:Houptsyte (Schwyzerdütsch)Carles PuigdemontMarie AntoinetteAimé de PalézieuxSpezial:SuechWikipedia:Gemeinschafts-PortalWort:HouptsyteWikipedia:HilfePornhubWikipedia:Iber WikipediaWikipedia:KontaktSpezial:Letschti ÄnderigeWikipediaGrundbegriffe der Psychologie von heuteZweiter WeltkriegKleopatra VII.Wort:Schweizer VokabelnWikipedia:WillkommenSpruch:HouptsyteSchweizerdeutschWikipedia:ArtikelverzeichnisBarend FruithofBenutzer Diskussion:TerfiliBenutzer Diskussion:BadenerBenutzer Diskussion:B.A.EnzPrisca ThevenotSexualpraktikWikipedia:Aktuelle MeldungenWikipedia:Houptsyte (Schwäbisch)Wikipedia:StammtischAlemannischBenutzer Diskussion:EruedinWikipedia:BlettliKategorie:!HauptkategorieLeonie WalterRebecca IndermaurBenutzer Diskussion:Leyo