Fiordu
Un fiordu ye una estrecha entrada de mar formada pol hinchente d'un valle escaváu o parcialmente talláu por aición de glaciares.[1][2]
| Fiordu | |
|---|---|
 | |
| Situación | |
| Datos | |
 |
Los fiordos destaquen polos sos grandes fondures. Exemplu d'esto ye'l fiordu canal Messier con 1270 m de fondura en Chile y el fiordu de Sogn, de 1308 m de fondura en Noruega.[1] El fiordu Scoresby Sund, en Groenlandia, llega hasta los 1500 m de fondura.[3] Les partes más fondes de los fiordos suelen ser les más enfusaes na mariña ente que la boca de los fiordos suel ser pocu fondes.[1][4] El yá mentáu fiordu de Sogne tien, por casu, una fondura de tan solo 150-200 m na so boca.[4]
Otra carauterística de los fiordos ye la so forma n'O, anque la parte inferior nun ye visible yá que ta sol nivel del mar.[1]
Los fiordos atópense a partir de la llatitú 50 nel hemisferiu norte y a partir de la llatitú 40 nel hemisferiu sur.[5] En concordanza con esto, presenten fiordos les mariñes de Noruega, Islandia, Groenlandia, Escocia, Nueva Zelanda, Alaska, n'Estaos Xuníos, Columbia Británica en Canadá, la Patagonia chilena y la Islla de los Estaos, n'Arxentina.[4][6][7]
Etimoloxía
La pallabra «fiordu» vien probablemente de la pallabra noruega fjord, del mesmu significáu.[2] La pallabra noruega deriva del fjoðr del nórdicu antiguu que, nel so sentíu orixinal, usabense pa designar cuerpos d'agua llacustres o paecíos a llagos que podíen usase pa navegar.[2] La pallabra fjoðr, de la mesma, provién de la pallabra proto-escandinávica ferþuz.[2] Esta última pallabra ta emparentada coles pallabres fjärd del suecu, fjöður del islandés, ford del inglés, firth del escocés, furt del alemán, poros del griegu y portus del llatín.[2]
