Quinta República Francesa

En 1958, Charles de Gaulle encarga al so equipu preparar un proyeutu de constitución, que foi aprobada en referendu el 28 de setiembre d'esi añu: la Constitución del 4 d'ochobre de 1958, más conocida como Constitución de la Quinta República.

El testu de la Constitución recueye'l preámbulu de la Constitución de la Cuarta República, la Declaración de los Derechos del Home y del Ciudadanu de 1789, los principios fundamentales reconocíos poles lleis de la República y la mediu ambiente.142938.html Carta del mediu ambiente (2004), ye lo que se conoz como bloque constitucional.

La Quinta República da un poder mayor que la Cuarta al Presidente de la República. Hasta l'añu 2000, el mandatu del Presidente yera de 7 años, de magar, ye escoyíu por un periodu de 5 años. Tamién se-y confirió'l poder executivu, lo cual yera un deséu espresáu pol Xeneral de Gaulle pa la redaición de la Constitución de la Cuarta República.

El testu votáu en 1958 introdució una novedá na manera d'eleición del Presidente de la República, antes escoyíu por sesión conxunta de l'Asamblea Nacional y del Senáu. L'alcordanza de l'aburrible eleición de 1954, na que fixeron falta trece escrutinios por que los diputaos y senadores punxérense d'alcuerdu n'escoyer a René Coty, taba inda na memoria. La nueva Constitución confió la misión d'escoyer Presidente a un Colexu d'aproximao 80.000 grandes eleutores (diputaos, senadores, conseyeros xenerales, alcaldes y delegaos de los conseyos municipales). Esti sistema namái foi usáu una vegada, el 21 d'avientu de 1958.

En 1962 convocóse un referendu pa modificar de nuevu'l sistema d'eleición del Presidente de la República. Introducióse'l principiu d'eleición por sufraxu universal direutu a dos vueltes; si nuna primer convocatoria nengún candidatu supera'l 50% de los votos, hai una segunda 15 díes dempués na que solamente compiten los dos candidatos con mayor porcentaxe de votos. Esti sistema usar por primer vegada en 1965.

Esta eleición por sufraxu universal direutu, acompañáu de l'apaición del conceutu mayoritariu, va camudar fondamente'l funcionamientu de les instituciones: va vese apaecer los conceutos de «presidencialización del poder» y «cohabitación».

En mayu de 1968, el réxime paralizar mientres delles selmanes por una insurrección ensin precedentes. Per primer vegada nesi sieglu una fuelga xeneral paralizaba'l país enteru. El movimientu de mayu de 1968 tuvo fuertemente influyíu por distintes corrientes d'esquierda radical (maoísmu, trosquismu, consejismo, situacionismo, anarquismu, etc.) que marcaron los años 1970 y dexaron una fonda buelga cultural. Estos fechos inscribir nun movimientu revolucionariu internacional qu'afectó a tolos países occidentales, inspiraos polos sucesu en Francia, anque dientro d'ésta'l mayu de 1968 nun llegó a xenerar un radical tresformamientu políticu nin causó'l fin del réxime gaullista.

En 1986, el presidente socialista, François Mitterrand, tien qu'encarar un Parllamentu de derecha. Negar a dimitir y prefier constituyir un gobiernu de cohabitación, que'l so xefe yera Jacques Chirac. Esa situación repitir en 1993, siendo esta vegada'l xefe de Gobiernu Édouard Balladur, otru derechiegu.En 1997, el nuevu presidente Jacques Chirac, escoyíu en 1995, tien tamién qu'encarar una nueva cohabitación, esta vegada de cinco años. El xefe del Gobiernu socialista yera Lionel Jospin.

Dende 1984, el Frente Nacional de Jean-Marie Le Pen empezó a señalase na política francesa. La estrema derecha llogró'l 20% de los votos na primer ronda de les eleiciones presidenciales de 2002. Coles mesmes, l'eleutoráu del Partíu Comunista llogra alredor d'un 5% de los votos, siendo superáu polos pequeños partíos trosquistes (Llucha Obrera, LCR, Partíu de los Trabayadores) qu'axuntaron conxuntamente el 10% de los votos en 2002, torgando asina que'l candidatu del Partíu Socialista, Lionel Jospin, llegara a la segunda vuelta de les eleiciones presidenciales. La reacción ante l'ascensu del Frente Nacional foi l'apolmonante mayoría que llogró Jacques Chirac na segunda vuelta.

Dende 1995, l'actualidá francesa tuvo marcada tamién por numberosos movimientos sociales. Yá en xineru de 1987, la rede de la SNCF tuvo paralizada mientres un mes por una fuelga de ferroviarios qu'inclusive enchió a los sindicatos. Otros gremios movilizáronse tamién dende 1981: les siderúrxiques (1982-1984), los fabricantes d'automóviles (1983), los estudiantes (1983, 1986, 1990, 1994, 1995, 1999, 2005), los funcionarios (1995), los paraos (1997-1998), los inmigrantes illegales (dende 1996), los profesores (1995, 2003), etc.

Francia ye una república democrática con un sistema semi-presidencialista. Tres la reforma constitucional de 2000, el Presidente de la República ye escoyíu por cinco años por aciu sufraxu universal direutu. El Presidente marca les grandes llinies de la política interior y esterior francesa. Puede eslleir l'Asamblea Nacional y utilizar, en casu de crisis, poderes escepcionales. Tamién noma al Primer Ministru y a los ministros del gabinete, lo cualos son responsables políticamente ante l'Asamblea Nacional.

El gobiernu qu'éstos constitúin define la política interior de Francia y, en casu que'l partíu o la coalición que sofita al Presidente, cunte con mayoría parllamentaria, va aplicar les orientaciones del Xefe d'Estáu. En casu de cohabitación; esto ye, de mayoría na Asamblea d'una formación política opuesta a la del Presidente n'exerciciu, el Gobiernu constituyíu va tener el rol de definir la política xeneral del país ente que la Xefatura del Estáu va encargar de la representación de Francia nel estranxeru.

El Parllamentu ta formáu pola Asamblea Nacional, constituyida por 577 diputaos, y pol Senáu, compuestu anguaño por 331 senadores (346 en 2010) escoyíu por seis años per sufraxu indireutu y siendo anovaos la metá cada trés años (a partir de 2010).

Partíos políticos

Francia ye un réxime multipartidista con variaes formaciones polítiques. Les principales son:

Izquierda

• Partíu Comunista Francés (Parti Communiste Français): dempués de conocer la so dómina de gloria dempués de la Segunda Guerra Mundial, dende 1981 ta en retrocesu.
• Partíu Socialista (Parti Socialiste): herederu de la SFIO, esti partíu nel so estáu actual foi xuníu por François Mitterrand y declárense la vía progresista y socialdemócrata.
• Movimientu Republicanu y Ciudadanu (Mouvement Républicain et Citoyen): lideráu por Jean-Pierre Chevènement, esti partíu ye un compendiu d'ideales que podríen ser denominaos republicanos d'izquierdes.
• Los Verdes (Les Verts): grupu ecoloxista d'izquierdes.
• Partíu Radical d'Izquierda (Parti Radical de Gauche): este ye un movimientu herederu del partíu de Georges Clemenceau (Presidente del Conseyu de Ministros mientres la Primer Guerra Mundial). Esta formación foi la primera en presentar a les presidenciales (en 2002) un candidatu orixinariu de la Guayana Francesa, Christiane Taubira.
• Llucha Obrera (Lutte Ouvrière): partíu d'inspiración trotskista creáu tres los fechos de 1968, la so xefa de files ye Nathalie Arthaud.
• Lliga Comunista Revolucionaria (Ligue Communiste Révolutionnaire): Partíu trotskista separáu del Partíu Comunista dende 1970 empobináu por Olivier Besancenot.

Centru

• Movimientu Demócrata (Mouvement Démocrate; MoDem): herederu de l'antigua UDF, partíu de centru, ye dirixíu por François Bayrou. D'enclín social-lliberal, defende la idea de "nin derecha nin esquierda".
• En Marcha, oficialmente (Association pour le renouvellement de la vie politique): fundáu en 2016 pol actual presidente Emmanuel Macron. Macron oponer al tradicional dualismu esquierda-derecha, reemplazándolo pola dicotomía ente progresistes y conservadores, identificándose colos primeros.

Derecha

• Unión por un Movimientu Popular (Union pour un Mouvement Populaire): creáu por Jacques Chirac a otru día de la so reeleición en 2002 a partir del RPR, herederu de la UNR del Xeneral de Gaulle, esti partíu d'inspiración gaullista defende tesis lliberales y el llibre mercáu según la privatización de ciertos servicios públicos. Foi'l partíu del ex-presidente Nicolas Sarkozy. El partíu foi oficialmente refundado como Los Republicanos (en francés: -yos Républicains) el 30 de mayu de 2015.
• Movimientu per Francia (Mouvement pour la France): partíu soberanista d'enclín conservadora, presidíu por Philippe de Villiers.
• Nuevu Centru (Nouveau Centre): creáu por Maurice Leroy y Hervé Morin, ye'l partíu de la derecha que sofita al presidente Nicolas Sarkozy.
• Frente Nacional (Front National): partíu d'estrema derecha dirixíu por Marine Le Pen.
• Movimientu Nacional Republicanu (Mouvement National Républicain): partíu d'estrema derecha, dixebra del anterior.

• Historia de Francia
• Constitución francesa de 1958
• Presidente de Francia

Artículo

• Bon, Pierre (xineru/abril de 2009). escritu en Madrid. «La Constitución de la Quinta República cumple cincuenta años». Revista Española de Derechu Constitucional (Centru d'Estudios Políticos y Constitucionales) (85):  páxs. 45-81. ISSN 0211-5743. 

Llibros

• Chevallier, Jean-Jacques; Carcassonne, Guy; Duhamel, Olivier (2009). Ver_Republique-537.htm Histoire de la V^y République : 1958-2009, 13^y édition (en francés), Paris: Dalloz. ISBN 978-2-247-08406-7.

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Quinta República Francesa.