|
Yəhudi bayramları Şabat • Roşaşana • Yom Kippur • Sukot | Simhat Tora • Hanuka • Asara BaTevet | Tu Bişvat • Purim • Pesah | Şavuot • 9 Av • Şaloş Regalim |
Dini şəxsiyyətlər Avraham • Moşe • Dvora • Rut • Şaul • David | Şlomo • Eliyahu • İlel • Şamay • Raşi | İbn Ezra • Rif • Ramban • Gersonides | Saadia Gaon • Rambam | Baal Şem Tov • Tosafistçiler | Yosef Albo • Yosef Karo • Ovadia Yosef |
Musəvilik həyat tərzi Brit Mila • Bar Mitsva • Şiduh • Evlilik | Nida • Ad qoyma • Pidyon • Cənazə |
Dini rollar Kohen • Haham • Hazan • Mohel | Dayan • Maşgiah • Roş yeşiva • Gabay | Şohet • Menaker • Kabar • Tokea |
Dini tikililər Tapınak • Ağlama Duvarı | Sinaqoq • Mikve |
Musevi Ayin sistemi Musevi İbadetleri • Şahrit | Minha • Arvit • Avdala |
Yəhudi dilləri Afro-Asyatik İbraniceler: İvritə · Samarit İvritcəsi · Yəmən İvritcəsi | Aramiceler: Hulaula · Lişan Didan · Lişana Deni · Lişanid Noşan · Yəhudi Aramicəsi | Arapçalar: Yəhudi ərəbcəsi · Yəhudi Bağdad ərəbcəsi · Yəhudi Mərakeş ərəbcəsi · Yəhudi İraq ərəbcəsi · Yəhudi Tripoli ərəbcəsi · Yəhudi Tunis ərəbcəsi · Yəhudi Yəmən ərəbcəsi | Diğer: Kayla · Yəhudi Bərbəricəsi |
| Hint-Avrupa Cermen: Yeşiviş · Yidiş · Yingliş | Roman: İtalkian · Katalanik · Ladino · Lusitanik · Şuadit · Yəhudi Araqoncası · Yəhudi Latincası · Zarfatik | Hind-İran: Buhori · Cuhuri · Cidi | Diğer: Knaanik · Yevanik |
| | Diğer Kartveli: Gruzinik | Dravid: Yəhudi Malayalamı |
|
Musəvi məzhəbləri Yəhudilik | Tutucu Musevilik • Ortodoks Musevilik | Hasidizm | Reformist Musevilik • Hümanist Musevilik | Yeniden yapılanmacı (Rekonstrüksiyonist) Musevilik |
Musevi duaları Şema • Amida • Alenu • Kal Nidre | Kadiş • Alel • Ma Tovu • Kiduş |
Digər dinlərlə əlaqələr Xristianlıq • Judeo-Hıristiyan | Xristianlıq-Musəvilik əlaqələri • İslam | Katolik • Musəvilik haqqında olan fikirlər | Judeo-Islamic • Paganizm • İbrahimi |
|
İudaizm (q.yun. Ἰουδαϊσμός), yaxud musəvilik və ya yəhudilik[1] — e.ə. I minillikdə Fələstində yaranmış monoteist ibrahimi din.
Ümumi məlumat
İudaizm qədim yəhudi qəbilələrinin politeizmindən yaranmış, e.ə VII əsrdən başlayaraq moneteist din olmuşdur. Vahid Allah Yəhvaya, Tövratın müqəddəsliyinə etiqad; axirətə, qiyamət gününə, o dünyada əcr veriləcəyinə inam; ölülərin diriləcəyinə və Məsihanın zühr edəcəyinə etiqad; ruhun varlığına və taleyinə inam və s. iudaizmin əsas etiqad ehkamlarıdır. Müqəddəs kitabları Tanax və Talmuddur. Musa peyğəmbərin adıyla bağlı olaraq bu dinə "Musəvilik" də deyilir.
Yəhudilər demək olar ki, dünyanın hər yerinə yayılıblar. Dünyanın əksər ölkərində yəhudilər yaşayır. 2012-ci ilin statistikasına görə dünyada 14 milyondan çox yəhudi yaşayır, onların 58%-i İsraildə, 42%-i isə ABŞ və Kanadada yaşayırlar.
Həmçinin bax
Mənbə
İstinadlar