Mobil oyun
Mobil oyun — adətən mobil telefonda oynanan videooyun.[1] Termin həmçinin mobil telefonlar (fərdi telefonlar və ya smartfonlar), planşetlər, PDA-lar, əl oyun konsolları, portativ media pleyerləri və ya qrafik kalkulyatorları da daxil olmaqla istənilən portativ cihazda oynanan bütün oyunlara aiddir.[1] Mobil telefonda məlum olan ən erkən oyun 1994-cü ildən Hagenuk MT-2000 cihazında oynanan Tetris variantı idi.[2][3][4]
1997-ci ildə Nokia Snake oyununu təqdim etdi.[5] Nokia tərəfindən istehsal edilən əksər mobil cihazlarda əvvəlcədən quraşdırılmış Snake, o vaxtdan bəri ən çox oynanan oyunlardan birinə çevrildi və dünyada 350 milyondan çox cihazda mövcud idi.[6] Mobil cihazlar, ilkin olaraq telefon operatorlarının öz mağazaları ilə məhdudlaşsa da, oyunların yüklənməsinə imkan verən texnologiya baxımından daha təkmilləşdi. Mobil oyunlar 2008-ci ildə Apple-ın iOS App Store kimi proqram mağazalarının inkişafı ilə çox böyüdü. Birbaşa mobil platforma sahibi tərəfindən idarə olunan ilk mobil məzmun bazarı olaraq, App Store istehlakçı davranışını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirdi və mobil oyunlar bazarını tez bir zamanda genişləndirdi, çünki demək olar ki, hər bir smartfon sahibi mobil proqramlar yükləməyə başlayırdı.[7]
Tarixi
XX əsrin sonlarına doğru, sənaye standartlarının yaradılması, telefona sahib olma qiymətinin sürətlə aşağı düşməsi və miqyas iqtisadiyyatı ilə idarə olunan istifadə sayəsində cib telefonu mülkiyyəti sənayeləşmiş dünyada geniş yayılmışdır. Bu partlayış nəticəsində telefon istehsalçılarının texnoloji inkişafı sürətlənmişdir. Bu texnoloji irəliləyişlərlə mobil telefon oyunları da ekranda, emalda, saxlamada, interfeyslərdə, şəbəkə-zolaq genişliyində və əməliyyat sisteminin funksionallığında eksponensial təkmilləşdirmələrdən istifadə edərək getdikcə daha təkmilləşdi. Telefon oyunlarına olan həvəsi nümayiş etdirən ilk belə oyun Nokia-nın 1997-ci ildən bəri öz cihazlarına daxil etdiyi Snake idi.[8]
1999-cu ildə NTT Docomo Yaponiyada mobil oyunları smartfonlara endirməyə imkan verən i-mode mobil platformasını buraxdı. Bir neçə yapon videooyun tərtibatçısı həmin il i-mode platforması üçün oyunlar buraxdı, məsələn Konami özünün tanışlıq simulyasiyası olan Tokimeki Memorial oyununu buraxmışdı. Elə həmin il Nintendo və Bandai müvafiq olaraq Game Boy Color və WonderSwan adlı əl oyun konsolları üçün mobil telefon adapterləri hazırlayırdılar.[9] 2001-ci ilə qədər i-mode-un Yaponiyada 20 milyon istifadəçisi və 8 bitlik konsollarla müqayisə edilə bilən qrafika ilə daha təkmil telefonları var idi. Klassik arkada oyunları və 8 bitlik konsol oyunları da daxil olmaqla, Taito, Konami, Namco və Hudson Soft kimi tanınmış videooyun tərtibatçılarının elanları ilə yanaşı, i-mode xidməti üçün geniş çeşiddə oyunlar mövcud idi.[10]
