Alkano
Sa organikong kimika, an alkano (Ingles: alkane), o parapino (Ingles: paraffin) (sarong historikal na tribyal na ngaran na igwa man nin lain na kahulugan), iyo sarong asiklikong saturadong hidrokarburo. An mga alkano iyo pigbibilog nin mga atomo kan hidroheno asin karbon na nakakaag sa garu sanga-sangang istraktura kun sain an gabos na sugpong karbon-karbon iyo solo sana.[1]
An International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) iyo may depinisyon para sa alkano na "asiklikong sanga-sanga o dae-sanga-sanga na mga hidrokarburo na may heneral na pormulang CnH2n+2, asin dagos pigbibilog nin entirong hidrohenong atomo asin saturadong karbon na atomo". Alagad, an nagkapirang mga gunuan iyo ginagamit an termino para ipahiling an maski anong saturadong hidrokarburo, kabali na an monosikliko (i.e. an sikolalkano) o polisikliko,[2] dawa ngani sinda igwa nin distinkto na heneral na pormula (i.e. an mga sikloalkano iyo CnH2n).
Istraktura
An mga alkano may heneral na pormulang CnH2n+2. An mga alkano iyo may hiwas nin kompleksidad poon sa pinakasimpleng kaso nin metano (CH4), kun sain an n = 1 (minsan inaapod na magurang na molekula), hasta sa mga arbitraryong dakula asin komplikadong molekula, arug kan pentacontane (C50H102) o 6-ethyl-2-methyl-5-(1-methylethyl) octane, na iyo sarong isomer kan tetradecane (C14H30).
Sa sarong alkano, an lambang atomo na karbon iyo "sp3-hybridized" na igwang apat na sugpong sigma (C–C o C–H), asin an lambang atomo na hidroheno iyo pigtatakod sa saro sa mga karbon na atomo (sa sarong supong C–H). An pinakahalabang serye nin nakasurugpong karbon na atomo sa sarong molekula iyo bistado bilang an karbon na iskeleton o karbon na likod-tulang. An bilang nin mga karbon na atomo iyo pwedeng makonsidera bilang an sukol kan alkano.
Tabla nin mga alkano
| Alkano | Pormula | Punto nin pagkalakaga [°C] | Punto nin pagkatunaw [°C] | Densidad [kg/m3] (sa 20 °C) | Mga Isomer |
| Methane | CH4 | -162 | −182 | 0.656 (gas) | 1 |
| Ethane | C2H6 | −89 | −183 | 1.26 (gas) | 1 |
| Propane | C3H8 | −42 | −188 | 2.01 (gas) | 1 |
| Butane | C4H10 | 0 | −138 | 2.48 (gas) | 2 |
| Pentane | C5H12 | 36 | −130 | 626 (likido) | 3 |
| Hexane | C6H14 | 69 | −95 | 659 (likido) | 5 |
| Heptane | C7H16 | 98 | −91 | 684 (likido) | 9 |
| Octane | C8H18 | 126 | −57 | 703 (likido) | 18 |
| Nonane | C9H20 | 151 | −54 | 718 (likido) | 35 |
| Decane | C10H22 | 174 | −30 | 730 (likido) | 75 |
| Undecane | C11H24 | 196 | −26 | 740 (likido) | 159 |
| Dodecane | C12H26 | 216 | −10 | 749 (likido) | 355 |
| Tridecane | C13H28 | 235 | -5.4 | 756 (likido) | 802 |
| Tetradecane | C14H30 | 253 | 5.9 | 763 (likido) | 1858 |
| Pentadecane | C15H32 | 270 | 10 | 769 (likido) | |
| Hexadecane | C16H34 | 287 | 18 | 773 (likido) | |
| Heptadecane | C17H36 | 303 | 22 | 777 (solido) | |
| Octadecane | C18H38 | 317 | 28 | 781 (solido) | |
| Nonadecane | C19H40 | 330 | 32 | 785 (solido) | |
| Icosane | C20H42 | 343 | 37 | 789 (solido) | |
| Triacontane | C30H62 | 450 | 66 | 810 (solido) | |
| Tetracontane | C40H82 | 525 | 82 | 817 (solido) | |
| Pentacontane | C50H102 | 575 | 91 | 824 (solido) | |
| Hexacontane | C60H122 | 625 | 100 | 829 (solido) | |
| Heptacontane | C70H142 | 653 | 109 | 869 (solido) |
Hilingon man
Padagos na pagbasa
| An Wikimedia Commons igwa nin medya dapit sa Alkanes. |
