Аўгуст Саксонскі
Аўгуст Саксонскі, Аўгуст Сас, Фрыдрых Аўгуст ІІ, Аўгуст ІІІ (17 кастрычніка 1696, Дрэздэн, Дрэздэн, Саксонія — 5 кастрычніка 1763, Дрэздэн, Саксонія) — курфюрст саксонскі, кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1733-1763).
Біяграфія
Сын Аўгуста Моцнага.
Выхаваны пратэстантам, у 1712 годзе перайшоў у каталіцтва.
Пасля смерці 1 лютага 1733 Аўгуста Моцнага было абвешчанае бескаралеўе. На каралеўскі сталец з дапамогай Францыі прэтэндаваў Станіслаў Ляшчынскі. Аўгуст хоць і не меў вялікай падтрымкі ў Рэчы Паспалітай, пачаў з дапамогай Расіі здабываць сабе карону. 20-тысячнае расійскае войска перайшло межы Рэчы Паспалітай і рушыла яму на дапамогу. У гэты час нібы пачала свой рух і невялікая французская дапамога Ляшчынскаму, ён сам, пераапрануўшыся гандляром, праехаў праз Германію і нечакана з’явіўся ў Кракаве падчас Элекцыйнага сойму, на якім прысутнічала дваццаць тысяч шляхты. 12 верасня 1733 прымас абвясціў Станіслава каралём. Аднак вайсковай дапамогі ў яго не было, і ён не мог супрацьстаяць расійскім войскам, якія праз некалькі дзён з’явілася каля Кракава. Станіслаў вымушаны быў уцячы да мора ў Гданьск, каб чакаць французскай дапамогі. 5 кастрычніка 1733 у Кракаве з дапамогай расійскіх войскаў новым каралём быў абраны і неўзабаве каранаваны Аўгуст Саксонскі.
Пры Аўгусце ажывілася культурнае і эканамічнае жыццё, пачалася адукацыйная рэформа. Але ў час яго валадарання ў краіне пашырылася феадальная анархія, пачаўся палітычны крызіс. Цэнтральная ўлада не дзейнічала, магнаты праводзілі сваю незалежную палітыку. 3-за дзяржаўнай і палітычнай дэзарганізацыі Рэч Паспалітая трапіла ў залежнасць ад суседніх дзяржаў, асабліва Расіі. Пры ім паспяхова завяршыў работу толькі сейм (1736), астатнія 13 былі сарваны. Армія скарацілася да 12 тыс. чал.
Жыў болей у Саксоніі, чым у Варшаве; на палітыку моцна ўплываў яго фаварыт граф Г. фон Бруль. Валадарства саксонскай дынастыі, і ў прыватнасці Аўгуста Саса, не мінула бясследна і для простага люду, нарадзіўшы каларытныя прымаўкі, напрыклад: «За караля Саса наеліся хлеба і мяса», «За караля Саса папушчай паса».
Сям’я
У 1719 годзе ён ажаніўся з Марыі Жазефе Аўстрыйскай (1699—1757), дачкой імператара Іосіфа I. У іх было 14 дзяцей, 3 з якіх памерлі ў дзяцінстве.
- Фрыдрых Крысціян (1722—1763), пераемнік бацькі як курфюрст Саксоніі, кіраваў усяго два месяцы
- Марыя Амалія (1724—1760), выйшла замуж за караля Іспаніі Карла III
- Ганна (1728—1797), у 1747 выйшла замуж за Максіміліяна III Баварскага
- Франц Ксавер (1730—1806), у 1765 ажаніўся з графіняй Клер фон Лаўзіц
- Марыя Жазефа (1731—1767), у 1747 выйшла замуж за Людовіка Фердынанда, дафіна Францыі; маці Людовіка XVI, Людовіка XVIII і Карла X
- Карл (1733—1796), герцаг Курляндскі, у 1760 ажаніўся з Францішкай Корвін-Красіньскай
- Крысціна (1735—1782)
- Елізавета (1736—1818)
- Альберт (1738—1822), герцаг Саксен-Цешын, у 1766 ажаніўся з Марыяй Крысцінай Габсбург-Латарынгскай
- Клемент (1739—1812), архібіскуп Трырскі
- Кунігунда (1740—1826).
Зноскі
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: энцыклапедыя. Т. 1. — Мн., 2005.
- Беларуская энцыклапедыя. Т. 2. — Мн., 1996.
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1. — Мн., 1994.
- Cieślak E. Stanisław Leszczyński. Wrocław, 1994;
- Karl Czok, Am Hofe August des Starken, Edition Leipzig, Leipzig 1989
- Karl Czok, August der Starke und Kursachsen, Koehler u. Amelang, Leipzig 1987.
- Jerzy Dunin-Borkowski i Mieczysław Dunin-Wąsowicz, Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. Lwów 1910
- Piotr Napierała, «Die polnisch-sächsische Union (1697—1763) — Polens letzte Hoffnung — Sachsens Traum von der Macht» [w:] Polen un Deutschland. Zusammenleben und -wirken, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2006.
- Jacek Staszewski, August II Mocny, Wrocław Warszawa Kraków (Ossolineum) 1998. ISBN 83-04-04387-4
- Jacek Staszewski, August III Sas, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź (Ossolineum) 1989.
- Jacek Staszewski, Polacy w osiemnastowiecznym Dreźnie
- Jacek Staszewski, August III. Kurfürst von Sachsen und König von Polen. Eine Biographie, Berlin 1996
- Jacek Staszewski, O miejsce w Europie. Stosunki Polski i Saksonii z Francją na przełomie XVII i XVIII wieku, Warszawa 1973.
- Jacek Staszewski: August III. Kurfürst von Sachsen und König von Polen. Akademie-Verlag, Berlin 1996, ISBN 3-05-002600-6
- Thomas Niklas: Friedrich August II (1733—1763) und Friedrich Christian (1763). In: Frank-Lothar Kroll (Hrsg.): Die Herrscher Sachsens Markgrafen, Kurfürsten, Könige 1089—1918. C. H. Beck, München 2005, ISBN 3-406-52206-8, S. 192—222.
- Ariane James-Sarazin, " Hyacinthe Rigaud (1659—1743), portraitiste et conseiller artistique des princes Électeurs de Saxe et rois de Pologne, Auguste II et Auguste III ", dans catalogue de l’exposition Dresde ou le rêve des princes, la Galerie de peintures au XVIIIe siècle, Musée des Beaux-Arts de Dijon, Paris, RMN, 2001, p. 136-142.
Спасылкі
 | Аўгуст Саксонскі на Вікісховішчы |
|---|