Густаў I Ваза
Густаў Ваза, або Густаў I (шведск.: Gustav Vasa, больш дакладна Густаў Васан; 1496—1560) — рэгент шведскага каралеўства з 23 жніўня 1521 (Густаў Эрыксан Васан), кароль Швецыі з 6 чэрвеня 1523 года. Да ўступлення на пасад — Густаў Эрыксан (швед. Gustav Eriksson). Падняў паўстанне супраць дацкага панавання і стаўшы каралём, стварыў у Швецыі моцную цэнтралізаваную дзяржаву з лютэранскай кіруючай элітай.
| Густаў I Васа\Густаў I Эрыксан | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gustav I Vasa\Gustaf I Eriksson | |||||||
 | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Каранацыя | 12 студзеня 1528 | ||||||
| Папярэднік | Крысціян II | ||||||
| Пераемнік | Эрык XIV | ||||||
| Нараджэнне | 12 мая 1496
| ||||||
| Смерць | 29 верасня 1560[1][2][…] (64 гады) | ||||||
| Месца пахавання | |||||||
| Род | Ваза | ||||||
| Бацька | Эрык Юхансан Ваза[d][1] | ||||||
| Маці | Сесілія Мансдотэр[d][1] | ||||||
| Жонка | Кацярына Саксэн-Лаўэнбургская[1][4], Маргарыта Леёнхувуд[1][5][…] і Катарына Стэнбок[1][4] | ||||||
| Дзеці | Эрык XIV, Юхан III, Катарына Шведская, Сесілія Шведская, Magnus, Duke of Östergötland[d], Ганна Шведская (1545—1610), Princess Sophia of Sweden[d], Princess Elizabeth of Sweden[d] і Карл IX[5] | ||||||
| Веравызнанне | лютэранства | ||||||
| Адукацыя | |||||||
| Дзейнасць | манарх, палітык | ||||||
| Аўтограф |  | ||||||
| Бітвы | |||||||
| Узнагароды |  | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
На чале дзяржавы
З 6 чэрвеня 1523 — Med Guds Nåde, Sveriges, Götes och Vendes Konung (Божай міласцю Кароль Швецыі, Готаў і Вендаў)
У пачатку праўлення быў вымушаны пайсці на значныя ўступкі арыстакратыі, вяртаючы дваранам казённыя землі. Правёў шэраг рэформ (дзяржаўнага кіравання, судовага ладу, ваенную). Спрыяў развіццю прамысловасці, асабліва горна-металургічнай. Стварыў магутную пастаянную армію, упершыню ў Еўропе увёў палкавую артылерыю. Вёў войны з Даніяй, Расіяй, Польшчай, захапіўшы вялікія тэрыторыі, удзельнічаў з 1630 у Трыццацігадовай вайне (1618—48) на баку антыгабсбургскай кааліцыі. Загінуў у бітве пры Лютцэне.
Зноскі
Літаратура
- Густаў I Ваза // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
- Lagerqvist L.-O. Gustav Eriksson (Vasa) i Dalarna 1520—1521. Minnen, myter och monument. — Stockholm, 1993.
- Lagerqvist L.-O. Gustav Vasa — landsfader eller tyrann? — Stockholm, 2002.
- Svalenius I. Gustav Vasa. — Stockholm, 1950.
Гл. таксама
Спасылкі
- Густаў Васа(недаступная спасылка)
- каралі Швецыі