Крытычная маса

Крытычная маса — мінімальная маса ядзернага гаручага, здольная забяспечыць ажыццяўленне ланцуговай ядзернай рэакцыі.

Плутоніевы шар (макет), акружаны блокамі з карбіду вальфраму, які адбіваюць нейтроны.

Велічыня крытычнай масы залежыць ад уласцівасцяў рэчыва (такіх, як перасеку дзялення і радыяцыйнага захопу), ад шчыльнасці, колькасці прымешак, формы вырабу, а таксама ад асяроддзя. Напрыклад, наяўнасць адбівальнікаў нейтронаў можа моцна паменшыць крытычную масу.

Крытычны памер

Крытычная маса $M$ звязана з крытычнай даўжынёй $l$ $~M\sim l^{x}$ , дзе x залежыць ад формы ўзора і знаходзіцца ў межах ад 2 да 3. Залежнасць ад формы звязана з выцечкай нейтронаў праз паверхню: чым большая паверхня, тым большая крытычная маса. Узор мінімальнай крытычнай масы мае форму шара.

Асноўныя ацэначныя характарыстыкі чыстых ізатопаў, здольных да ядзернга дзялення
Ізатоп	Атрыманне (крыніца)	Перыяд паўраспаду T½	Крытычная маса	Шчыльнасць г/см³	Тэмпе- ратура плаўле- ння °С	Цеплавы- дзяленне Вт/кг	Нейтроны спантаннага дзялення 10⁵(кг·с)
²³¹Pa	Рэактар	32760 год	750±180 кг	15,37	1572
²³²U	Рэактар на хуткіх нейтронах	68,9 год		19,04	1134	8097
²³³U	Рэактар	159200 год	15 кг	19,04	1134
²³⁵U	Прыродны уран	7,038×10⁸ год	45 кг	19,04	1134
²³⁶U	Рэактар	2,3416×10⁷ год	? кг	19,04	1134
²³⁷Np	Рэактар	2,14×10⁷ год	57 кг	20,25	637	0,022	0
²³⁶Pu	Рэактар	2,9 год	6—8 кг	19,84	639,7	18500	349
²³⁸Pu	Рэактар	87,7 год	9,6—9,8 кг	19,84	639,7	568	26,6
²³⁹Pu	Рэактар	24100 год	8 кг	19,84	639,7	1,92
²⁴⁰Pu	Рэактар	6500 год	36,9 кг	19,84	639,7	7,1	9,1
²⁴¹Pu	Рэактар	14,4 год	13 кг	19,84	639,7	3,2	0
²⁴²Pu	Рэактар	380000 год	83,4 кг	19,84	639,7	0,113	16,9
²⁴¹Am	Рэактар	432 года	60 кг	13,67	1180	114	0,012
^242mAm	Рэактар	152 года	3,78 кг	13,67	1180
^243mAm	Рэактар	141 год	9,1 кг	13,67	1180	3,84	1,49
²⁴³Am	Рэактар	7400 год	208,8 кг	13,67	1180	6,4	0,03
²⁴³Cm	Рэактар	28,5 год	8,6 кг	13,51	1340	1900	0
²⁴⁴Cm	Рэактар	18,1 год	27 кг	13,51	1340	2830	1,11
²⁴⁵Cm	Рэактар	8500 год	9,2 кг	13,51	1340	5,7	0
²⁴⁶Cm	Рэактар	4730 год	39—70,1 кг	13,51	1340
²⁴⁷Cm	Рэактар	1,56×10⁷ год	6,94—7,06 кг	13,51	1340
²⁴⁸Cm	Рэактар	340000 год		13,51	1340
²⁴⁹Cf	Рэактар	351 год	5,9 кг	15,1
²⁵⁰Cf	Рэактар	13,08 год		15,1
²⁵¹Cf	Рэактар	898 год	1,94 кг	15,1
²⁵²Cf	Рэактар	2,638 года	2,73 кг	15,1

Літаратура

БЭ ў 18 тамах. Т.8, Мн., 1999, С.521