Парыжскае мірнае пагадненне

Асноўныя палажэнні Парыжскага пагадненні:

• Баявыя дзеянні ў Паўднёвым В’етнаме спыняюцца ў поўнач 27 студзеня па Грынвічы (8 гадзін раніцы 28 студзеня па сайгонскому часе). Таксама спыняюцца ўсе ваенныя аперацыі ЗША супраць Паўночнага В’етнама^{[K 1]}.
• На працягу 60 дзён з тэрыторыі Паўднёвага В’етнама павінны быць выведзены ўсе прысутныя там замежныя войскі, а ваенныя базы ЗША ў краіне падлягаюць ліквідацыі. Адначасова бакі павінны зрабіць абмен ваеннапалоннымі.
• Урады ЗША і Паўночнага В’етнама абавязаліся паважаць права паўднёвав’етнамскага народа на самавызначэнне, і пагадзіліся, што будучыня Паўднёвага В’етнама будзе вызначана на свабодных і дэмакратычных выбарах пад міжнародным кантролем. Для арганізацыі выбараў павінен быць створаны Нацыянальны савет прымірэння і згоды.
• Пацверджана становішча Жэнеўскіх пагадненняў 1954 г. аб часовым характары дэмаркацыйнай лініі паміж Паўночным і Паўднёвым В'етнамамі і нейтралітэце абедзвюх краін. Адзначана, што ўз’яднанне дзвюх частак В’етнама павінна быць выраблена на аснове пагадненняў паміж імі мірнымі сродкамі.
• Кантроль за выкананнем пагадненняў быў ускладзены на Міжнародную камісію па кантролі і назіранні (МККН) у складзе прадстаўнікоў Канады, Венгрыі, Інданезіі, Польшчы.

Парыжскае пагадненне было заклікана спыніць В’етнамскую вайну, якая ішла з канца 1950-х гадоў у выглядзе грамадзянскай вайны паміж дзвюма часткамі В’етнама з наступным умяшаннем ЗША, СССР і шэрагу іншых дзяржаў. Аднак, як і ў выпадку з Жэнеўскімі пагадненнямі 1954 года, варагуючыя бакі шматкроць парушалі падпісаныя дамоўленасці, бо механізм кантролю за іх выкананнем быў недастатковым. Асноўным наступствам пагадненняў стаў выхад з вайны ЗША. 29 сакавіка быў завершаны вывад амерыканскіх войскаў з Рэспублікі В’етнам, а 1 красавіка Паўночны В’етнам завяршыў працэдуру рэпатрыяцыі амерыканскіх ваеннапалонных. Аднак задэклараваны свабодныя і дэмакратычныя выбары ў Рэспубліцы В’етнам так і не былі праведзены. Баявыя дзеянні неўзабаве аднавіліся, і пасля набылі такі ж шырокамаштабны характар, як і раней. Паўночны В’етнам не вывеў свае войскі з поўдня, наадварот, працягваў нарошчваць іх^{[K 2]}. Перамовы паміж бакамі зайшлі ў тупік. У сакавіку 1975 года паўночнав’етнамская армія ўварвалася ў Рэспубліку В’етнам і на працягу двух месяцаў ўстанавіла кантроль над ёй, што супярэчыла пункту Парыжскага пагаднення аб мірным характары ўз’яднання.

Кіраўнікі дэлегацый ЗША і Паўночнага В’етнама на перамовах Генры Кісінджэр і Ле Дык Тхо былі ўдастоены Нобелеўскай прэміі міру за сваю ролю ў дасягненні Парыжскіх пагадненняў. Ле Дык Тхо адмовіўся яе прыняць, матывуючы гэта тым, што сапраўдны мір у В’етнаме так і не наступіў.

• Людзі Ікс: Дні мінулай будучыні — падпісанне дамовы сарвана спробай Містыка забіць Траска.

• Юрьев К. Парижское соглашение 1973 - Международная жизнь № 4—5, 1973