Тэорыі прыбярэжных міграцый
Тэорыі прыбярэжных міграцый існуюць у сучаснай палеаантрапалогіі і генетыцы[1][2][3]. Згодна з названымі тэорыямі, пасля ўзнікнення сучаснага чалавека ў Афрыцы 100-200 тысяч гадоў таму чалавек першапачаткова рассяляўся з Афрыкі на ўсход уздоўж ўзбярэжжа[4][5][6][7][8].
Тэорыя прыбярэжнай міграцыі ў Азіі і Акіяніі
У ходзе прыбярэжнага рассялення, як мяркуецца, былі першапачаткова праз Баб-эль-Мандэбскі праліў (80-45 тыс. гадоў назад)[9] заселеныя Аравійскі паўвостраў, Індастан, Паўднёва-Усходняя Азія, Новая Гвінея, Аўстралія (40 тыс. гадоў назад)[10], прыбярэжны Кітай і Японія[11][12]. Гэты перыяд звязваецца з распаўсюджваннем у названых вышэй рэгіёнах мітахандрыяльных гаплагрупаўM і N, а таксама гаплагрупаў Y-храмасомы C і D[5][6][8][8]. Згодна з гэтай тэорыі, людзі, падобныя сучасным негрытосам або прота-аўстралоідам, прыбылі на Аравійскі паўвостраў з Афрыкі, затым на паўднёвае ўзбярэжжа Індастана, затым на Андаманскія астравы і ў Інданэзію, адкуль ужо рассяліліся на поўдзень, у Аўстралію, і на поўнач, у Японію[12]. Генаграфічны праект, ініцыяваны часопісам National Geographic, выкарыстоўвае тэрмін «прыбярэжны клан» для апісання першапачатковых чалавечых групаў, адносіўшыхся да гаплагрупы C (Y-ДНК), якія рассяліліся на ўсход з Афрыкі ўздоўж ўзбярэжжа каля 50 тыс. гадоў таму[13].
Тэорыя прыбярэжнай міграцыі ў Новы свет
У рамках гэтых тэорый часам разглядаецца пытанне аб перасяленні чалавека праз Берынгаў перашыек, які злучаў у эпоху апошняга ледніковага перыяду Паўночную Амерыку з Сібір'ю, і далей-у Цэнтральную і Паўднёвую Амерыку ўздоўж заходняга амерыканскага ўзбярэжжа[14]. Зробленыя ў нядаўні час адкрыцці, у прыватнасці, абапіраюцца на тое, што асадкавыя пароды ў пячорах Порт-Эліза на востраве Ванкувер паказваюць на існаванне ў гэтых месцах спрыяльнага для чалавека клімату каля 16 тыс. гадоў таму[15]. З іншага боку, нягледзячы на паказанае даследаванне, дадзены тэзіс па-ранейшаму застаецца спрэчным[7][16].