Nobeliom

Nobeliom
	Mendeleviom – Nobeliom – Lawrensiom
; Yb; No	Taolenn beriodek
Perzhioù hollek
Niver atomek	102
Rummad kimiek	Aktinidoù
Strollad	Aktinidoù
Trovezh	7
Bloc'h	f
Tolz atomek	[259]
Aozadur elektronek
	[Rn] 5f14 7s2; Dasparzh an elektronoù : 2, 8, 18, 32, 32, 8, 2
Perzhioù atomek
Niver oksidadur	+2, +3
Tredanleiegezh	1,30 (Skeul Linus Pauling)
Gremmoù ionadur	1 : 663 kJ/mol; 2 : 1 250 kJ/mol; 3 : 2 490 kJ/mol
Skin atomek	246 pm
Skin kenamsav	176 pm
Skin Van der Vaals	(stlenn ebet)
Perzhioù fizikel
Arvez	Kaled
Douester (≈20 °C)	(stlenn ebet) g/cm3
Teuzverk	827 °C
Bervverk	(stlenn ebet)°C
Tredanharzusted	(stlenn ebet) nΩ•m (e 20 °C)

Un elfenn gimiek treuzuraniat skinoberiek eo an nobeliom ; No eo e arouez kimiek, 102 e niver atomek ha 259,101 e dolz atomek.
Ar pevarzekvet aktinid eo e taolenn drovezhiek an elfennoù kimiek.

Istor

E 1957 ez embannas skiantourien an Ensavadur Nobel e Stockholm o doa dizoloet izotop 251 pe 253 en elfenn 102 dre skinata kuriom-244 gant karbon-13. Nobelium (No) eo an anv a rojont d'an elfenn nevez, en enor da Alfred Nobel, kent distreiñ war o c'hiz : ne oant mui asur eus o c'havadenn.
E 1958 e voe kaset an hevelep arnodenn gant skipailh Albert Ghiorso ha Glenn T. Seaborg e Skol-veur Kalifornia (Berkeley). Izotop 250 ar fermiom a voe dinoet, o tont eus izotop 252 an elfenn 102, a voe anvet nobelium ivez :

244	Cm +	12	C →	256	No →	252	No + 4	1	n
96		6		102		102		0

E 1961, pa oa o klask kevanaozañ an elfenn 103 (₁₀₃Lr) e prouas an hevelep skipailh en doa arsellet skinoù α o tont eus an elfenn 102, a gredjont bezañ No-255.

Diouzh o zu, ar Rusianed e Labourva Flerov e Dubna (U. R. S. S.) a embannas e 1966 o doa kavet an elfenn 102 ivez, dre an dazgwered :

238	U +	22	Ne →	260	No →	254	No + 6	1	n
92		10		102		102		0

E 1969 e teuas skipailh Dubna a-benn da ziskouez kerentiezh kimiek etre ar 14vet lantanid (₇₀Yb) hag an elfenn 102, a anvjont joliotium (Jo) en enor d'ar fizikour gall Frédéric Joliot-Curie (1900-1958).

E 1992 ez anzavas an International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) e oa labour Dubna e 1966 an hini resisañ, hogen miret e voe an anv nobelium abalamour d'an niver a bennadoù bet skrivet dija a rae dave da ₁₀₂No^[1].

Perzhioù

Peogwir n'eus bet kavet izotop ebet eus ₁₀₂No a badfe pelloc'h eget ur vunutenn ne c'haller kadarnaat perzh ebet d'an elfenn.

Izotopoù

C'hwezek skinizotop eus an nobeliom zo bet kevanaozet (²⁴⁸No hag an heuliad No-250 betek No-264), ha tri izomer derc'hanel zo (No-251m, No-253m ha No-254m).

Izotopoù stabilañ an nobeliom
Izotop	% en natur	Hanter-vuhez	Digevanidigezh
²⁵³No	kevanaozet	1,62 vunutenn	α → ²⁴⁹Fm
²⁵³No	kevanaozet	1,62 vunutenn	β⁺ → ²⁵³Md
²⁵⁴No	kevanaozet	51 eilenn	α → ²⁵⁰Fm
²⁵⁴No	kevanaozet	51 eilenn	β⁺ → ²⁵⁴Md
²⁵⁵No	kevanaozet	3,1 munutenn	α → ²⁵¹Fm
²⁵⁵No	kevanaozet	3,1 munutenn	β⁺ → ²⁵⁵Md
²⁵⁷No	kevanaozet	25 eilenn	α → ²⁵³Fm
²⁵⁷No	kevanaozet	25 eilenn	β⁺ → ²⁵⁷Md
²⁵⁹No	kevanaozet	58 munutenn	α → ²⁵⁵Fm
²⁵⁹No	kevanaozet	58 munutenn	e → ²⁵⁹Md

Arver

Hini ebet.

Notennoù

Daveennoù

AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008, ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006, ISBN 978-2-901383-64-2
CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-InterscienPr, 2005, ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002, ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001, ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001, ISBN 978-2-86843-236-0
ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996, ISBN 978-2-901383-14-7
GREENWOOD Norman N., Chemistry of the Elements, Elsevier Science Ltd., 1997, ISBN 978-0-08-037941-8 (en)
LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007, ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
McGraw-Hill Concise Encyclopedia of Chemistry, McGraw-Hill Professional, 2004, ISBN 978-0-07-143953-4 (en)
SCERRI Eric R., The Periodic Table — Its Story and its Significance, Oxford University Press, 2006, ISBN 978-0-19-530573-9 (en)
STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996, ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
The Merck Index - An Encyclopædia of Chemicals, Drugs and Biologicals, Merck Manuals, 2006, ISBN 978-0-911910-00-1 (en)

Liammoù diavaez

American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
Los Alamos National Laboratory (en) Liamm oberiant 14 C'HWE 2013
Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012
International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
National Nuclear Data Center (NNDC) (en) Liamm (skin)oberiant 13 MEU 2013
Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de FranPr (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
Jefferson Lab (en) Liamm oberiant 22 KZU 2012
Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
Les propriétés chimiques (fr) Liamm oberiant 07 GEN 13

Kimiezh \| Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv •Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford

[1]