Нобелий

**Элементсен периодла тытăмĕ**
H																	He
Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
Na	Mg											Al	Si	P	S	Cl	Ar
K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
Cs	Ba	*	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
Fr	Ra	**	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og

	*	La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
	**	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

No	102
259,1009
[Rn] 5f¹⁴ 7s²
Нобели

Нобели — 102 атом номерлĕ хими элеменчĕ. Атом масси 259,1009; No тесе паллă тăваççĕ(лат. Nobelium]), актиноидсен шутне кĕрет.

Истори

Чи малтан 102-мĕш элемента тупни çинчен 1957-мĕш çулта Швецири Нобель институтĕнчи тĕпчевçĕсем пĕлтернĕ. Вĕсем 10 минут яхăн çурма аркану тапхăрĕллĕ 8,5 МзВ хăватлă альфа-пайăркасем кăларакан изотопа ²⁴⁴Cm тĕшĕсене ¹³C тĕшĕсемпе персе туни çинчен каланă. Çак пайăркасене ²⁵¹102 е ²⁵³102 изотопсемпе çыхăнтарнă, элемент ятне Нобели (No) пама сĕннĕ. Каярах вĕсем ку пулăмсене фон эффекчĕсемпе ăнлантарса элемент уçнине çирĕплетмен. Америка тĕпчевçисем (Гиорсо, Сиборг, Уолтон, Сиккеланд) Беркли хулинче 1958-мĕш çулхи ака уйăхĕнче 102-мĕш элемента ситнтезланă çинчен пĕлтернĕ. Вĕсем çĕнĕ йывăр ион ускорительĕнче кюри тĕшĕсене ²⁴⁴Cm тата 5% ²⁴⁶Cm) ¹³C тата ¹²C ионĕсемпе пенĕ. Вĕсем 8,5 МэВ хăватлă альфа-пайăркасене (шведсем пĕлтернине) тупайман, анчах ²⁵⁰Fm (²⁵⁴102-ран альфа арканупа пулать, çурма аркану тапхăрĕ 3 çекунт панелле,) арканнине çирĕплетнĕ.1959-мĕш çулта ушкăн ĕçĕсене малалла тăснă. Вĕсем 8,5 МзВ хăватлă альфа-пайăркасем кăларакан изотопа тупма пултарнă, çурма аркану тапхăрĕ 3 çекунта яхăн тата 30% хăйне-хăй пайланнине палăртнă. Малтан ку хастарлăха ²⁵⁴No çыхăнтарнă, каярах ²⁵²No изотоппа. Ку элемента Нобели ят пама сĕннĕ.

\,_{96}^{244}\mathrm {Cm} +\,_{6}^{12}\mathrm {C} \to \,_{102}^{256}\mathrm {No} ^{*}\to \,_{102}^{252}\mathrm {No} +4\,_{0}^{1}\mathrm {n}

1961-мĕш çулта, 103-мĕш элемента синтезлама хăтланнă май, 8,2 МзВ хăватлă альфа-пайăркасем кăларакан ²⁵⁵No (çурма аркану тапхăрĕ 15 çеккунт) тупнине çирĕплетнĕ. Çурма аркану тапхăрĕ 50 çекунт яхăн, Беркли лабораторипе килĕшмест. Каярах вĕсем sup>254No арканнине те курнă, хăвачĕ 8,1 МэВ, çурма аркану тапхăрĕ ~ 35 çекунт.

\,_{92}^{238}\mathrm {U} +\,_{10}^{22}\mathrm {Ne} \to \,_{102}^{260}\mathrm {No} ^{*}\to \,_{102}^{254}\mathrm {No} +6\,_{0}^{1}\mathrm {n}

Ячĕ пулни

Совет тĕпчевçисем элемента Jl (жолиотий) ят, Фредерик Жолио-Кюри асăнса, пама сĕннĕ. Американĕцсем Нобелий (No), Альфред Нобель ятне пама сĕннĕ. ИЮПАК элемента Нобелий ят пама йышăннă.

Изотопĕсем

Тĕп статья: Нобели изотопĕсем

Çăлкуçĕ	No изотопĕсем
²⁶²Lr	²⁶²No
²⁶⁹Hs, ²⁶⁵Sg, ²⁶¹Rf	²⁵⁷No
²⁶⁷Hs, ²⁶³Sg, ²⁵⁹Rf	²⁵⁵No
²⁵⁴Lr	²⁵⁴No
²⁶¹Sg, ²⁵⁷Rf	²⁵³No
²⁶⁴Hs, ²⁶⁰Sg, ²⁵⁶Rf	²⁵²No
²⁵⁵Rf	²⁵¹No

Изотопсене уçнин хронологийĕ

Изотоп	Уçнă çул	Уçнă реакци
²⁵⁰No^m	2001	²⁰⁴Pb(⁴⁸Ca,2n)
²⁵⁰No^g	2006	²⁰⁴Pb(⁴⁸Ca,2n)
²⁵¹No	1967	²⁴⁴Cm(¹²C,5n)
²⁵²No^g	1959	²⁴⁴Cm(¹²C,4n)
²⁵²No^m	~2002	²⁰⁶Pb(⁴⁸Ca,2n)
²⁵³No^g	1967	²⁴²Pu(¹⁶O,5n),²³⁹Pu(¹⁸O,4n)
²⁵³No^m	1971	²⁴⁹Cf(¹²C,4n)^[1]
²⁵⁴No_g	1966	²⁴³Am(¹⁵N,4n)
²⁵⁴No_m1	1967?	²⁴⁶Cm(¹³C,5n),²⁴⁶Cm(¹²C,4n)
²⁵⁴No_m2	~2003	²⁰⁸Pb(⁴⁸Ca,2n)
²⁵⁵No	1967	²⁴⁶Cm(¹³C,4n),²⁴⁸Cm(¹²C,5n)
²⁵⁶No	1967	²⁴⁸Cm(¹²C,4n),²⁴⁸Cm(¹³C,5n)
²⁵⁷No	1961? , 1967	²⁴⁸Cm(¹³C,4n)
²⁵⁸No	1967	²⁴⁸Cm(¹³C,3n)
²⁵⁹No	1973	²⁴⁸Cm(¹⁸O,α3n)
²⁶⁰No	?	²⁵⁴Es + ²²Ne,¹⁸O,¹³C - transfer
²⁶¹No	unknown
²⁶²No	1988	²⁵⁴Es + ²²Ne - transfer (EC of ²⁶²Lr)

Каçăсем

Нобели Webelements çинче
Нобели хими элеменчĕсен вулавăшĕнче 2007 ҫулхи Ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче архивланӑ.
ОИЯИ сайчĕнче элемента синтезлани çинчен 2007 ҫулхи Ҫурла уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.

Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр.
Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла.

Актиноидсем
Актини \| Тори \| Протактини \| Уран \| Нептуни \| Плутони \| Америци \| Кюри \| Беркли \| Калифорни \| Эйнштейни \| Ферми \| Менделеви \| Нобели \| Лоуренси

[1]

Search