Rune
| Historija alfabeta |
|---|
srednje bronzano doba 19–15. vijek p. n. e.
|
| meroitičko 3. vijek p. n. e. |
| Geneologija |
Rune (futark) je naziv za postavku pismenih znakova koji su najvjerovatnije među Gotima nastali u prvom vijeku n. e. i bili su izvorno u praktičnoj upotrebi kod germanskih i anglosaksonskih naroda. Najstariji sačuvan predmet sa urezanim runama potiče iz vremena seobe naroda (3. vijek.). U nordijskim zemljama su rune potisnute tek kasnijim pokrštavanjem stanovništva tokom 10 i 11. vijeka i postepenim uvođenjem latinskog pisma, a tragovi lokalne upotrebe su se održali sve do 18. vijeka. Svi poznati pisani runski oblici, kako nordijskog, tako i ostalog evropskog kontinentalnog porijekla sabrani su u jedinstvenu bazu podataka (Samnordisk runtextdatabas). Tragovi korištenja runskog pisma mogu se pratiti od Skandinavije do Južne Evrope na kulturnim ostavštinama ranije seobe naroda evroazijskim prostorima, ali i na kasnijim pohodima Vikinga. Pored ostalih, poznat je i gotski futark sa mramornog stuba pronađen u Bosni (Breza). Runama slični simboli su poznati i kod nekih uralskih naroda, od kojih su samo mađarski svrstani u runske znakove (Szekely Rovasiras), gdje su od crkvenih krugova oko 10. vijeka uništavani kao paganski simboli, ali su se u Transilvaniji održali sve do 19. vijeka. Pored ostalih, poznate su i rune turskog porijekla (Orkhon). Porijeklo runskih simbola veže se za klinasto pismo naroda Mezopotamije i njegove ranije verzije feničanskog, grčkog i latinskog alfabeta, što je uostalom još uvijek predmet naučnih rasprava.
