در حسابان بردارها گرادیان (به فرانسوی: Gradient) یک میدان نردهای، میدانی برداری است که مؤلفههای آن نرخ تغییر میدان نخستین را در جهتهای مختلف نشان میدهد. جهت خود میدان برداری گرادیان جهت بیشینهٔ تغییرات است.
به تعبیر دیگر برداری که اندازه و جهت حداکثر نرخ فضائی تغییر یک کمیت عددی را نمایش میدهد، گرادیان آن کمیت عددی تعریف میکنیم.
در حالت خاص برای اسکالر ، گرادیان f در دستگاه کارتزین به صورت زیر نوشته میشود:
جورج براون آرفکن، روشهای ریاضی در فیزیک، ترجمهٔ اعظم پورقاضی، مرکز نشر دانشگاهی، شابک&#۸۲۰۶;۹۶۴-۰۱-۰۹۱۴-۲ مقدار |شابک= را بررسی کنید: invalid character (کمک)