Meitiolamfataimín
Is spreagthach lárchórais néaróg (CNS) é meitiolamfataimín nó meitiolamfataimín criostail (Béarla: methamphetamine nó crystal meth) a úsáidtear go príomha mar dhruga áineasa agus níos lú go minic chun neamhord hipirghníomhaíochta easnamh aird, támhshuanacha, agus raimhre a chóireáil. [1] [2] Ní mholtar é a úsáid le haghaidh otracht a thuilleadh. [3] Nuair a thógtar trí bhéal tosaíonn éifeachtaí laistigh de 30 nóiméad agus féadfaidh siad maireachtáil suas le 24 uair an chloig. [3] [2]
 | |
 | |
| Spriocghalar | Neamhord Easnamh Airde, murtall agus narcaileipse |
|---|---|
| Sonraí cliniciúla | |
| Riosca le linn toirchis | US pregnancy category C (en)  |
| Grúpa cógaseolaíochta | DL-methamphetamine (en) agus 1-phenylpropan-2-amine alkaloid (en) |
| Cód ATC | N06BA03 |
| Sonraí ceimiceacha agus fisiceacha | |
| Foirmle | C10H15N |
| Mais mhóilíneach | 149.12 Da |
| Aitheantóirí | |
| Uimhir CAS | 537-46-2 |
| PubChem (SID) | 10836 |
| DrugBank | 01577 |
| ChemSpider | 10379 |
| UNII | 44RAL3456C |
| KEGG | C07164 agus D08187 |
| ChEBI | 6809 |
| ChEMBL | CHEMBL1201201 |
| PDB liogann ID | B40 |
| ECHA | 100.007.882 |
I measc na bhfo-iarsmaí coitianta tá brú fola ard, éisc, giúmair ardaithe, fadhb codlata, creathán, buinneach, agus mífheidhmiú gnéasach.[3] I measc na bhfo-iarmhairtí eile a d'fhéadfadh a bheith ann tá síocóis, máine, taomanna, ardteocht an choirp, agus preaba. [3] [4] Tá baol ard ann maidir le mí-úsáid substaintí ; cé gur annamh a tharlaíonn básanna, go díreach ó úsáid. [3] [2] D'fhéadfadh úsáid le linn toirchis dochar a dhéanamh don leanbh agus ní mholtar beathú cíche tar éis é a úsáid. [3] [5] Maidir le cógais, tá sé i bhfine na n-amfataimíní. [3]
Thángthas ar mheiteafataimín sa bhliain 1893 agus monaraíodh den chéad uair é sa bhliain 1919. [6] [2] Déantar é go coitianta i saoráidí mídhleathacha sna Stáit Aontaithe agus sa Chianoirthear.[2] Mar chaitheamh aimsire is féidir é a shlogadh, a smúradh, a instealladh nó a chaitheamh (cosúil le toitíní).[2] Aicmítear é mar shubstaint rialaithe de chuid Sceideal II . [2] Tá srian nó cosc ar tháirgeadh, dáileadh agus seilbh meitiolamfataimín i go leor tíortha. [7]
San Eoraip, cosnaíonn sé idir 17 agus 64 Euro in aghaidh gach graim ar sholáthar mídhleathach ó 2018 ar aghaidh [8] Bhain thart ar 27 milliún duine úsáid as amfataimíní, an chuid is mó acu ag baint úsáide as meitiolamfataimíní, in 2019.[9]
In Éirinn
Tháinig an-tóir ar mheitiolamfataimín in Éirinn sna 2020idí.[10]