Lats letón
Lats letón | |
---|---|
Lats (plur. lati/latu) en letón | |
Código: | LVL |
Ámbito: | Letonia |
Símbolo: | Ls |
Fracción: | Santims (100 santimu = 1 lats). |
Moedas: | 1, 2, 5, 10, 20, 50 santimu. 1, 2 lati. |
Billetes: | 1, 2, 5, 10, 20, 50 e 100 dólares |
Emisor: | Banco de Letonia (Latvijas Banka). |
Taxa de troco: 1-1-2014 | 1 EUR = 0,702804 LVL |
O lats (plural en letón: lati / latu)[1] foi a unidade monetaria de Letonia desde entre 1922 e 1941, e novamente desde 1993 ata a súa substitución polo euro, o 1 de xaneiro de 2014.[2] A súa unidade divisionaria era o santims (plural santimi / santimu).[3][4]
O seu código ISO 4217 é LVL e o seu símbolo monetario é Ls.[5][6]
Primeiro lats (1922-1941)
O lats introduciuse como unidade monetaria letoa o 3 de agosto de 1922, en substitución do rublo letón, cunha paridade dun lats por cada 50 rublos.[8] Desde ese momento ata 1940, o lats estivo vinculado ao padrón ouro.[9]
O 17 de xuño de 1940, Letonia foi ocupada pola Unión Soviética. Logo do desmantelamento do Banco de Letonia e da súa substitución pola Oficina Republicana de Letonia do Gosbank (o banco estatal soviético) o 10 de outubro dese ano, o rublo soviético introduciuse o 25 de novembro para a súa circulación en Letonia paralelo ao lats. O valor de ambas as moedas igualouse, aínda que o valor real do rublo soviético era tres veces inferior, o que ocasionou que tanto os prezos como os salarios subisen progresivamente, coa conseguinte desvalorización do lats. Para atenuar o efecto do éxodo de mercadorías enviadas á URSS polos ocupantes aproveitando o novo tipo de cambio, introducíronse límites á adquisición de determinados bens.[10]
Aínda que inicialmente as autoridades soviéticas se comprometeran a non abolir o lats, esta moeda foi retirada da circulación sen previo aviso ás 13:05 horas do 25 de marzo de 1941, e nese mesmo instante nacionalizáronse todos os depósitos superiores a 1.000 lats. Unha parte das reservas de ouro, de prata e de divisas de Letonia fora xa enviada a Moscova ao inicio da ocupación.[11][12]
Moedas
En 1922 puxéronse en circulación moedas de 1, 2 e 5 santims (bronce), e de 10, 20 e 50 santims (níquel). Nos anos seguintes completouse a serie coa introdución de moedas de prata de 835 milésimas con valores de 1 lats (1923), 2 lats (1925) e 5 lats (1929). As moedas de bronce e a de 5 lats foron deseñadas por Rihards Zariņš, e as de 1 e 2 lats son obra de Janis Tilbergs. A serie de cobre foi cuñada na ceca privada Huguenin Frères, de Le Locle (Suíza) e a de prata na Royal Mint, de Londres.[13]
Entre 1937 e 1939 cuñáronse novamente os valores de 1 e de 2 santims, con novos deseños de Ludolfs Liberts.[13]
Billetes
O Banco de Letonia introduciu en distintas emisións, entre 1922 e 1939, papel moeda cos valores faciais de 20, 25, 50, 100 e 500 lats.[15] Pola súa banda, o Goberno letón puxo en circulación entre 1926 e 1927 unha serie de billetes de 5 e de 10 lats, e en 1940 unha nova serie composta polos valores de 5 e de 20 lats.[16]
Segundo lats (1993–2013)
Logo de restaurar a súa independencia en 1991, o lats foi reintroducido en Letonia o 5 de marzo de 1993, en substitución do rublo letón, que continuou circulando en paralelo e mantivo a súa validez ata o 30 de xuño de 1994, cunha equivalencia de 200 rublos por cada lats. O primeiro billete na nova denominación que se puxo en circulación foi o de 5 lats, e o derradeiro foi o de 500 lats, que non comezou a utilizarse ata o 20 de xullo de 1998.[17]
Finalmente, logo dun período de transición de dúas semanas de convivencia co euro, foi substituído pola moeda da Eurozona o 14 de xaneiro de 2014, cunha paridade dun lats por 1,4229 euros.[2]
Ata a fin da súa circulación, o lats era a cuarta unidade monetaria cun valor nominal máis alto, despois do dinar kuwaití, do dinar bahreiní e do rial omaní. O billete de 500 lats foi o terceiro máis valioso do mundo, despois do billete de 10.000 dólares de Singapur e do billete de 1.000 francos suízos.[18]
Moedas
As moedas deste segundo lats cuñáronse cos valores faciais de 1, 2, 10, 20 e 50 santims, e de 1 e 2 lats. Paralelamente, comezaron a emitirse tamén outras series conmemorativas, dedicadas ao coleccionismo e ao investimento, en metais como o ouro e a prata.[20]
A moeda de 2 lats desa primeira serie circulante só se emitiu unha ocasión, en 1992; era de cuproníquel, pesaba 6 gramos e medía 24,35 mm de diámetro. A partir de 1999 foise substituíndo gradualmente na circulación por outra bimetálica, para dificultar a súa falsificación.[21]
A serie de moedas circulantes foi deñada por Gunars Lusis e Janis Strupulis, e as moedas foron cuñadas nas seguintes casas de moeda europeas: Bayerisches Hauptmünzamt (Alemaña), Staatliche Münzen Baden-Württemberg (Alemaña), Den Kongelige Mynt (Noruega), Monnaie de Paris (Francia), Suomen Rahapaja (Finlandia), Münze Österreich (Austria), Royal Mint (Reino Unido) e Real Casa de la Moneda - FNMT (España).[20]
Esta é a derradeira serie de moedas en circulación antes da substitución do lats polo euro en 2014.[20][22]
Imaxe | Facial | Datas | Aliaxe | Diámetro | Peso | Canto | Descrición | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Anverso | Reverso | |||||||
Escudo de Letonia. LATVIJAS REPUBLIKA.Data. | Ornamentos. Valor | |||||||
Póla de piñeiro. Valor. | ||||||||
Salmón. Valor | ||||||||
Aro: Cu-Ni | Vaca. Valor. |
Ademais desta serie regular, entre 2001 e 2013 fóronse producindo anualmente emisións conmemorativas de carácter circulante da moeda dun lats, coas mesmas características da moeda dese valor correspondente á serie regular:[23]
As casas de moeda que produciron estas moedas conmemorativas foron: Suomen Rahapaja (Finalandia), Koninklijke Nederlandse Munt (Países Baixos), Royal Mint (Reino Unido), Münze Österreich (Austria), Staatliche Münze Berlin (Alemaña) e Staatliche Münze Baden-Württemberg (Alemaña).[20]
Billetes
Esta é a derradeira serie de billetes en circulación antes da substitución do lats polo euro en 2014. Todos os billetes teñen as mesmas dimensións (130 × 65 mm) e foron deseñados por Imants Žodžiks e Valdis Ošinš, e producidos pola compañía alemá Giesecke & Devrient.[15][24]
Imaxe | Facial | Dimensións | Cor | Descrición | |||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Anverso | Reverso | Anverso | Reverso | ||||
5 lats | 130 x 65 mm | Verde | Carballo | Talla de madeira | |||
10 lats | 1992 2000 2008 | Púrpura | Río Dviná | Broche letón (sakta) | |||
20 lats | 1992 2004 2007 2009 | Marrón | Casa tradicional | Tecido de liño | |||
50 lats | 1992 2010 | Azul | Veleiro | Chaves (selo de Riga) | |||
100 lats | 1992 2006 2007 | Vermello | Krišjanis Barons | Cinto tradicional | |||
500 lats | 1992 2008 | Gris | Muller letoa | Ornamentos de latón |
Notas
Véxase tamén
Bibliografía
- Ducmane, K.; Ozolina, A. (2013). Naudas Laiki Latvija (en letón). Lauku Avize. ISBN 978-9984-878-84-3
- Krause, C. L.; Mishler, C. (1991). Standard Catalog of World Coins: 1801-1991. (18ª ed.). Krause Publications. ISBN 0-87341-150-1
- Pick, A. (1994). Standard Catalog of World Paper Money: General Issues. (7th ed.). Krause Publications. ISBN 0-87341-207-9
- Vecinš, E. et al. (2002). Nauda Latvija XX gadsimta: Katalogs I dala 2. sejums. Zvaigzne, Riga. ISBN 9984223450