Mar Adriático

Para os romanos era o Mare Superum; en latín medieval era Mare Hadriaticum ou Mare Adriaticum. O nome provén da colonia etrusca de Adria (ou Hadria) e designaba orixinariamente só a parte norte do mar (como se ve en Heródoto e Eurípides) mais foise estendendo gradualmente segundo adquirían importancia as colonias de Siracusa.

Mesmo se o Adriático, no seu sentido máis estrito, só se estendía até o monte Gargano, a porción exterior chamábase mar Xónico. O nome, porén, designaba ás veces con pouca precisión o golfo de Tarento, o mar de Sicilia, o golfo de Corinto e mesmo o mar entre Creta e Malta.

O mar Adriático é un mar semi-pechado,^[1] confinado no suroeste pola península italiana ou dos Apeninos, no noroeste polas rexións italianas do Véneto e Friúl-Venecia Xulia, e no nordé por Eslovenia, Croacia, Bosnia e Hercegovina, Montenegro e Albania, a península dos Balcáns. No sueste, o Mar Adriático conéctase ao Mar Xónico nos 72 km do Estreito de Otranto. ^[2] A Organización Hidrográfica Internacional (IHO) define a fronteira entre o Mar Adriático e o Xónico como unha liña que vai desde a boca do río Butrinto (latitude 39° 44'N) en Albania ao Cabo de Karagol en Corfú, a través desta illa cara ao cabo de Kephali (estes dous cabos atópanse na latitude 39° 45'N) e ao Cabo de Santa Maria di Leuca (latitude 39°48'N).^[3] Esténdese 800 km. do noroeste ao sueste e ten 200 km de ancho. Cobre 138.600 km² e ten un volume de 35.000 km3. O Adriático esténdese ao noroeste desde os 40° aos 45°47' do paralelo norte, que representa a porción máis setentrional do Mediterráneo.^[4] O mar está dividido geográficamente no norte do Adriático, o Adriático Central (ou Medio) e o Adriático do Sur. ^[5] O mar Adriático comprende 235.000 km², obtendo un cociente terrestre-mariño de 1,8. A elevación media da cunca de drenaxe é de 782 m. por riba do nivel do mar, cunha baixada media de 12,1°.^[6] Os principais ríos que desembocan no Adriático inclúen o Po, Soča, Krka, Neretva, Drin, Bojana e Vjosë.^[7][8] A finais do século XIX, Austria -Hungría estableceu unha rede xeodésica cunha medición de Metros sobre o Adriático usando o nivel medio do Mar Adriático no peirao de Sartorio en Trieste, Italia. O referente foi posteriormente retido por Austria, adoptado pola Iugoslavia, e retenido polos estados que xurdiron despois da disolución de Iugoslavia.^[9][10] En 2016, Eslovenia adoptou un novo punto de referencia de elevación en referencia á estación mellorada do mareógrafo na cidade costeira de Koper.^[11]

O Mar Adriático contén Lista de illas do Adriático, máis de 1.300 illas e illotes, a maior parte na costa oriental do Adriático, especialmente en Croacia, con 1.246 contadas.^[15] O número inclúe illas, illotes e rochas de todos os tamaños, incluídas as que só aparecen na ebb tide.^[16] As illas croatas inclúen as máis grandes, Cres e Krk, cada unha cubrindo aproximadamente a mesma superficie de 405´78 km², e a máis alta, Brač, cuxa altitude alcanza 780 m. por riba do nivel do mar. As illas de Cres e a veciña Lošinj están separadas só por unha estreita canle navegable cavada no tempo da Antigüidade clásica,^[17] a única illa orixinal era coñecida polos gregos como Apsyrtides.^[18] As illas croatas inclúen 47 habitadas permanentemente, as máis poboadas entre elas son Krk, Korčula e Brač.^[19] As illas ao longo da costa occidental (italiana) do Adriático son máis pequenas e menos numerosas que as que se atopan ao longo da costa oposta. As máis coñecidas son as 117 illas onde está construída a cidade de Venecia.^[20] A costa norte da illa grega de Corfú tamén se atopa no mar Adriático segundo o definido pola OHI.^[21] O límite da OHI sitúa as Illas Diapondia (noroeste de Corfú) no mar Adriático.^[3][22]

Batimetría

A profundidade media do Mar Adriático é de 259´5 m., e a súa profundidade máxima é de 1.233 m.. Con todo, a conca do norte do Adriático raramente supera unha profundidade de 100 m..^[12] A conca do norte do Adriático, que se estende entre Venecia e Trieste cara a unha liña que conecta Ancona e Zadar, só ten 15 m. de profundidade no extremo noroeste e afonda gradualmente cara ao sueste. É a maior plataforma mediterránea e é unha conca de dilución simultánea e un sitio de formación de auga de fondo. A conca do Adriático medio atópase ao sur da liña Ancona-Zadar, con 270 m. de profundidade media (tamén chamado Depresión Pomo ou o Pozo Jabuka). Os 170 m. da plataforma Palagruža atópase ao sur do Pozo Adriático Medio, separándoa do profundo pozo do Adriático sur de 1.200 m. e a conca do Adriático medio desde a conca do Adriático sur. Máis ao sur, o fondo do mar chéga a 780 m. para formar a plataforma de Otranto no límite do mar Xónico. A conca sur da ribeira adriática é semellante en moitos aspectos ao mar do norte do mar Xónico, á que está conectada.^[8] Transversalmente, o mar Adriático tamén é asimétrico: a costa peninsular dos Apeninos é relativamente lisa con moi poucas illas e os promontorios de Monte Conero e Gargano como as únicas protuberancias significativas no mar; en contraste, a costa peninsular balcánica é accidentada con numerosas illas, especialmente en Croacia. A robusted da costa está exacerbada pola proximidade á costa dos Alpes Dináricos, fronte á costa oposta (italiana) onde as montañas dos Apeninos están máis afastadas da costa.^[23]

Temperatura e salinidade

A temperatura da superficie do Adriático xeralmente varía de 22º a 30 °C no verán, aos 12º a 14 °C no inverno, salvo ao longo da parte norte do litoral do Adriático occidental, onde cae a 9 °C no inverno. As distintas variacións de temperatura estacionais, cun gradiente lonxitudinal no gradiente norte e transversal no Adriático medio e sur,^[24] atribúense ás características continentais do mar Adriático: é máis superficial e está máis preto da terra que os océanos..^[25] Durante os invernos particularmente fríos, pode aparecer xeo no mar nas zonas costeiras do mar Adriático, especialmente na Lagoa de Venecia, pero tamén en fervenzas illadas tan ao sur como Tisno (sur de Zadar).^[26][27] O Adriático Meridional está preto dos 8º a 10 °C máis quente durante o inverno que nas rexións máis ao norte.^[28] A variación de salinidade do Adriático ao longo do ano tamén é distinta:^[25] varía entre 38 e 39 PSUs.^[24] O Adriático meridional está sometido a auga máis salgada da Conca Levantin.^[28]

Clima

Segundo a clasificación climática de Köppen, a metade superior do Adriático está clasificada como clima subtropical húmido (Cfa), con veráns máis húmidos e invernos máis secos e máis fríos, e o sur do Adriático clasifícase como Clima mediterráneo.^[29][30] A temperatura do aire pode fluctuar en aproximadamente 20 °C durante unha tempada.^[24]

Os ventos de inverno predominantes son o bora e siroco (chamado "jugo" ao longo da costa oriental). A bora está significativamente condicionado polos ventos que veñen dos Alpes Dináricos que traen aire continental frío e seco, alcanza velocidades máximas nas áreas de Trieste, Senj e Split, con refachos de ata 180 km/h. O siroco trae un aire húmido e cálido, moitas veces cargando de area do Sáhara causando choiva de po.^[31]

Poboación

Nas costas e illas do mar Adriático, hai numerosos pequenos asentamentos e varias grandes cidades. Entre as máis grandes están Bari, Venecia, Trieste e Rimini en Italia, Split, Rijeka e Zadar en Croacia, Durrës e Vlorë en Albania e Koper en Eslovenia. En total, máis de 3,5 millóns de persoas viven nas costas do Adriático.^[37] Hai tamén algunhas cidades máis grandes que están situadas moi preto da costa, como as cidades italianas de Rávena e Lecce.