Provincia de Pontevedra
Pontevedra é unha das catro provincias de Galicia creadas por Javier de Burgos en 1833. Limita ao norte coa provincia da Coruña, ao leste coa provincia de Ourense e a provincia de Lugo, ao sur con Portugal e ao oeste co océano Atlántico. A súa capital é a cidade de Pontevedra, con 82.828habitantes en 2022, sendo Vigo a súa maior cidade cunha poboación de 292.374 habitantes (2022). É a provincia máis pequena e a segunda máis poboada de Galicia trala da Coruña.
| |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Estado | España | ||||
| Comunidade autónoma | Galicia  | ||||
| Capital | Pontevedra | ||||
| Contén a división administrativa | |||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 944.275 (2021) (210,07 hab./km²) | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 4.495 km² | ||||
| Bañado por | Océano Atlántico | ||||
| Punto máis alto | Serra do Faro (1.187 m) | ||||
| Comparte fronteira con | |||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Organización política | |||||
| Órgano executivo | Deputación de Pontevedra | ||||
| • Presidente da Deputación | Carmela Silva (2015–) | ||||
| Identificador descritivo | |||||
| Código postal | 36 | ||||
| Fuso horario | |||||
| ISO 3166-2 | ES-PO | ||||
| Código NUTS | ES114 | ||||
| Código INE | 36 | ||||
| Páxina web | depo.gal… | ||||
.svg&lang=gl)
Historia
Demografía
A súa poboación é de 945.408 habitantes en 2020 (456.452 homes e 488.956 mulleres). Representa o 34,99 % da poboación galega aínda que, en superficie, Pontevedra só supón o 15,2 %. A cidade máis grande e poboada da provincia é Vigo.
| Evolución da poboación de Provincia de Pontevedra Fontes: INE e IGE. | ||||||||||||||||||
| 1900 | 1930 | 1950 | 1981 | 2004 | 2009 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |
| 457.262 | 568.011 | 671.609 | 859.897 | 930.931 | 959.764 | 963.511 | 958.428 | 955.050 | 950.919 | 947.374 | 944.346 | 942.731 | 941.772 | 942.665 | 945.408 | |||
| (Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.) | ||||||||||||||||||
Obsérvase un crecemento demográfico constante desde os censos que tiña xa no XIX (457.262 habitantes en 1900, 641.763 en 1940), atenuándose o incremento notablemente entre os anos 1940 e 1960 a consecuencia da emigración a Europa e a outras zonas de España. Esta tendencia estabilizadora rómpese co desenvolvemento industrial de Vigo que, nos últimos decenios do século XX, permite incrementos no censo de ata o 13 % entre os anos 70 e 80. A partir deste momento prodúcese unha nova desaceleración (a poboación crece só un 2 % entre os anos 1990 e 2000) mantendo unha liña ascendente até o ano 2011.
Pontevedra é a segunda provincia máis poboada da Comunidade e tamén a máis pequena, cunha densidade de poboación en 2020 de 210,34 habitantes por km², fronte á media de 91,36 no conxunto de Galicia. A poboación distribúese de forma moi irregular e aparece concentrada nos municipios costeiros: só Pontevedra e Vigo concentran o 40,19 % dos habitantes da provincia.
.PNG)
A concentración de habitantes en Vigo [1] trouxo consigo a demanda desta cidade de situar alí certos servizos administrativos. Tanto a Administración autonómica como a periférica estatal localizaron en Vigo diversas unidades administrativas, como a Delegación Provincial de Pesca. Este fenómeno tamén deu pé a movementos sociais que reivindican a capitalidade ou a creación dunha quinta provincia galega que acolla a Vigo e a súa área de influencia. Coa reforma da estrutura orgánica periférica da Xunta aprobada polo goberno de Feijóo a principios de 2009, Vigo equipárase ás catro capitais de provincia coa creación de cinco Delegados do Goberno.
Xeografía
A extensión xeográfica da provincia é de 4.494,64 km², o que a converte nunha das provincias menos extensas de España, só por riba das provincias vascas e canarias.
Xeoloxicamente, considérase dividida en tres seccións verticais: unha zona costeira cara a occidente, unha zona de montaña cara a oriente e unha depresión central.
A fachada marítima está formada por 398 km de costas peninsulares e 109 km de costas insulares, entre a ría de Arousa (que separa Pontevedra da Coruña) e a desembocadura do Miño (que a separa de Portugal). Outras rías definitorias da costa pontevedresa son a de Pontevedra e a de Vigo. Constitúen o conxunto denominado Rías Baixas e son as rías galegas máis grandes: de entre 20 e 30 km de lonxitude e de profundidades que chegan a supera-los 50 metros. Fronte a estas rías distribúese un importante número de illas e illotes, entre as que cómpre destaca-los arquipélagos de Ons e as Cíes, así como as illas de Cortegada, Malveiras, Arousa, A Toxa, Tambo, San Simón e Toralla.
A partir deste bordo costeiro ábrese unha chaira cunha altitude media que varía entre os 100 metros na foxa de Caldas ós 500-800 metros no centro e sur. Nesta chaira elévanse alturas residuais como os montes Xiabre, Castrove, o Galiñeiro ou A Groba.
Cara ó leste érguese unha zona montañosa conformada polas cadeas de Farelo, Faro, Candán ou do Suído, entre outras.
Hidrografía
A provincia está percorrida por diversos ríos, todos eles de dirección leste-oeste, de caudal abundante e regular. Son o Ulla (que marca o límite coa provincia da Coruña), o Umia, o Lérez, o Verdugo, o Oitavén e o Miño (que marca o límite con Portugal). A esta rede fluvial hai que sumar numerosos cursos menores que van desemboscar na costa atlántica.
Cómpre destaca-los encoros de Portodemouros (no río Ulla), Eiras (no río Oitavén), Pontillón, Caldas e Zamáns.
Climatoloxía
O clima dominante é o atlántico temperado húmido, normalmente benigno polo efecto moderador oceánico. Tendo en conta os datos procedentes da estación de Lourizán (representativos das Rías Baixas) e de Mouriscade (Lalín) (representativos da zona alta do interior), a temperatura media oscila en torno ós 15 °C. As máximas superan os 30 °C en xullo e agosto e as mínimas chegan ós 0 °C en xaneiro, aínda que no interior poden chegar a -14 °C.
As choivas son abondosas, polas de masas de aire húmidas introducidas polas correntes de suroeste que penetran facilmente ó longo das rías. As cifras medias oscilan entre os 1.500 e os 2.000 milímetros de auga anuais na costa e superan os 2.000 mm no interior montañoso, onde non son raras as precipitacións en forma de neve. As néboas son un fenómeno habitual, sobre todo ó longo dos ríos.
Espazos naturais
As condicións orográficas e climatolóxicas permitiron un alto nivel de biodiversidade en distintas zonas da provincia, algunhas delas recoñecidas como espazos naturais con diferente grao de protección:
- Parque Nacional:
- Illas Atlánticas [2] (agás o arquipélago de Sálvora que pertence ó concello coruñés de Ribeira)
- Parques Naturais:
- Zonas especiais de Conservación (ZEC):
- Monumento Natural:
- Zonas de Especial Protección para as Aves (ZEPA):
- Zona Húmida de Importancia Internacional (RAMSAR):
- Outros espazos:
- Serra do Suído e do Faro de Avión.
- Río Umia.
- Costa de Baiona-A Guarda.
Economía
Divisións administrativa e relixiosa
Pontevedra divídese en 61 concellos (véxase a lista de concellos de Pontevedra), distribuídos en 10 comarcas [3]:
- O Baixo Miño: comprende os seguintes concellos: A Guarda, Oia, O Rosal, Tomiño e Tui.
- Caldas: comprende os concellos de Caldas de Reis, Catoira, Cuntis, Moraña, Pontecesures, Portas e Valga.
- O Condado: comprende os concellos de Mondariz, Mondariz-Balneario, As Neves, Ponteareas e Salvaterra de Miño.
- Deza: comprende os concellos de Agolada, Dozón, Lalín, Rodeiro, Silleda e Vila de Cruces.
- O Morrazo: comprende os concellos de Bueu, Cangas, Marín e Moaña.
- A Paradanta: comprende os concellos de Arbo, A Cañiza, Covelo e Crecente.
- Pontevedra: comprende os concellos de Barro, Campo Lameiro, Cotobade (fusionado co de Cerdedo, da comarca de Tabeirós-Terra de Montes), A Lama, Poio, Ponte Caldelas, Pontevedra e Vilaboa.
- O Salnés: comprende os concellos de Cambados, O Grove, A Illa de Arousa, Meaño, Meis, Ribadumia, Sanxenxo, Vilagarcía de Arousa e Vilanova de Arousa.
- Tabeirós-Terra de Montes: comprende os concellos de Cerdedo (fusionado con Cotobade, da comarca de Pontevedra), A Estrada e Forcarei.
- Vigo: comprende os concellos de Baiona, Fornelos de Montes, Gondomar, Mos, Nigrán, Pazos de Borbén, O Porriño, Redondela, Salceda de Caselas, Soutomaior e Vigo.
Así mesmo, a provincia está dividida en 7 partidos xudiciais (Cambados, A Estrada, Lalín, Ponteareas, Pontevedra, Tui e Vigo).
Os concellos pontevedreses distribúense en tres dioceses: de Tui-Vigo: ao sur da ría de Vigo e o río Verdugo, de Lugo: a comarca do Deza, e de Santiago de Compostela: resto da provincia.
- Lista dos concellos da provincia con máis de 10 000 habitantes en 2022:
| Posición | Concello | 2022 |
|---|---|---|
| 1º | Vigo | 292 374 |
| 2º | Pontevedra | 82 828 |
| 3º | Vilagarcía de Arousa | 37 677 |
| 4º | Redondela | 29 055 |
| 5º | Cangas | 26 832 |
| 6º | Marín | 24 034 |
| 7º | Ponteareas | 23 049 |
| 8º | O Porriño | 20 408 |
| 9º | Lalín | 20 201 |
| 10º | A Estrada | 20 106 |
| 11º | Moaña | 19 474 |
| 12º | Nigrán | 18 054 |
| 13º | Sanxenxo | 17 760 |
| 14º | Tui | 17 375 |
| 15º | Poio | 17 276 |
| 16º | Mos | 15 199 |
| 17º | Gondomar | 14 970 |
| 18º | Tomiño | 13 779 |
| 19º | Cambados | 13 671 |
| 20º | Baiona | 12 349 |
| 21º | Bueu | 11 978 |
| 22º | O Grove | 10 809 |
| 23º | Vilanova de Arousa | 10 240 |
| 24º | Salvaterra de Miño | 10 079 |
| 25º | A Guarda | 10 013 |
Símbolos de Pontevedra
No escudo de Pontevedra represéntase, sobre fondo azul, unha ponte de tres ollos, con elementos da muralla nos extremos da ponte e un cruceiro no centro. Estes mesmos elementos forman o escudo da capital.
Notas
Véxase tamén
Bibliografía
- Gran Enciclopedia Galega, s. v. Pontevedra
- LEIRO, Adela; DAPORTA, Mon e CAAMAÑO RIVAS, Víctor: Espazos naturais. Provincia de Pontevedra. A Nosa Terra, Vigo, 2003.
Outros artigos
Ligazóns externas
- Deputación de Pontevedra Arquivado 06 de novembro de 2020 en Wayback Machine.
- Universidade de Vigo