Ագոտա Կրիստոֆ

Ագոտա Կրիստոֆը ծնվել է հունգարական Չիկվանդ գյուղում։ 1956 թվականին՝ հակակոմունիստական ընդվզման ճնշումից հետո^[9], տեղափոխվել է Շվեյցարիա, որտեղ ապրել է Նևշատել քաղաքում։ Մինչև 1961 թվականը ֆաբրիկայում աշխատել է որպես հասարակ բանվոր^[10]։ Մահացել է իր տանը 2011 թվականի հուլիսի 27-ի գիշերը 75 տարեկան հասակում^[9]։

Ագոտա Կրիստոֆը հեղինակել է մի շարք պիեսներ ու ներկայացումներ ռադիոյի համար։ Կատարելապես տիրապետել է ֆրանսերենին և ստեղծագործել է այդ լեզվով, որ սկսել է սովորել բավական հասուն տարիքում՝ 1956 թվականին՝ Ֆրանսիա մեկնելուց հետո^[9]։

1986 թվականին քննադատները հիացմունքով են ընդունել Ագոտա Կրիստոֆի առաջին վեպը՝ օրագրի ոճով գրված «Հաստ տետր» հետնիցշեական ստեղծագործությունը, որ լույս է տեսել Edition du Seuil հրատարակչությունում և պատկերում է երկու եղբայրների կյանքը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, որոնք որոշել էին դառնալ գերմարդ։ Գիրքն արժանացել է «Ֆրանկոֆոնիայի պատվո ժապավեն» հեղինակավոր մրցանակի^[9]։ 1997 թվականին վեպը թարգմանվել է ռուսերեն և նույն թվականին հրատարակվել «Иностранная литература» ամսագրում։ Այդ ստեղծագործությունում շարադրված պատմությունն իր շարունակություն է գտել Ագոտա Կրիստոֆի «Ապացույց» (1987) և «Երրորդ սուտը» (1991, արժանացել է «Լիվր էնտեր» մրցանակի 1992 թվականին) վեպերում։ Երեք ստեղծագործությունները կազմում են «Երկվորյակների եռագրությունը» (ֆր.՝ La trilogie des jumeaux), որ թարգմանվել է 33 լեզուներով։ Թոմաս Վինտերբերգը 2000 թվականին այդ եռագրության հիման վրա նկարահանել է «Երրորդ սուտը» ֆիլմը^[9]։

«Հաստ տետր» վեպի հիման վրա ֆիլմ է նկարահանել Սաս Յանոշը (2013^[11]):

Եռագրությունից հետո Ագոտա Կրիստոֆը փորձել է նոր թեմաներ գտնել իր ստեղծագործությունների համար։ 1995 թվականին լույս է տեսել նրա հաջորդ վեպը՝ «Երեկ»։ Գիրքը քննադատների կողմից դրական արձագանքներ է ստացել, սակայն մեծ հաջողություն չի ունեցել ընթերցողների շրջանում։

Լրատվամիջոցների համաձայն՝ կյանքի վերջին տարիներին Ագոտա Կրիստոֆը գրականությամբ չի զբաղվել^[9]. նրա վերջին գիրքը՝ կարճ պատմվածքների «Միևնույն է» (ֆր.՝ C’est égal) ժողովածուն, լույս է տեսել 2005 թվականին^[9] այն նույն հրատարակչությունում, որտեղ տպագրվել էր «Հաստ տետր» վեպը։

Մատենագրություն

• 1986 – Le grand cahier / («Հաստ տետր»)
• 1988 – La preuve / («Ապացույց»)
• 1991 – Le troisième mensonge / («Երրորդ սուտը»)
• 1995 – Hier / («Երեկ», էկրանավորվել է Սիլվիո Սոլդինիի կողմից, 2002, առաջադրվել է Բեռլինի միջազգային կինոփառատոնի «Ոսկե արջ» և այլ մրցանակների)
• 1998 – L’Heure grise et autres pièces
• 2004 – L’analphabète / («Անգրագետը»)
• 2005 – C’est égal / («Միևնույն է»)
• 2006 – La trilogie des jumeaux

Իր կյանքի վերջին տասնամյակում Ագոտա Կրիստոֆն արժանացել է բազմաթիվ հեղինակավոր մրցանակների։ 2001 թվականին նա ստացել է Գոթֆրիդ Կելլերի մրցանակ, իսկ 2005 թվականին՝ Ֆրիդրիխ Շիլլերի անվան մրցանակ^[9]։ Նա արժանացել է նաև Եվրոպական գրականության բնագավառում Ավստրիական պետական մրցանակի (2008) և Կոշութի մրցանակի (2011):

• Vogel Chr. Le fonctionnement narratif chez Agota Kristof. Montréal: Université de Montréal, 1994
• Petitpierre V. D’un exil l’autre: les détours de l’écriture dans la trilogie romanesque d’Agota Kristof. Genève: Zoé, 2000
• Pineault Y. Les figures du double dans la trilogie d’Agota Kristof. Ottawa: National Library of Canada = Bibliothèque nationale du Canada, 2003
• Collin J. Étude de la cruauté dans la Trilogie des jumeaux d’Agota Kristof. Ottawa: Library and Archives Canada = Bibliothèque et Archives Canada, 2006
• Евгения Фотченкова. Агота Кристоф. Толстая тетрадь. Страшные сказки для взрослых. // Рецензия в журнале «Знамя» 1998, № 10

• Agota Kristof (ֆր.)
• Meghalt Agota Kristof írónő (հունգարերեն)
• Кристоф, Агота в библиотеке Максима Мошкова (ռուս.)
• Ագոտա Կրիստոֆը IMDB կայքում (անգլ.)
• «Толстая тетрадь» в «Журнальном зале»

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ագոտա Կրիստոֆ» հոդվածին։