Ահմադ Զավայլ

Ահմադ Հասան Զավայլ (արաբ․՝ أحمد حسن زويل‎‎, անգլ.՝ Ahmed H. Zewail; փետրվարի 26, 1946(1946-02-26)[1][2][3][…], Դամանհուր, Եգիպտոս[1] - օգոստոսի 2, 2016(2016-08-02)[4][2][3][…], Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]), եգիպտական ծագմամբ ամերիկացի քիմիկոս։ 1999 թվականին ստացել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ։ Մի շարք գիտական մրցանակների դափնեկիր։ Ունի մեծ ճանաչում, ոչ միայն հայրենի Եգիպտոսում, այլ նաև ողջ աշխարհում։

Ահմադ Զավայլ
Ծնվել էփետրվարի 26, 1946(1946-02-26)[1][2][3][…]
Դամանհուր, Եգիպտոս[1]
Մահացել էօգոստոսի 2, 2016(2016-08-02)[4][2][3][…] (70 տարեկան)
Փասադենա, Լոս Անջելես շրջան, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[4]
բնական մահով
Բնակության վայր(եր)Լոս Անջելես շրջան և Դիսուք
Քաղաքացիություն Եգիպտոս և  ԱՄՆ
Դավանանքիսլամ
Մասնագիտությունքիմիկոս, համալսարանի դասախոս, գյուտարար և ֆիզիկոս
Հաստատություն(ներ)Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտքիմիա
ԱնդամակցությունԼոնդոնի թագավորական ընկերություն, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Պապական գիտությունների ակադեմիա[5], ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Հնդկաստանի գիտությունների ազգային ակադեմիա, Ամերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[1], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[1], Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[1], Գիտությունների համաշխարհային ակադեմիա[6] և Բելգիայի գիտությունների և արվեստի թագավորական ֆլամանդական ակադեմիա
Ալմա մատերՓենսիլվանիայի համալսարան (1974) և Ալեքսանդրիայի համալսարան
Գիտական աստիճանքիմիական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն և արաբերեն
Պարգևներ
Պատվո ազգային շքանշանի ասպետ Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ[21] Նեղոսի շքանշան[13] Մայրու ազգային շքանշանի մեծ ժապավեն

Գուգենհայմի կրթաթոշակ

[7]

Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ

[8][9]

Բենջամին Ֆրանկլինի մեդալ

Դևիի շքանշան

[10]

Քիմիայի Վոլֆ մրցանակ

[11]

ԳԱԱ-ի քիմիական գիտությունների պարգև

Ալբերտ Էյնշտեյնի անվան գիտության համաշխարհային մրցանակ

Փպիստլիի մեդալ

[12]

Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ գիտության ասպարեզում

Թոլմանի մրցանակ

[14]

Carl Zeiss Research Award?

Լոզանի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[15]

Մենդելի մեդալ

[16]

Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ

[13]

Մադրիդի Կոմպլուտենսե համալսարանի պատվավոր դոկտոր

E. Bright Wilson Award in Spectroscopy?

[17]

Welch Award in Chemistry?

[18]

Հերբերտ Բրոյդայի մրցանակ

[19]

Եարլ Կ․ Փլայլերի մրցանակ մոլեկուլային սպեկտրասկոպիայի համար

[20]

Պեկինի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[22]

Լոնդոնի թագավորական միության արտասահմանյան անդամ

[23]

Լունդի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[24]

Աֆրիկյան գիտությունների ակադեմիայի անդամ

[25]

Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ

[26]

Յեյլի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[27]

Othmer Gold Medal?

[28]

Linus Pauling Award?

[29]

Peter Debye Award in Physical Chemistry?

[30]

Գրեյթ իմիգրանտս

[31]

Ուիլյամ Նիկոլսի շքանշան

[32]
և

Camille Dreyfus Teacher-Scholar Awards?

Կայքcaltech.edu/about/news/ahmed-zewail-1946-2016-51594(անգլ.)
 Ahmed Zewail Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Մանկությունը անց է կացրել Ալեքսանդրիայից ոչ այնքան հեռու գտնվող Դիսուք քաղաքում։ Մանկուց հաճախակի այցելել է մզկիթ[33]։

Գերազանցությամբ ավարտել է Եգիպտոսի Ալեքսանդրիայի համալսարանը (բակալավրը՝ 1967 թվականին, մագիստրատուրան՝ 1969 թվականին)։Ուսման ընթացքում սկսել է աշխատել հայրենի համալսարանում։ Այնտեղ էլ ծանոթացել է իր ապագա կնոջ հետ, ով նրա ուսանողուհին էր՝ Մերվաթը։ Աղջկա համալսարանը ավարտելուց հետո, նրանք ամուսնացան։ Այնուհետև Զավայլը կնոջ հետ մեկնել է ԱՄՆ՝ կրթությունը շարունակելու նպատակով։ Մինչ 1974 թվականը սովորել է Փենսիլվանիայի համալսարանում, որտեղ էլ ստացել փիլիսոփայության դոկտորի կոչում։ Այնուհետ մինչ 1976 թվականը Բերկլիում՝ IBM-ում փորձաշրջան է անցել[34]։

1976 թվականից աշխատել է Կալիֆորնիայի տեխնոլոգիական համալսարանում՝ սկզբում որպես ասիստենտ- պրոֆեսոր, այնուհետև՝ ասոցացված պրոֆեսոր։ 1982 թվականից քիմիական ֆիզիկայի պրոֆեսոր է, 1990- 1994 թվականներին Պոլինգովի համալսարանի քիմիական ֆիզիկայի պրոֆեսոր, 1995 թվականից Պոլինգովի համալսարանի քիմիայի և ֆիզիկայի պրոֆեսոր։ 1996- 2007 թվականներին ԱՄՆ ազգային գիտական ֆոնդի մոլեկուլային լաբորատորիայի վարիչ[34]։

1982 թվականին ստացել է ամերիկյան քաղաքացիություն։

1999 թվականին ստավցել է Քիմիայի Նոբելյան մրցանակ՝ «քիմիայի ոլորտում նշանակալի ներդրումների համար»։

Ապրել է Կալիֆորնիայում կնոջ և երկու երեխաների հետ[33]. Всего у него четыре ребёнка[34][35]։ Նա ունեցել է 4 երեխա, որոնցից 2-ը առաջին կնոջից։ 1989 թվականին 10 տարվա ընդմիջումից հետո կրկին ամուսնացել է[36]։

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ահմադ Զավայլ» հոդվածին։