Գյուղատնտեսական մշակաբույսեր

Գյուղատնտեսական մշակաբույսեր, բուսատեսակներ, որոնք մշակում են սննդամթերք, տեխնիկական հումք և գյուղատնտեսական կենդանիների կեր ստանալու համար^[1]։

«Սերմնաբուծության մասին» առաջին Ֆեդերալ օրենքի հոդվածի համաձայն՝ գյուղատնտեսական մշակաբույսերին են պատկանում հացահատիկային բույսերը, ընդեղենը, կերաբույսերը, ձիթատու մշակաբույսերը, եթերայուղատու մշակաբույսերը, տեխնիկական բույսերը, բանջարեղենային մշակաբույսերը, դեղաբույսերը, ծաղկային մշակաբույսերը, պտղատու մշակաբույսերը, հատապտղային մշակաբույսերը, կարտոֆիլը, շաքարի ճակնդեղը, խաղողը, որոնք օգտագործվում են գյուղատնտեսական արտադրության մեջ^[2]։

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության վրա ազդող գործոններ

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության վրա ազդող հիմնական գործոններն են^[3]․

բնական պայմաններ (օդի ջերմաստիճանը, արևային ճառագայթում), որոնց վրա մարդը չի կարող ազդել, բայց դրանք հաշվի են առնվում ցանքի ժամանակն ընտրելիս, բույսերի կանգուն խտության շարքերի ուղղությունը ընտրելիս և այլն։
գործոններ, որոնք կախված են մարդու արդյունաբերական գործունեությունից` հողի խոնավությունը, սննդանյութերի մատակարարումը բույսերին, տեսակը, սերմի որակը, ցանքի պաշտպանումը վնասատուներից, հիվանդություններից և մոլախոտերից, աճի կարգավորումը, բերքահավաքը։

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի սելեկցիա

Մեծ բերքատվությամբ օժտված նոր սորտերի ներմուծումը մեծացնում է գյուղատնտեսական մշակաբույսերի արգասաբերությունը։ Ռուսաստանում հացահատիկային մշակաբույսերի բերքատվության աճը տեղի է ունեցել արտադրության մեջ «Անքիստ» ցորենի տեսակի և նրա սորտերի ներմուծումից հետո։ Ներդրվեցին կարծր ցորենի տեսակները, ինչպիսիք են «Առագաստ» և «Կորալ» սորտերը (անքիստ սորտի ցորենը, որը մեկ հեկտարից 90 ցենտներ բերք է տալիս), «Սարատովյան 46» և «Ժիգուլովյան» (գարնանացան ցորենի սորտեր, որոնք մեկ հեկտարից 50-60 ցենտներ բերք են տալիս)։ Ստեղծվեցին եգիպտացորենի հիբրիդներ,որոնք դիմացկուն են գետնամածումի և երաշտի ժամանակ և տարբերվում են սերմերի մեծ մթերատվությամբ («Կոդ 215», «Կոլեկտիվ 100 ՏՎ» և այլն)^[3]։

Պատկերասրահ

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ընդհանուր հավաքում

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ընդհանուր բերքահավաք է կոչվում գյուղատնտեսական արտադրանքի փաստացի հավաքված ծավալը։ Արտադրության հաշվառումը կատարվում է ցանքի ամբողջ տարածքով` ըստ առանձին մշակաբույսերի կամ որոշ մշակաբույսերի խմբերի։ Այս ցուցանիշով հաշվարկում են 1954 թվականից։ Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ընդհանուր բերքահավաքի ծավալը հաշվարկվում է հազարավոր տոննաներով կամ ցենտներով^[4]։

Հիմնական գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ընդհանուր հավաքում Ռուսաստանում
(հազար ցենտներ )^[5]
Գյուղատնտեսական մշակաբույսեր	2004 թվական	2005 թվական	2006 թվական	2007 թվական	2008 թվական
Հացահատիկ (քաշը վերջնական մշակումից հետո)	780 918,1	781 867	786 245,7	817 964,7	1 081 790,3
Շաքարի ճակնդեղ (արդյունաբերական)	218 483,2	214 201,1	308 612,3	289 613,2	289 952,8
Արևածաղկի սերմեր	48 007,1	64 409,1	67 528,3	56 565	73 502,4
Կարտոֆիլ	359 142,4	372 798,2	385 726,4	367 842	288 463,6
Բանջարեղեն	145 838,1	151 568,5	156 377,2	155 105,3	129 603,7

Հիմնական գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ընդհանուր հավաքում Ղազախստանում (հազար տոննա)^[6]
Գյուղատնտեսական մշակաբույսեր	2004 թվական	2005 թվական	2006 թվական	2007 թվական	2008 թվական
Հացահատիկ (քաշը վերջնական մշակումից հետո)	12 374,2	13 781,4	16 511,5	20 137,8	15 578,2
Շաքարի ճակնդեղ (արդյունաբերական)	397,9	310,8	339	309,4	103,2
Արևածաղկի սերմեր	265,5	267,4	268	205,8	185,8
Կարտոֆիլ	2260,7	2520,8	2361,6	2414,8	2354,4
Բանջարեղեն	2059,3	2168,8	2059,2	2196,4	2280

Տես նաև

Գենետիկորեն ձևափոխված գյուղատնտեսական մշակաբույսեր

Ծանոթագրություններ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գյուղատնտեսական մշակաբույսեր» հոդվածին։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Search