Կենսաբանական ակտիվ նյութեր

Կենսաբանական ակտիվ նյութերի՝ որպես միացությունների հատուկ խմբի առանձնացումը քննարկվել է 1975 թվականին ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիայի բժշկակենսաբանական բաժանմունքի հատուկ նստաշրջանում^[4]։

Ներկայում կարծիք է ձևավորվել, որ կենսաբանորեն ակտիվ նյութերը շատ կարեւոր են, բայց կատարում են միայն մասնակի, օժանդակ գործառույթներ։ Այս սխալ կարծիքի ձևավորման պատճառն այն է, որ հատուկ և գիտահանրամատչելի գրականության մեջ յուրաքանչյուր ԿԱՆ-ի ֆունկցիաները դիտարկվել են առանձին-առանձին։ Դրան նպաստել է նաև միկրոնուտրիերնտներին բնորոշ գործառույթների հատուկ շեշտումը։ Արդյունքում առաջացել են հատուկ կարծրատիպեր (օրինակ, վիտամին C-ն ծառայում է լնդախտի կանխարգելման համար և կիրառվում է միայն դրա համար)^[4]։

Կենսաբանորեն ակտիվ նյութերն ունեն չափազանց բազմազան ֆիզիոլոգիական գործառույթներ^[4], օրինակ՝ նպաստել անոթային ցանցի զարգացմանը, ապահովել անտիբակտերիալ ազդեցություն, նպաստել բջջային միգրացիային։ Օրինակ՝ որոշ նյութեր կարող են կանխարգելել չարորակ ուռուցքների աճը կամ ամբողջությամբ ճնշել դրանց զարգացումը^[2]։

Սննդի հետ միասին մարդն ստանում է կենսաբանորեն ակտիվ նյութերի մեծ մասը, որոնք անհրաժեշտ են նրան նորմալ կենսագործունեության համար, այդ թվում՝ ալկալոիդներ, հորմոններ և հորմոնատիպ միացություններ, վիտամիններ, միկրոտարրեր, կենսածին ամիններ, նեյրոտրանսմիտեր։ Նրանք բոլորն ունեն դեղաբանական ակտիվություն, և շատերը ծառայում են որպես դեղագիտությանը վերաբերող ուժեղ ներգործող նյութերի մոտակա նախորդներ^[4]։

ԿԱՆ միկրոնուտրիենտները կիրառվում են բուժկանխարգելիչ նպատակներով կենսաբանորեն ակտիվ սննդային հավելումների կազմում^[4]։

• Георгиевский В. П., Комиссаренко П. Ф., Дмитрук С. Е. Биологически активные вещества лекарственных растений. — Новосибирск։ Наука, Сиб. отд-ние, 1990. — 333 с. — ISBN 5-02-029240-0.
• Головкин Б. Н. и др. Биологически активные вещества растительного происхождения / Отв. ред. В. Ф. Семихов. — М.: Наука, 2001. — Т. I. — 350 с. — 1000 экз. — ISBN 5-02-013183-0 — УДК 58
• Головкин Б. Н. и др. Биологически активные вещества растительного происхождения / Отв. ред. В. Ф. Семихов. — М.: Наука, 2001b. — Т. II. — 764 с. — 1000 экз. — ISBN 5-02-013184-9 — УДК 58
• Головкин Б. Н. и др. Биологически активные вещества растительного происхождения / Отв. ред. В. Ф. Семихов. — М.: Наука, 2002. — Т. III. — 216 с. — 1000 экз. — ISBN 5-02-013185-7 — УДК 58
• Попков Н. А., Егоров И. В., Фисинин В. И. Корма и биологически активные вещества։ Монография. — Беларуская навука, 2005. — 882 с. — ISBN 985-08-0632-X.
• Галактионов С. Г. Биологически активные. — «Молодая гвардия», серия «Эврика», 1988.
• Поликсенова В. Д. Биологически активные вещества биогенной и абиогенной природы как индукторы неспецифической устойчивости томатов к стрессам // Вестник БГУ. Сер. 2 : журнал. — 2007. — № 3. — С. 83—86.