Սոլ Փերլմութեր
Սոլ Փերլմութեր (անգլ.՝ Saul Perlmutter, սեպտեմբերի 22, 1959[1], Շամփեյն, Շամպեյն շրջան, Իլինոյս, ԱՄՆ), ամերիկացի աստղաֆիզիկոս, 2011 թվականի ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (Բրայան Շմիդտի և Ադամ Ռիսի հետ միասին) «հեռավոր գերնոր աստղերի դիտարկման միջոցով տիեզերքի արագացված ընդլայնումը» հայտնաբերելու համար[14]։ Փիլիսոփայության դոկտոր (1986), Բերքլիի համալսարանի պրոֆեսոր և Լոուրենսի անվան Բերքլիի ազգային լաբորատորիայի անդամ, ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի (2002)[15] և Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության (2014) անդամ[16]։
Սոլ Փերլմութեր անգլ.՝ Saul Perlmutter | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 22, 1959[1] (64 տարեկան) Շամփեյն, Շամպեյն շրջան, Իլինոյս, ԱՄՆ |
| Բնակության վայր(եր) | Բերկլի |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ[2][3][4] |
| Մասնագիտություն | ֆիզիկոս, աստղագետ, պրոֆեսոր, աստղաֆիզիկոս և հետազոտող |
| Հաստատություն(ներ) | Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի[5] |
| Գործունեության ոլորտ | աստղաֆիզիկա |
| Անդամակցություն | ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[6], Ամերիկյան աստղագիտական միություն[7], Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[7] և Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերություն[7] |
| Ալմա մատեր | Հարվարդի համալսարան, Կալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի (1986), Germantown Friends School? և Greene Street Friends School? |
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն |
| Գիտական ղեկավար | Richard A. Muller? |
| Պարգևներ | |
 Saul Perlmutter Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն
Ծնվել է հրեական ընտանիքում, քիմիկոս-ինժեների և մոլեկուլային կենսաբանի, հետագայում՝ Փենսիլվանիայի համալսարանի պրոֆեսոր Դանիել Փերլմութերի և սոցիալական աշխատող, Թեմփլի համալսարանի պրոֆեսոր Ֆելիս Դևիդսոն Փերլմութերի երեք երեխաներից մեկն էր[17][18][19][20]։ Նրա մորական պապը՝ իդիշիստ Սամուել Դևիդսոնը (1903-1989), 1919 թվականին Բեսարաբիայի Ֆլորեշտի քաղաքից (ներկայումս՝ Մոլդովա) ներգաղթել է Կանադա (իսկ ավելի ուշ կնոջ՝ Չայկա Նյումանի հետ՝ Նյու Յորք)[21]։ Փերլմութերը մեծացել է Ֆիլադելֆիայի Մաունթ Էյրի թաղամասում, որտեղ հաճախել է «Greene Street Friends» և «Germantown Friends» դպրոցներ, և նաև ուսումնասիրել է իդիշ ու հրեական մշակույթը աշխարհիկ հրեական ժողովրդական դպրոցում (ֆոլկշուլ)[22][23]։
1981 թվականին գերազանցությամբ ավարտել է Հարվարդի համալսարանը։ 1986 թվականին Փերլմութերը Բերքլիի համալսարանում ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի գիտական աստիճան։ Նրա ատենախոսությունը, որը ղեկավարում էր Ռիչարդ Մյուլերը, նվիրված էր Նեմեսիսի դերի համար թեկնածու-օբյեկտների հայտնաբերման խնդրին[24]։ Փերլմութերը ներկայումս ղեկավարում է Լոուրենսի անվան Բերքլիի ազգային լաբորատորիայում գտնվող «Գերնոր տիեզերագնացության նախագիծը» (անգլ.՝ Supernova Cosmology Project): Նրա խումբը Բրայան Շմիդտի խմբի հետ միասին ապացուցել է Տիեզերքի արագացված ընդարձակման գոյությունը[25]։ Հայտնագործությունը «Science» ամսագրի կողմից ճանաչվել է «Տարվա բեկում»։ Փերլմութերը նաև SNAP ծրագրի ղեկավարն է։
Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի (2007), Ամերիկյան ֆիզիկական ընկերության (2000), Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիայի (2003) իսկական անդամ։
Գիտնականի անունով է կոչվում Perlmutter սուպերհամակարգիչը[26]։
Պարգևներ և մրցանակներ
- 2002 — Էռնեստ Օռլանդո Լոուրենսի մրցանակ ԱՄՆ էներգետիկայի նախարարություն
- 2003 — Կալիֆորնիայի տարվա գիտնական
- 2005 — Ջոն Սքոթի մեդալ
- 2005 — Պադուայի մրցանակ
- 2006 — Շաոյի մրցանակ աստղագիտության բնագավառում
- 2006 — Ֆելտրինելի մրցանակ
- 2007 — Գրուբերի տիեզերագիտության մրցանակ
- 2009 — Դիքսոնի մրցանակ
- 2011 — Ալբերտ Այնշտայնի մեդալ` Ադամ Ռիսի հետ միասին
- 2011 — Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ (Բրայան Շմիդտի և Ադամ Ռիսի հետ միասին)
- 2015 — Հիմնարար ֆիզիկայի մրցանակ
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Saul Perlmutter Nobel Lecture: Measuring the acceleration of the cosmic expansion using supernovae(անգլ.) // Rev. Mod. Phys.. — 2012. — Т. 84. — С. 1127—1149. —
Արտաքին հղումներ
- «Saul Perlmutter» (անգլերեն). physics @ berkeley. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 16-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սոլ Փերլմութեր» հոդվածին։ |