Վերներ ֆոն Բրաուն

Վերներ Բրաունի հայրը՝ Մագնուս Ֆրայհեր ֆոն Բրաունը արևելապրուսական խոշոր հողատեր էր, իսկ հետագայում՝ Գերմանիայի սննդի և գյուղատնտեսության նախարար։ Ֆոն Բրաունի մայրը Էմմին էր՝ Վերներ ֆոն Քվիստորպի դուստրը, ով ևս խոշոր հողատեր էր։ Վերների մեծ եղբայրը ՝ Զիգմունդ ֆոն Բրաունը (1911–1998), 1936 թվականից աշխատում էր Երրորդ Ռայխի, հետագայում նաև ԳԴՀ-ի արտաքին գործերի նախարարությունում։ Կրտսեր եղբայր Մագնուս ֆոն Բրաունը (1919–2003) ինժեներ էր օրգանական քիմիայի ոլորտում։

Դեռևս մանկությունից ֆոն Բրաունը հետաքրքրվում էր երաժշտությամբ և բնական գիտություններով։ Նրա հետաքրքրվածությունը աստղագիտությամբ գալիս էր իր մորից, ով նրան ընդունելության առթիվ հեռադիտակ էր նվիրել։ Առաջին անգամ իր փորձարկումները կատարել է 13 տարեկանում Բեռլինի Մեծ Թիեռգառթեն այգում՝ հրավառության հրթիռներով։ Երբ նա առաջին անգամ ձեռքը վերցրեց Հերման Օբերթի «Հրթիռ դեպի միջմոլորակային տարածություն» գիրքը, նրա երևակայությունները՝ ծնված Ժյուլ Վերնի և Կուրդ Լասվիթցի արկածային վեպերից, ավելի իրական կերպարանք ստացան։ Մասնագիտական գրականությունը հասկանալու համար նրա լարում է իր բոլոր ջանքերը՝ իր՝ մինչ այդ ունեցած մաթեմատիկական գիտելիքները բարելավելու համար։ Ներշնչվել է նա ամեն դեպքում սլովենացի աստղագետ և աստղաֆիզիկոս Հերման Պոտոկնիկի «Տիեզերական ճանապարհոդության խնդիրը» գրքով։

Մինչև 1925 թվականը ֆոն Բրաունը հաճախել է Բեռլինի Ֆրանսիական գիմնազիան, ապա բնակվել է Վայմար քաղաքի Էթերսբուրգ ամրոցի Հերման-Լիթց գիշերօթիկ դպրոցում։ 1928 թվականից նա հաճախել է նոր հիմնադրված Հերման-Լիթց դպրոցը^[13]։ Լավ առաջադիմության շնորհիվ արդեն 18 տարեկանում նա կարողացել է հանձնել ավարտական քննությունը 1930 թվականի ապրիլին։

1929 թվականից նա աշխատել է Հերման Օբերթի հետ Բեռլին-Փլյոցենզեում, իսկ վերջինիս՝ դեպի Զիբենբյուրգեն վերադարձից հետո՝ 1930 թվականի օգոստոսից «Տիեզերագնացության միության» անդամների հետ հեղուկ վառելիքով աշխատող շարժիչների վրա՝ Բեռլինի Ռայնիկենդորֆ շրջանի հրթիռների մեկնարկային կայանքում։ Դպրոցն ավարտելուց հետո նա վեցամսյա պրակտիկա է անցել Բեռլինի «Բորսիգ» լոկոմոտիվների գործարանում, որը խթանում էր ճարտարագիտական ուսումնառությունը։ Նա հենց այստեղ էր սովորել, որ «բացարձակապես ոչինչ չկա, ինչը կգերազանցեր առկա, ավարտուն և հիմնավոր աշխատանքը», ինչպես պիտի հիշեր նա տասնյակ տարիներ անց^[14]։

1930 թվականից Ֆոն Բրաունը սովորել է Բեռլին-Շառլոթենբուրգում՝ Բեռլինի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցում և Ցյուրիխի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցում։ 1932 նա ստացել է Բեռլինի տեխնիկական բարձրագույն դպրոցի դիպլոմ՝ որպես մեխանիկ և, ունենալով Վալտեր Դորնբերգերի աջակցությունը, որպես քաղծառայող ներառվել ռազմական հրթիռաշինության նախագծում։ Իր փորձերը նա անց է կացրել Կումմերսդորֆ փորձադաշտում՝ Բեռլինից գրեթե 30 կմ հեռավորության վրա։ 1934 նա ավարտել է Բեռլինի Ֆրիդրիխ-Վիլհելմ համալսարանը՝ որպես փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր՝ «Հեղուկ վառելիքով աշխատող շարժիչով հրթիռների կառուցողական, տեսական և փորձնական մասի» վերաբերյալ իր աշխատանքով։ Նույն տարում ֆոն Բրաունի կողմից նախագծված «Aggregat 2»-ը, որn արձակվել էր Հյուսիսային ծովի Բորկում կղզուց, հասել է 2200 մետր բարձրության։ 1935-1937 թվականներին Էրնսթ Հայնկելի և փորձարկիչ օդաչու Էրիխ Վարզիթցի հետ սերտ համագործակցության արդյունքում ֆոն Բրաունը ստեղծեց հրթիռի մի շարժիչ, որը նախ Կումմերսդորֆում, ապա Նոյհարդենբերգում փորձարկվեց օդանավի վրա։

• «Wernher von Braun - Rocket Man for War and Peace», երեք մասից բաղկացած փաստագրական ֆիլմ, Գերմանիա 2002։ Արտադրությունը՝ MDR, Մարտին Հյուբներ
• «Der Raketenmann. Wernher von Braun und der Traum vom Mond» փաստագրական դրամա, Գերմանիա 2009։ Արտադրությունը՝ ZDF, շարք՝ ZDF-History
• «Prüfstand 7», գեղարվեստական ֆիլմ, Գերմանիա 2002։ Սցենարիստ և ռեժիսոր՝ Ռոբերտ Բրամկամպ, դերասաններ՝ Ինգա Բուշ, Փեթեր Լոհմեյեր և այլք^[15]։
• «Wernher von Braun – Ich greife nach den Sternen», գեղարվեստական ֆիլմ, Գերմանիա/ԱՄՆ 1960։ Ռեժիսոր՝ Ջ. Լի Թմփսոն, դերասաններ՝ Քուրդ Յուրգենս և այլք։