Վիլհելմ Ռենտգեն
Վիլհելմ Կոնրադ Ռենտգեն (գերմ.՝ Wilhelm Conrad Röntgen, մարտի 27, 1845[1][2][3][…], Լենեպ, Պրուսիայի թագավորություն, Գերմանական միություն[4] - փետրվարի 10, 1923[5][1][2][…], Մյունխեն, Վայմարյան Հանրապետություն[5][4]), գերմանացի ականավոր ֆիզիկոս։
Նա 1895 թվականին հայտնագործեց կարճալիք էլեկտրամագնիսական ճառագայթումը՝ ռենտգենյան ճառագայթները։ Ռենտգենյան ճառագայթների հայտնագործումը հսկայական նշանակություն ունեցավ ֆիզիկայի ամբողջ հետագա զարգացման համար, մասնավորապես, հանգեցրեց ռադիոակտիվության հայտնագործմանը։
Ֆիզիկայի գծով առաջին Նոբելյան մրցանակը շնորհվել է Ռենտգենին (1901)։ Ռենտգենն օժանդակում էր իր հայտնագործությունը բժշկության մեջ գործնականորեն կիրառելու արագ տարածմանը։ Ռենտգենյան ճառագայթներ ստանալու համար նրա սարքած առաջին ռենտգենյան խողովակի կառուցվածքի հիմնական գծերը պահպանվել են մինչև այժմ[20]։
Կրթություն
1865–1868 թվականներին սովորել է Ցյուրիխի բարձրագույն տեխնիկական դպրոցում և 1868 թվականին Ցյուրիխի համալսարանում ստացել դոկտորի աստիճան։
Պրոֆեսորական գործունեություն
Որպես պրոֆեսոր աշխատել է․
- Հոհենհայմի բարձրագույն գյուղատնտեսական դպրոցում (1875 թվականից)
- Ստրասբուրգի համալսարանում (1876 թվականից)
- Գիսենի համալսարանում (1879 թվականից)
- Վյուրցբուրգի համալսարանում (1888 թվականից), իսկ 1894 թվականից՝ համալսարանի ռեկտոր
- 1900-1920 թվականներին Մյունխենի համալսարանի պրոֆեսոր (այստեղ 1903-1906 թվականներին նրա ասիստենտն է եղել Ա․ Ֆ․ Իոֆեն)։
Ուսումնասիրություններ և հայտնագործություններ
Ուսումնասիրել է բյուրեղների պիեզոէլեկտրական և պիրոէլեկտրական հատկությունները, բացահայտել բյուրեղներում էլեկտրական և օպտիկական երևույթների փոխադարձ կապը։
Մագնիսականության բնագավառում Ռենտգենի կատարած հետազոտությունները հիմք են ծառայել Հ․ Ա․ Լորենցի էլեկտրոնային տեսության համար։
1895 թվականին հայտնաբերել է նոր տեսակի ճառագայթում, որը նա անվանել է X-ճառագայթներ և ստեղծել առաջինռենտգենյան խողովակները։ 1895–1897 թվականներին հրատարակած 3 աշխատանքներում տվել է նոր ճառագայթման որոշ հատկությունների սպառիչ վերլուծությունը։ Ռենտգենյան ճառագայթման հայտնագործումը կարևոր նշանակություն է ունեցել ատոմի և նյութի կառուցվածքի ուսումնասիրման համար։ Այն լայնորեն կիրառվում է բժշկության մեջ, գիտության ու տեխնիկայի զանազան բնագավառներում։
1901 թվականին Նոբելյան մրցանակի առաջին դափնեկիրն է եղել ֆիզիկայի բնագավառում։
Ի պատիվ
Ռենտգենի անունով է կոչվում․
- (6401) Ռենտգեն (անգլ.՝ Roentgen), աստերոիդը
- Ռենտգենիում (Rg), արհեստականորեն ստացված ռադիոակտիվ քիմիական տարը
- Ռենտգեն արտահամակարգային չափման միավորը։
Տես նաև
- Ռենտգենյան ճառագայթներ
- Ռենտգենակառուցվածքային վերլուծություն
- Ռենտգենամետրիա
- Ռենտգենատեխնիկա
- Ռենտգենաբանություն
- Ռենտգենագրություն
- Ռենտգենյան խողովակներ
Երկեր
- Օ новом виде лучей, под ред․ и с примечаниями А․ Ф․ Иоффе, М․–Л․, 1933 (Ռենտգենի աշխատությունների ցանկ)։
Գրականություն
- Иоффе А․ Փ․, Вильгельм Конрад Рентген, «Природа», 1938, № 2
- Иоффе А․ Փ․, Историческое значение открытия Рентгена, «Изв․ АН СССР․ Сер․ физическая», 1946, т․ 10, № 4․
Ծանոթագրություններ
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիլհելմ Ռենտգեն» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից։ |