Քլորիդներ

Քլորիդներ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	Քլորիդներ
Քիմիական հատկություններ
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Քլորիդներ, քիմիական միացություններ, աղաթթվի աղեր։

Իոնային քլորիդները պինդ բյուրեղային նյութեր են, ունեն հալման բարձր ջերմաստիճան, ցուցաբերում են հիմնային հատկություններ։ Կովալենտային քլորիդները բնութագրվում են թթվային հատկություններով, գազեր, հեղուկներ կամ ցածր հալվող պինդ նյութեր։ Միջանկյալ (իոնային-կովալենտային բնույթով) քլորիդները ցուցաբերում են ամֆոտեր հատկություններ։

Ֆիզիկական հատկություններ

Մետաղների քլորիդների մեծ մասը (բացի արծաթի՝ AgCl, ոսկու՝ AuCl, պղնձի (I)՝ CuCl, սնդիկի՝ Hg₂Cl₂]], թալիումի՝ TlCl և կապարի՝ PbCl₂ քլորդներից ) ջրում լավ են լուծվում^[1]։

Քլորիդների ֆիզիկական հատկությունները
Քիմիական տարր	Բանաձև	Գույն	t_հալման,°С	t_եռման,°С	Խտությունը (25 °C-ում), գ/սմ³	Լուծելիությունը ջրում (25 °C-ում), գ/լ
H	HCl	Անգույն	−114,8	−85,03	1,477	720
He	−
Li	LiCl	անգույն	605	>1300	2,07	820
Be	BeCl₂	սպիտակ	415	520	1,9	151
B	Բորի քլորիդ\|BCl₃	անգույն	−107,3	12,6	1,343 (11 °C)	հիդրոլիզվում է մինչև H₃BO₃
C	Քառաքլորմեթան\|CCl₄	անգույն	−22,92	76,72	1,594	0,8 (20 °C)
N	Ազոտի քլորիդ\|NCl₃	դեղին	−40	71	1,635	հիդրոլիզվում է մինչև NH₃ և HOCl
O	−
F	−
Ne	−
Na	NaCl	անգույն	800,8	1465	2,165	359 (20 °C)
Mg	MgCl₂	անգույն	713	1412	2,316	542 (20 °C)
Al	AlCl₃	անգույն	−	180 (այրվում է)	2,48	458
Si	Սիլիցիումի (IV) քլորիդ\|SiCl₄	անգույն	−70	57,5	1,48	հիդրոլիզվում է մինչև H₂SiO₃
P	Ֆոսֆորի (III) քլորիդ\|PCl₃	անգույն	−93,6	76,1	1,574	հիդրոլիզվում է մինչև H₃PO₃
P	PCl₅	անգույն	−	159 (այրվում է)	1,6	հիդրոլիզվում է մինչև H₃PO₄
S	Ծծմբի քլորիդ\|SCl₂	մուգ կարմիր	−121	59	1,621	հիդրոլիզվում է
Cl	−
Ar	−
K	KCl	սպիտակ	770	1420	1,984	34,4 (20 °C)
Ca	CaCl₂	սպիտակ	772	1935	2,15	74,5 (20 °C)
Sc	ScCl₃	մոխրագույն	−	960 (այրվում է)	2,39
Ti	TiCl₂	սև	1035	1500	3,13
	TiCl₃	կարմրամանուշակագույն	425 (разл.)	−	2,64
	Տիտանի (IV) քլորիդ\|TiCl₄	անգույն	−24,8	136,4	1,726	հիդրոլիզվում է
V	VCl₂	բաց դեղնավուն	1027	1506	3,23
	VCl₃	фմանուշակագույն	>300 (քայքայվում է)	−	3
	Վանադիումի (IV) քլորիդ\|VCl₄	վառ կարմիր	−28	154	1,816	հիդրոլիզվում է
Cr	CrCl₂	սպիտակ	824	1120	2,9
Cr	CrCl₃	մանուշակագույն	600 (քայքայվում է)	−	2,89
Mn	MnCl₂	վարդագույն	654	1225	2,98	72,3
Fe	FeCl₂	անգույն	877	1023	3,16	68,5 (20 °C)
Fe	FeCl₃	մուգ կանաչ	315 (разл.)	−	2,898	92 (20 °C)
Co	CoCl₂	երկնագույն	735	1049	3,356	52,9 (20 °C)
Ni	NiCl₂	դեղնականաչ	1001		3,55	64
Cu	CuCl	դարչնագույն-դեղին	−	1490 (այրվում է)	4,145	6,2×10⁻³ (20 °C)
Cu	CuCl₂	փիրուզագույն	−	993 (այրվում է)	3,386	75,7
Zn	ZnCl₂	սպիտակ	292	756	2,907	4320
Ga	GaCl₂	սպիտակ	175	595	2,4173
Ga	GaCl₃	անգույն	77,9	201	2,47
Ge	GeCl₂	սպիտակ→դեղին	74,6	450
Ge	Գերմանիումի (IV) քլորիդ\|GeCl₄	անգույն	−49,5	86,5	1,876 (20 °C)	հիդրոլիզվում է
As	Արսենի (III) քլորիդ\|AsCl₃	անգույն	−16,2	130,2	2,163	հիդրոլիզվում է
As	Արսենի (V) քլորիդ\|AsCl₅	անգույն	−50 (քայքայվում է)	−
Se	Սելենի քլորիդ\|Se₂Cl₂	կարմրաշագանակագույն	−85	127	2,7741	հիդրոլիզ
Se	SeCl₄	բաց դեղին	−	196 (քայքայվում է)	2,6	հիդրոլիզվում է
Br	Բրոմի քլորիդ\|BrCl	դեղնակարմրավուն	−54	5,5 (քայքայվում է)	2,172	հիդրոլիզվում է
Kr	−
Rb	RbCl	սպիտակ	718	1390	2,80	910 (20 °C)
Sr	SrCl₂	սպիտակ	874	1250	3,052	538 (20 °C)
Y	YCl₃	սպիտակ	721	1507	2,67	820
Zr	ZrCl₂	սև	−	727 (այրվում է)	3,6	հիդրոլիզվում է
	ZrCl₃	բաց սև	−	770 (այրվում է)	3,05	հիդրոլիզվում է
	ZrCl₄	անգույն	−	331 (այրվում է)	2,803	հիդրոլիզվում է
Nb	NbCl₃	սև	1000 (քայքայվում է)	−
	NbCl₄	մուգ մանուշակագույն	800 (քայքայվում է)	−	3,2	հիդրոլիզվում է
	NbCl₅	բաց դեղին	204,7	248,2	2,75	հիդրոլիզվում է
Mo	MoCl₂	դեղին			3,714
	MoCl₃	մուգ կարմիր	410 (քայքայվում է)	−	3,58
	MoCl₄	սև	317	322	2,75	հիդրոլիզվում է
	MoCl₅	սև	194,4	269	2,928	հիդրոլիզվում է
Tc	TcCl₄	մուգ կարմիր	−	300 (այրվում է)	3,3	հիդրոլիզվում է
Ru	RuCl₂	շագանակագույն
	RuCl₃	սև-շագանակագույն	500 (քայքայվում է)	−	3,11
	RuCl₄	շագանակագույն
Rh	RhCl₂
	RhCl₃	կարմրաշագանակագույն	842	1323	5,38
	RhCl₄
Pd	PdCl₂	մուգ կարմիր	679 (քայքայվում է)	−	4,00
Ag	AgCl	սպիտակ	455	1550	5,56	1,88×10⁻³
Cd	CdCl₂	անգույն	568	964	4,047	119,6

Քիմիական հատկություններ

Հիմնային քլորիդները գործնականում հիդրոլիզի չեն ենթարկվում, իսկ թթվայինները հիդրոլիզվում են մինչև վերջ, անդարձելի առաջացնելով թթուներ.

{\mathsf {SeCl_{6}+4H_{2}O\rightarrow H_{2}SeO_{4}+6HCl}}

Տարբեր տեսակի քլորդները կարող են փոխազդել միմյանց հետ.

{\mathsf {2KCl+TeCl_{4}\rightarrow K_{2}[TeCl_{6}]}}

Քլորիդներում քլորի օքսիդացման աստիճանը −1 է

Ստացում

Պարզ նյութերի և քլորի փոխազդեցությունից.

{\mathsf {2Na+Cl_{2}\rightarrow 2NaCl}}

Չոր քլորաջրածնի հետ փոխազդեցությունից.

{\mathsf {Cr+2HCl{\xrightarrow[{}]{600^{o}C}}CrCl_{2}+H_{2}}}

Օքսիդները կամ հիդրօքսիդները քլորաջրածնով կամ աղաթթվով մշակելիս.

{\mathsf {MnO_{2}+4HCl\rightarrow MnCl_{2}+Cl_{2}\uparrow +2H_{2}O}}

{\mathsf {Ag_{2}O+HCl\rightarrow AgCl\downarrow +H_{2}O}}

Ածխի առկայությամբ օքսիդների և քլորի փոխազդեցությունից.

{\mathsf {TiO_{2}+2Cl_{2}+C\rightarrow TiCl_{4}+CO_{2}\uparrow }}

Դերը բնության մեջ և մարդու կյանքում

Նատրիումի քլորիդ (NaCl)՝ հայտնի է որպես կերակրի աղ, ծովի աղի հիմնական բաղադրիչն է։
Բարիումի քլորիդ (BaCl₂)՝ օգտագործվում է որպես միջատասպան նյութ։
Սնդիկի (II) քլորիդ (HgCl₂, սուլեմա, սուբլիմատ)՝ ամենաուժեղ թույներից է, որն օգտագործվում է բժշկության մեջ որպես ախտահանիչ նյութ։
Սնդիկի(I) (Hg₂Cl₂, կոլոմել)՝ որպես լուծողական օգտագործվում է բժշկության մեջ։

Պատկերասրահ

Լիթիումի քլորիդ
Նատրիումի քլորիդ
Մագնեզիումի քլորիդ
Ալյումինի քլորիդ
Ֆոսֆորի (V) քլորիդ
Կալիումի քլորիդ
Կալցիումի քլորիդ
Սկանդիումի քլորիդի բյուրեղահիդրատ
Տիտանի (III) քլորիդ
Տիտանի (IV) քլորիդ
Vanadiwumi (II) քլորիդ
Քրոմի (III) քլորիդ
Քրոմի (III) քլորիդ
Մանգանի (II) քլորիդ
Երկաթի (II) քլորիդ
Երկաթի (III) քլորիդ
Կոբալտի (II) քլորիդ
Նիկելի (II) քլորիդ
Պղնձի (I) քլորիդ
Պղնձի (I) քլորիդ
Պղնձի (II) քլորիդ
Ցինկի քլորիդ
Բրոմի քլորիդ
Ստրոնցիումի քլորիդ
Նիոբիումի (V) քլորիդ
Ռուտենիումի (IV) քլորիդ
Ռոդիումի (III) քլորիդ
Պալադիումի (II) քլորիդ
Կադմիումի քլորիդ

Գրականություն

Գ.Պ. Խոմչենկո, Քիմիայի ձեռնարկ ԲՈւՀ ընդունվողների համար, 2005թ., Երևան
Մ. Մ. Պետրով, Լ.Ա. Միխաիլով, Յու. Ն. Կուկուշկին, Անօրգանական քիմիա, Լույս, 1979թ., Երևան
Կ. Սահակյան, Մ. Սարգսյան, Ս. Ալեքսանյան, Փոքր պարբերությունների քիմիական տարրերի տեղեկագիրք, Նահապետ, 2009թ., Երևան
Կ. Սահակյան, Մ. Սարգսյան, Ս. Ալեքսանյան, Մեծ պարբերությունների քիմիական տարրերի տեղեկագիրք, Նահապետ, 2009թ., Երևան

Ծանոթագրություններ

[1]

Search