विकिपीडिया, कश्चन स्वतन्त्रः विश्वकोशः
प्रथमस्वातन्त्र्यसङ्ग्रमदृश्यम् भारतीयः स्वातन्त्र्यसङ्ग्रामः राष्ट्रीयस्य क्षेत्रीयस्य च उत्तेजनस्य प्रयत्नस्य च फलस्वरूपः । भारतीराजकीयसङ्घटनैः सञ्चालितः अहिंसातत्त्वबद्धं ससैन्यान्दोलम् आसीत् । सर्वजनानम् एकमेव लक्ष्यं एक एव उद्देशः आङ्गप्रशासनं समूलम् उन्मूलयित्वा भारतमातुः दास्यविमोचनम् । अस्य आन्दोलनस्य आरम्भाः क्रि.श.१८५६ वर्षे अभवत् यस्य सिपायी विद्रोहः इति आङ्ग्लाः अवदन् । भारतस्य स्वातन्त्र्यता प्राप्तये सहस्राधिकाः स्वप्राणान् समर्पयन् । क्रि.शा१९३०तमे वर्षे भारतीयकाङ्ग्रेस् सम्भूते अधिवेशने पूर्णस्वातन्त्र्यस्य अभ्यर्थनम् आङ्ग्लानां पुरतः प्रस्तावितवन्तः ।
प्रधानाः भारतस्वातन्त्र्यपूर्वघटनाः क्रि.श.१४९८ : वास्कोडागामस्य दुरागमनम्। क्रि.श.१६०० : ब्रिटिश ईस्ट इण्डिया समवायस्य स्थापनम्। क्रि.श.१७४८ : भारते आङ्ग्लफ्रांसीसी युद्धम्। क्रि.श.१७५७ : प्लासीकदनम्। क्रि.श.१७९९ : आङ्ग्लैः टिप्पूसुल्तानस्य पराजयः। क्रि.श.१८०५ : आङ्ग्लमराठयोः युद्धम्। क्रि.श.१८४६ : आङ्ग्लसिख्खयोः युद्धम्। क्रि.श.१८५७ : भारतीयस्वातन्त्र्यस्य प्रथमसङ्ग्रामः। क्रि.श.१८८५ : भारतीयराष्ट्रीयकाङ्ग्रेस् स्थापनम्। क्रि.श.१९०५ : आङ्ग्लैः बङ्गालविभागः। क्रि.श.१९१५ : एनी बेसेंट द्वारा होम रूल लीग स्थापनम्। क्रि.श.१९१९ : खिलाफत् आन्दोलनम् ,जलिन्वालाबाग् हत्याकाण्डः। क्रि.श.१९२१ : महात्मा गन्धिद्वारा असहकारान्दोलनम् । क्रि.श.१९२२ : गान्धेः असहकारान्दोलनस्य स्थगनम् । क्रि.श.१९२८ : साय्मन् आयोगस्य विरोधान्दोलने लाला लाजपत रायस्य आहतिः। क्रि.श.१९३० : महात्मागान्धेः दण्डीयात्रा लवणसत्याग्राहः । प्रथमा वर्तुलोत्पीठपरिषत्। क्रि.श.१९३१ : द्वितीयःवर्तुलोत्पीठपरिषत् । गन्धिइर्विन् सधिः। क्रि.श.१९४२ : भारतं त्यजन्तु आन्दोलनम्। क्रि.श.१९४६ : मुम्बै नौसेनायाः विद्रोहः। क्रि.श.१९४७ : भारतस्य विभजनम् । मध्यरात्रं स्वातन्त्र्यप्राप्तिः। क्रि.श.१९६१ : पोर्चुगीसैः गोवाविमुक्तिः। इतिहासः उपनिवेशः · ईस्ट इण्डिया समवायः · प्लासीयुद्धम् · बक्सरयुद्धम् · ब्रिटिश भारतम् · फ्रांसीसी भारतम् · पुर्तगाली भारतम् प्रधानाः योद्धारः विविधवादाः भारतीय राष्ट्रवादः · स्वराज्यम् · गान्धीवादः · सत्याग्रहः · हिन्दु राष्ट्रवादः · भारत मोहम्मदीयः राष्ट्रवादः · स्वदेशी · साम्यवादः घटनाः आन्दोलनानि बङ्गालस्य विभाजनम् · क्रान्तिकारी आन्दोलनम् · चम्पारण खेड़ा सत्याग्रहः · जलियानवाला बाग हत्याकाण्डः · असहकारान्दोलनम् · काकोरी काण्डः · ध्वज सत्याग्रहः · बार्डोली सत्याग्रहः · साइमन कमीशन · नेहरू वृत्तम् · पूर्ण स्वराज्यम् · लवण सत्याग्रहः (दण्डीयात्रा) · ख्रिस्ताब्द १९३५ तमः प्रशासनम् · क्रिप्स मिशन · भारतं त्यजन्तु आन्दोलनम् · मुम्बई जलसेना विद्रोहः संस्थाः भारतीय राष्ट्रीय काङ्ग्रेस · गदर पार्टी · होमरूल लीग · खुदाई खिदमतगार् · स्वराज्य पक्षः · अनुशीलन समितिः · इण्डियन इण्डिपेण्डेन्स लीग · हिन्दुस्तान रिपब्लिकन एसोसियेशन · आज़ाद हिन्द फ़ौज़ · हिन्दुस्थानी लाल सेना
भारतीय नेतारः क्रान्तिकारिणः ब्रिटेन अधिकारिणः रॉबर्ट क्लाइव · जेम्स औटरम · डलहौजी · इरविन: · विक्टर होप: · माउण्ट बेटन: · भारतस्य गवर्नर जनरल
विमोचनम्