ალკასებრნი[1][2] (ლათ. Alcidae) — ფრინველების ოჯახი მეჭვავიასნაირთა რიგისა. ადრე შედიოდა ცალკეულ რიგში — ალკისნაირნი/ალკასნაირნი[1] (Alciformes ან Alcae). 10–11 გვარი 24–25 სახეობას აერთიანებს.[3][4] მათი სხეულის სიგრძეა 15-50 სმ, წონა — 100-1200 გრამი. ალკისნაირთა სამი თითი ერთიმეორეს საცურავი აპკით უკავშირდება, უკანა თითი კი პატარაა. მამალსა და დედალს ერთნაირი შეფერილობა აქვს. ალკისნაირნი უმთავრესად ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ცივ და ზომიერ სარტყელში ბინადრობენ და მკაფიოდ გამოხატული ზღვის ფრინველები არიან — კარგად დაცურავენ და ყვინთავენ (10 მ სიღრმემდე). წყალქვეშ ფრთებით მოძრაობენ („წყალქვეშა ფრენა“). ცხოვრობენ კოლონიებად: თოლიებთან ერთად ქმნიან ე. წ. „ფრინველების ბაზრებს“. დებენ 1-2 კვერცხს. ინკუბაციური პერიოდი 24-25 დღეა. მართვეთა გამოკვებაში მონაწილეობს მამალიც. ალკისნაირნი იკვებებიან პატარა თევზებითა და ზღვის უხერხემლო ცხოველებით (კიბოსნაირებით, ჭიებით, მოლუსკებით). საკვების ძებნისას ისინი ზოგჯერ 18-20 კმ შორდებიან სანაპიროს. აღსანიშნავია ატლანტის ოკეანის ჩრდილოეთ სანაპიროზე (ევროპა, ჩრდილოეთ ამერიკა) გავრცელებული ალკა (Alca torda), რომელიც ზამთრობით ხმელთაშუა ზღვის ნაპირამდეც აღწევს. ზოგიერთ რაიონში ალკისნაირნთ სარეწაო მნიშვნელობა აქვთ, იყენებენ მათ კვერცხს, ხორცს, ბუმბულსა და გერმას.
კლასიფიკაცია
- Alle — ლურიკი
- Uria — კაირა
- Uria aalge — წვრილნისკარტა კაირა
- Uria lomvia — მსხვილნისკარტა კაირა
- Alca — ალკა
- Cepphus — ცეფუსი
- Cepphus grylle — ჩვეულებრივი ცეფუსი
- Cepphus columba — ბერინგის ცეფუსი
- Cepphus carbo — სათვალიანი ცეფუსი
- Brachyramphus — გვაჯა
- Brachyramphus marmoratus — ჭრელი გვაჯა
- Brachyramphus perdix — აზიური ჭრელი გვაჯა
- Brachyramphus brevirostris — რუხი გვაჯა
- Synthliboramphus — ალკაბერი
- † Pinguinus — უფრთო ალკა
- Ptychoramphus — ალეუტის გვაჯა
- Ptychoramphus aleuticus — ალეუტის გვაჯა
- Aethia — ჯიღოსანა
- Aethia psittacula — თეთრმუცელა ალკა
- Aethia cristatella — დიდი ჯიღოსანა
- Aethia pygmaea — მცირე ჯიღოსანა
- Aethia pusilla — ნამცეცა ჯიღოსანა
- Cerorhinca — რქაცხვირა ცულთავა
- Cerorhinca monocerata — რქაცხვირა ცულთავა
- Fratercula — ცულთავა
ლიტერატურა
სქოლიო
