ირანის ოსტანები

ირანი დაყოფილია 31 ოსტანად. ოსტანი (სპარს. استان ostān, მრავლ. استان‌ها‎ ostānhā — ოლქი, პროვინცია) — ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული ირანში. ოსტანებად დაყოფა შემოიღეს 1937 წელს. ოსტანის სათავეში დგას ოსტანდარი (გენერალ-გუბერნატორი). ოსტანი იყოფა რამდენიმე რაიონად — შაჰრესტანად. თითოეული ოსტანი მართული პროვინციის ცენტრით, რომელიც, როგორც წესი, პროვინციის უდიდესი ქალაქია და რომელსაც სპარსულად უწოდებენ პროვინციის დედაქალაქს (სპარს.: مرکز მარქაზი). პროვინციულ მმართველობას სათავეში უდგას გენერალ-გუბერნატორი^[1] (სპარს. استاندار ostāndār), რომელსაც ნიშნავს შინაგან საქმეთა მინისტრი, რაც, თავის მხრივ, მინისტრთა კაბინეტის დასამტკიცებელია.

ისტორია

1950 წლამდე ირანი იყოფოდა თორმეტ პროვინციად: არდალანი, აზერბაიჯანი, ბელუჩესტანი, ფარსი, გილანი, არაქ-ე აჯამი, ხორასანი, ხუზესტანი, კერმანი, ლარესტანი, ლორესტანი და მაზანდარანი.^[2] 1950 წელს ირანის რეორგანიზაცია მოხდა, რომლის მიხედვით ჩამოყალიბდა ათი ძირითადი პროვინცია საკუთარი დაქვემდებარებული გუბერნიებით: გილანი, მაზანდარანი, აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი, დასავლეთი აზერბაიჯანი, კერმანშაჰი, ხუზესტანი, ფარსი, კერმანი, ხორასანი, ისპაჰანი.^[2] 1960-დან 1981-მდე გუბერნიებს სათითაოდ მიენიჭა პროვინციის სტატუსი. მას შემდეგ რამდენიმე ახალი პროვინციაც შეიქმნა. ყველაზე ბოლო იყო 2004 წელს, როდესაც პროვინცია ხორასანი გაიყო სამი ახალ პროვინციად.^[3]

ინფორმაცია

არდაბილი

ბუშირი

ჩახარ მახალი
და ბახთიარია

ქოხგილუე და
ბოიერაჰმედი

სისტენი და
ბულჯისტანი

დასავლეთი
აზერბაიჯანი

აღმოსავლეთ
აზერბაიჯანი

სია


ოსტნები	ადმინისტრაციული ცენტრი	ფართობი^[4]	მოსახლეობა^[5]	სიმჭიდროვე (მოსახლეობა/კმ²)	შაჰრესტანები	შენიშვნები
ალბორზი	ქარაჯი	5,833კმ²	2,712,400	470	7	2010 წელს თეირანის ოსტანს გამოეყო. ირანის ყველაზე პატარა ოსტანია ფართობის მიხედვით
არდებილი	არდებილი	17,800 კმ²	1,257,624	70.7 მცხოვრები კვადრატულ კილომეტრზე.	9	1933 წლამდე , იყო აღმოსავლეთ აზერბაიჯანის პროვინცია.^[6]
აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი	თავრიზი	45,650 კმ²	3,620,183	76.7	19
ბუშირი	ბუშირი	22,743 კმ²	887,115	35.9	9	1977 წლამდე პროვინციას ერქვა ქჰელიჯ-ფარსი (სპარსული გულიფი).^[7]
გილანი	რეშტი	14,042 კმ²	2,410,523	171.7	16
გულისტანი	გორგანი	20,195 კმ²	1,637,063	81.1	11	1997 წლის 31 მაისს გამოეყო მაზანდარნის პროვინციას .^[7]
დასავლეთი აზერბაიჯანი	ურმია	37,437 კმ²	2,949,426	78.8	14	ფეჰლევიდების დინასტიის მმართველობის დროს ქალაქ ურმიას ჰქონდა რეზაიჰის სახელი.^[8]
ზენჯანი	ზენჯანი	21,773 კმ²	970,946	44.6	7	1986 წელს გამოეყო გილანის პროვინციას . ^[7]
თეირანი	თეირანი	18,814 კმ²	13,530,742	645.8	13	1986 წელს გამოეყო მარკაზის პროვინციას.
იაზდი	იაზდი	129,285 კმ²	992,318	7.4	10	1986 წელს გამოეყო ქერმანის პროვინციას. 2002 წელს შეუერთდა ტებესის შაჰრისტანი.
ილამი	ილამი	20,133 კმ²	545,093	27.1	7	გამოეყო ქერმენშაჰის პროვინციას.^[7]
ისპაჰანი	ისპაჰანი	107,029 კმ²	4,590,595	41.6	21	1986 წელს გამოეყო მარკაზის პროვინციას .^[7]
ლურისტანი	ხორამაბადი	28,294 კმ²	1,758,628	62.2	9	გამოეყო ხუზესტანის პროვინციას.^[7]
მაზანდარანი	სარი	23,701 კმ²	2,940,831	118.9	15
მარკაზი	არაქი	29,130 კმ²	1,361,394	46.7	10	გამოეყო მაზანდარნის პროვინციას .^[7]
სამხრეთი ხორასანი	ბირჯანდი	69,555 კმ²	640,218	7.3	4	2004 წლის 29 სექტემბერს, ხორესანი გაიყო სამ პროვინციად^[3]
სემნანი	სემნანი	97,491 კმ²	590,512	6.0	4	გამოეყო მაზანდარნის პროვინციას.^[7]
სისტანი და ბელუჯისტანი	ზაჰედანი	181,785 კმ²	2,410,076	12.6	8	1986 წელს შეიქმნა.^[7]
ფარსი	შირაზი	122,608 კმ²	4,385,869	35.8	23
ქერმანი	ქერმანი	18,0836 კმ²	2,660,927	13.5	14
ქირმანშაჰი	ქირმანშაჰი	24,998 კმ²	1,938,060	77.5	13	1950 და 1979 წლებში, გაერთიანებული იყო ქერმენშაჰის პროვინციაში .^[7]
ქოჰგილუე და ბოიერაჰმედი	იასუჯი	15,504 კმ²	695,099	44.8	5	2004 წელს გამოეყო ხუზისტანის პროვინციას.^[7]
ქურთისტანი	სანანდაჯი	29,137 კმ²	1,574,118	54.0	9	გამოეყო გილანის პროვინციას.^[7]
ყაზვინი	ყაზვინი	15,549 კმ²	1,166,861	75.0	5	1996 წლის 31 დეკემბერს პროვინციაში შეიქმნა ყაზვინის და ტეკესტანის შაჰრისტანები.^[7]
ყუმი	ყუმი	11,526 კმ²	1,064,456	92.4	1	1995 წლამდე ყუმი იყო თეირანის პროვინციის შაჰრისტანი.^[7]
ჩახარ-მახალი და ბახთიარია	შხრე-კორდი	16,332 კმ²	842,002	51.6	6	1973 წლამდე გაერთიანებული იყო ისპაჰანის პროვინციაში.^[9]
ჩრდილოეთ ხორასანი	ბოჯნურდი	28,434 კმ²	820,918	27.7	6	2004 წლის 29 სექტემბერს, ხორესანი გაიყო სამ პროვინციად
ხორასან-რეზავი	მეშჰედი	144,681 კმ²	5,620,770	36.0	19	2004 წლის 29 სექტემბერს, ხორესანი გაიყო სამ პროვინციად.^[3]
ხუზისტანი	აჰვაზი	64,055 კმ²	4,345,607	67.8	18
ჰამადანი	ჰამადანი	19,368 კმ²	1,790,770	91	8	გამოეყო ქერმენშაჰის პროვინციას.^[7]
ჰორმაზაგანი	ბენდერ-აბასი	70,669 კმ²	1,410,667 კმ²	18.6	11	გამოეყო ქერმენის პროვინციას.^[7]
ირანი (ქვეყანა)	თეირანი	1,628 554 კმ²	71,767,413	44.0	324

ირანის პროვინციების სია და მათი შედარება სხვადასხვა ქვეყნის მოსახლეობასთან

სია	პროვინცია	მოსახლეობა	ქვეყანასთან შედარება
1	თეირანი	13,281,858	ეკვადორი
2	ხორასან-რეზავი	5,515,980	დანია
3	ისპაჰანი	4,499,327	ნორვეგია
4	ფარსი	4,220,721	ხორვატია
5	ხუზისტანი	4,192,598	საქართველო
6	აღმოსავლეთი აზერბაიჯანი	3,527,267	ლიტვა
7	მაზანდარანი	2,893,087	ქუვეითი
8	დასავლეთი აზერბაიჯანი	2,831,779	ქუვეითი
9	ქერმანი	2,584,834	ომანი
10	გილანი	2,381,063	ლატვია
11	სისტანი და ბელუჯისტანი	2,349,049	ლატვია
12	ქირმანშაჰი	1,842,457	ბოტსვანა
13	ლურისტანი	1,689,650	გამბია
14	ჰამადანი	1,674,595	გვინეა-ბისაუ
15	გულისტანი	1,593,055	ესტონეთი
16	ქურთისტანი	1,416,334	ტრინიდადი და ტობაგო
17	ჰორმაზაგანი	1,365,377	გაბონი
18	მარკაზი	1,326,826	გაბონი
19	არდაბილი	1,209,968	მავრიტანია
20	ყაზვინი	1,127,734	აღმოსავლეთი ტიმორი
21	ყუმი	1,036,714	შვეიცარია
22	იაზდი	958,323	კატარი
23	ზენჯანი	942,818	კატარი
24	ბუშირი	866,490	ფიჯი
25	ქოხგილუე და ბოიერაჰმედი	843,784	ჯიბუტი
26	ჩრდილოეთ ხორასანი	791,930	კვიპროსი
27	ქოხგილუე და ბოიერაჰმედი	621,428	ბუტანი
28	სამხრეთი ხორასანი	600,568	კომორის კუნძულები
29	სემნანი	589,512	კაბო-ვერდე
30	იაზდი	530,464	სოლომონის კუნძულები