Lingua Neapolitana
Lingua Neapolitana[1] (illa ipsa lingua Napulitano) adhibetur Neapoli, in urbe ad sinum orae occidentalis Italiae meridionalis sita. Quamquam lingua saepe dicitur esse dialectos linguae Italianae, tamen est lingua segrex. Qui Neapolitani sermonis insueti solum Italiane sciunt, non sine aliqua exercitatione Neapolitane loquentes intellegunt.
| Lingua Neapolitana Napulitano | ||
|---|---|---|
| IPA: | [ - ] | |
| Taxinomia: | Linguae Indoeuropaeae Linguae Romanicae | |
| Locutores: | 7 500 000 | |
| Sigla: | 1 -, 2 nap, 3 nap | |
| Status publicus | ||
| Officialis | - | |
| Privata | Italia | |
| Litterae: | ||
| Scriptura: | Latina | |
| Procuratio: | - | |
.png) Familiae linguisticae coloribus Vicipaedicis pictae | ||
Rex Hispaniae Carolus III, postquam imperator Neapolis Siculaeque factus est, saeculo duodevicesimo edictum edidit, ut Neapolitana lingua propria agnoscatur. Habet proprium lexicon, grammaticam, historiamque, quae ab usu linguae Italianae differunt. Habet ipsius dialectos quoque, quae in Campania Maritimaque, Aprutio, Apulia, Calabria, Lucania, Molensique adhibentur.
Loci
Haec lingua solum in urbe ipsa Neapoli pagisque circumiacentibus adhibetur.
Phonologia
Phonologia linguae Neapolitanae naturam propriam et distinctam habet: in fine verborum plurimae vocales in schwa, id est /ə/ in alphabeto phonetico internationali, cadunt, quae res in alteris quoque linguis, sicut in lingua Gallica antica, reperitur.
Grammatica
Grammatica linguae Neapolitanae valde irregularis esse solet, regulae officiales non existant, et homines lingua Neapolitana scribere non solent. Verba principalia:
| Essere (esse) | Stà (sedere) | Parlà (loquor) | |
|---|---|---|---|
| Io | songo | stongo | parlo |
| Tu | sì | staje | parle |
| Isse, essa | è | stà | parla |
| Nuje | simmo | stammo | parlammo |
| Vuje | site | state | parlate |
| Loro | songo | stongo | parlano |
Origo
Lingua Neapolitana orta est a lingua Latina vulgari, Graeca antiqua, et Osca. Forma recentior, quae in plurimas dialectos dividitur, bene potest intellegi ab Italis et a locutoribus aliarum dialectorum linguae Neapolitanae.
Exemplum
"Pater noster" in tribus dialectis Neapolitanae, Italice, Latine, Ἐλληνική (prima, a qua omnes aliae conversae sunt)
| Neapolitana Neapolis | Neapolitana Paganorum | Neapolitana Calabriae | Italica | Latina | Ἐλληνική |
|---|---|---|---|---|---|
| Pate nuoste ca staje ncielo, | Pat nuóst ca staj n'ciél, | Patre nuorru chi sta ntru cielu, | Padre Nostro, che sei nei cieli, | Pater noster, qui es in caelo, | Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς |
| santificammo 'o nomme tujo, | santificàmm 'ó nòmm tuój, | chi sia santificatu u nume tuoio, | sia santificato il tuo nome. | sanctificetur nomen tuum: | ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου· |
| faje vení 'o regno tujo, | vnéss ó regn tuój, | venisse u riegnu tuoio, | Venga il tuo regno, | Adveniat regnum tuum. | ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου· |
| sempe c' 'a vuluntà toja, | s' facéss 'a vuluntà toja, | se facisse a vuluntà tuoia, | sia fatta la tua volontà, | Fiat voluntas tua | ὡγενηθήτω τὸ θέλημά σου, |
| accussí ncielo e nterra. | sij n'ciél ca n'tèrr. | sia ntru cielu ca nterra. | come in cielo, così in terra. | sicut in caelo et in terra | ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·· |
| Fance avè 'o ppane tutt' 'e juorne, | Rànce 'ó ppan tutt 'é juórn, | Ranne oje u pane nuorro e tutti i juorni, | Dacci oggi il nostro pane quotidiano, | Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. | τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· |
| lèvece 'e rièbbete, | perduónace 'é riébbt, | perdunacce i rebita nuorri, | e rimetti a noi i nostri debiti, | Et dimitte nobis debita nostra, | καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν, |
| comme nuje 'e llevamme all'ate, | cumm nuj 'e perdunàmm a l'ate, | cumu nue perdunammu i rebituri nuorri. | come noi li rimettiamo ai nostri debitori. | sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. | ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· |
| nun nce fa spantecà, | nun ce mannà n'tentazión, | Un ce mannare ntra tentazione, | E non ci indurre in tentazione, | Et ne nos inducas in tentationem; | καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, |
| e llevace 'o male 'a tuorno. | ma libberace r'ó mmal. | ma liberacce e ru male. | ma liberaci dal male. | sed libera nos a malo. | ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ. |
| Amen. | Ammènn. | Ammèn. | Amen. | Amen. | ἀμήν. |
Nexus interni
Notae
Nexus externi
- Ethnologicus Mundus linguistica classificatio
- Bibliotheca Congressionis iso639 linguarum caudex
- Neapolitanae introductio
- Charta linguarum Italicarum
- Accademia Napulitana
- Neapolitana programma radio in tela
- Nuntii hebdomadales in lingua Neapolitana
- Neapolitanum lexicon on Wiktionary
- Italica-Neapolitana dictionario in tela
- Grammatica magnumque lexicon dialecticae Neapolitanae de Torre del Greco
- Frencica-Neapolitana dictionario in tela
- Neapolitana Wikiprimer
- Neapolitana culturaque (in Italica)[nexus deficit]
Anglo-Normannica · Auridunica · Aragonensis · Aromanica · Arpitanica · Asturiana · Burgundica · Caesariaca · Campanica · Catalana · Corsa (Gallurica, Sassarensis) · Cispadana · Dalmatica · Dacoromanica (Moldovica, Valachica) · Extremadurensis · Fala · Franco-Comitatina · Francogallica · Foroiuliensis · Gallaica · Gallonica · Guernesica · Lingua Haitiana · Hispanica (Castellana) · Insubrica · Istrica · Istro-Romanica · Italiana (Tusca litteraria) · Iudaeo-Francogallica · Iudaeo-Italiana · Latina Dolomitica · Iudaeo-Hispanica · Legionensis · Ligustica (Monoecensis) · Lotharingica · Lusitana · Megleno-Romanica · Mirandica · Moeso-Romanica · Mosarabica · Neapolitana (Aprutina, Bariana, Consentina, Daunia, Lucana, Molisina) · Normannica · Occitanica · Orobica · Pedemontica · Pictavo-Santonica · Picardica · Romancica · Romanensis · Sarda · Serquica · Shuadit · Sicula (Bruttia, Sallentina) · Tarentina · Venetica (Talica) · Vallonica
