Lingua creola Haitiana
| Lingua creola Haitiana Kreyòl ayisyen | |
|---|---|
| Taxinomia: | lingua creola in Francica fundata |
| Locutores: | 14 000 0000 |
| Sigla: | 1 ht, 2 hat, 3 hat |
| Status publicus | |
| Officialis | Haitia |
| Privata | Haitia, Insulae Bahamenses, Cuba, Canada, Insulae Caimanenses, Respublica Dominicana, Guiana Francica, Guadalupa, Portus Dives et CFA |
| Litterae: | |
| Scriptura: | Latina |
| Procuratio: | |
Lingua creola Haitiana (Haitiane: kreyòl) lingua creola colloquialis et scripta est, qua 8,500,000 Haitianorum in Haitia loquuntur. Circiter millio? hominum hac lingua in insulis Bahamensibus, Cuba, Canada, insulis Caimanensibus,[1] Republica Dominicana, Guiana Francica, Guadalupa, Portu Divite, et Civitatibus Foederatis utuntur. Vocabularium huius linguae in lingua Francica fundatur, sed linguis Fonica, Eveica, Congensi, Yoruba, Igbone adfectus. Quamquam, harum Africarum linguarum pondus valde magnum creoli evolutioni non fuit.
Ex anno 1961, lingua Haitiana lingua publica agnoscitur, cuius litterarius usus anecdoticus?, sed crescens est. Multi locutores bilingues sunt, et Francice et Haitiane loquuntur, sed Haitiana inferiorem statutum quam Francicae habet, qua utuntur tum media communicationis tum diaria tum radiophonia.
Usus extra Haitiam
Haitiani emigrantes, praesertim in Civitates Foederatas et Canada lingua Haitiana utuntur. Praesertim in Monte Regio, Quebeci, Novi Eboraci, Bostoniae, Miamiae, in Arce Lauderdalensi et Litore Palmensi[2] extensus est. Alicubi Haitiani emigrantes possibilitatem, ut Haitiane discantur et documenta accipiant et impleant, habent. Etiam tituli Haitiane in metropolitanis stationibus sunt. In America Septemtrionali, multimediorum inter civitates reticulationes Haitiane etiam inveniuntur. Televisificus et radiophonicus tramites sunt.
Haitiana lingua et cultura in plurimis universitatibus Civitatum Foederatarum Bahamensiumque docentur.
In Cuba lingua Haitiana saepissime in usu est, ubi ea utuntur circiter 300 000 advenarum ex Haitia. In Cuba quoque plurima communia sunt, ubi incolae eum pro linguam conloquialem habent. Circiter 150 000 hominum hac lingua in vicina Republica Dominicana utuntur.
Exempla vocabularii
| Haitiane | Francice | Latine |
|---|---|---|
| bagay | bagage | sarcinae |
| bannann | banane | banana |
| bekàn | bécane | birota |
| diri | du riz | oryza |
| lakay | la cahute /la kayt/ | casa |
| kle kola | clé | extrahaculum |
| kawoutchou | caoutchouc | cummis |
| lin | lune | luna |
| makak | macaque | macaca |
| matant | ma tante | amita, matertera |
| moun | monde | mundus |
| mwen | moi | ego |
| nimewo | numéro | numerus |
| etazini | États-Unis | Civitates Foederatae |
| piman | piment | chili |
| pwa | pois | pisum |
| tonton | tonton | patruus, avunculus |
| vwazen | voisin | vicinus |
| zwazo | oiseau | avis |
| ye | yeux | oculi |
