Litterae Theodiscae

Litterae Theodiscae sunt litterae plerumque in Germania, Austria, Germanis Helvetiae Belgiique regionibus, Lichtensteno, et provincia Nauzanensi in Italia Theodisce conscriptae, operibus minoris momenti diasporae Germanicae alicubi non exclusis. Temporibus recentioribus plerumque lingua Theodisca normata scribuntur, sed nonnulla litterarum flumina dialectis (e.g. Alemannica) plus minusve moventur.

Litterae Theodiscae mediaevales sunt litterae in Germania scripta ex stirpe Carolingorum. Eruditi variis temporibus finem Theodiscarum medii aevi litterarum tribuunt, quorum Reformatio Protestantica (1517) est ultimum quod fieri potest. Aetas linguae Theodiscae superioris antiquae usque ad medium saeculum septimum undecimum superfuisse dicitur; clarissima illius temporis opera sunt Hildebrandslied ('Carmen Hildebrandis') et quoddam poema epicum heroicum Heliand ('Salvator') appellatum. Lingua Theodisca superior media saeculo duodecimo coepit, cuius magna opera sunt Der Ring ('Anulus', ca. 1410) et poemata Osvaldi Volkenstenensis, Walther von der Vogelweide, Ioannis Teplensis, "Tristan und Isold" (Gottfried von Straßburg), "Parzival" (Wolfram von Eschenbach), Anonymi "Nibelungenlied". Aetas baroca (in litteris Theodiscis, 1600–1720) fuit una e fecundissimis litterarum Theodiscarum temporibus. Litterae hodiernae Theodisce productae coeperunt in operibus auctorum Illuminismi (sicut Herder). Motus sensibilitatis annorum ex 1750 fere incipiens anno 1774 finivit cum Ioanne Volfgango Goethio Die Leiden des jungen Werthers ('Dolores Verteri iuvenis') ederet. Motus Sturm und Drang et classicismus Vimariensis ducebantur a Goethio et Friderico Schiller. Romanticismus Germanicus saeculorum duodevicensimi exeuntis et undevicensimi ineuntis praevalebat.

Biedermeierana fuerunt scripta, musica, artes oculorum, designatioque interiorum annis inter 1815 (Consilium Vindobonense), annum qui finem bellorum Napoleonicorum commemorat, et 1848, annum rerum novarum Europaearum. Nasizmo saeculo vicensimo regnante, nonnulli auctores exsules facti sunt (Exilliteratur facientes), aliique sese censurae artium summiserunt, quae ratio emigratio interna (Innere Emigration) appellabatur. Praemium Nobelianum Litterarum usque ad 2009 tredecimis auctoribus Theodiscoloquentibus concessum erat (inter quos insigniter Thomas Mann, Hermannus Hesse, Guntherus Grass), tertium post auctores Anglice et Francogallice scribentis (quibus proprie sunt 27 et 14 praemia).

Renascentia Germanica et Reformatio

Inter auctores magni momenti Renascentiae et Reformationis saeculis quinto decimo exeunte et sexto decimo ineunte fuerunt:

• Sebastianus Brant (1457–1521)
• Thomas Murner (1475–1537)
• Philippus Melanchthon (1497–1560)
• Sebastianus Franck (1500–1543)

Aetas Baroca

Aetas baroca (1600–1720) fuit unum e fecundissimis litterarum Theodiscarum temporibus. Multi scriptores experientias belli triginta annorum horribiles in poesi solutaque oratione dicebant. Casus Simplicissimi, iuvenis et credulus, in mythistoria Simplicio Simplicissimo Ioannis Iacobi Christoffel de Grimmelshausen,^[1] facta est clarissima aetatis barocae fabula Theodisca. Martinus Opitz, caput primae poetarum scholae Silesianae, regulas puritatis linguae, stili, versus, rimae constituit. Andreas Gryphius et Daniel Caspar von Lohenstein tragoedias (Trauerspiele) Theodisce conscripserunt, saepe de thematibus classicis, saepissimeque violentissimas. Poemata religiosa, erotica, occasionalia Theodisce Latineque apparuerunt. Sibylla Ursula de Braunschweig-Lüneburg mythistoriam Die Durchlauchtige Syrerin Aramena ('Aramena, domina nobilis Syria') conscribere coepit, quae fuerit clarissima curiarum regalium mythistoria in litteris barocis Theodiscis; ab Antonio Ulrich fratre confecta, edita est a Sigmundo de Birken.^[2][3]

Saeculum 18

Illuminismus

Sensibilitas

Aetas a criticis Germanis Empfindsamkeit ('Sensibilitas') appellata (annis 1750 ad annos 1770) operibus Friderici Amadei Klopstock (1724–1803), Christiani Fürchtegott Gellert (1715–1769), Sophiae de La Roche (1730–1807) innotuit. Quae Die Leiden des jungen Werthers ('Dolores Wertheri iuvenis', 1774), prosperrimo Goethii libro, ad summum venit et finem cepit.

Sturm und Drang

Sturm und Drang fuit motus in litteris et musica qui ab annis 1760 exeuntibus ad annos 1780 ineuntis vigebant, quo subiectivitas singulorum hominum et praecipue extremi animi motus libere declarabantur contra limites rationalismi ab Illuminatione consociatisque aestheticarum elementis impositos. Ioannes Georgius Hamann philosophus habetur principalis huius notionis ideologus, cui Goethius ad tempus favebat, sed hoc genus scribendi cum Friderico Schillero deinde reiecit, motum classicismum Vimariensem appellatum incipiens.

Saeculum 19

Classicismus

Classicismus Vimariensis (Theodisce Weimarer Klassik et Weimarer Klassizismus) fuit culturalis et litterarius motus Europaeus, cuius praecepta maximi momenti primum a Goethio Schilleroque annis ab 1786 ad 1805 proponebantur.

Romanticismus

Romanticismus Germanicus fuit motus saeculis duodevicensimo exeunte et undevicesimo ineunte praevalens, qui paululum post rem gemellam Anglicam ortus est, primos annos Classicismus Germanicus sive Classicismus Vimariensis appellatus, cui re vera adversabatur. Contra gravitatem Romanticismi Anglici, motus Germanicus festivitate facetiisque innotuit, cum certo amore pulchritudinis. Primi romantici Germani novam artis, philosophiae, scientiaeque synthesin excogitare conabantur, ad integram medii aevi simplicitatem spectantes, sed magis magisque tenuitatem quam petebant agnoscebantur. Romanticismus Germanicus ad ultimum anxietates inter mundum quotidianum et irrationales supernaturalesque ingenii creatricis fictiones speciosas tractare coepit. Henricus Heine potissimum inquisitionem praeteritorum mediaevalium ut exemplar unitatis in arte societate reprehendebat.

Biedermeierana et Vormärz

Biedermeierana erant scripta, musica, artes oculorum, designatioque interiorum annis inter 1815 (Consilium Vindobonense), annum qui bella Napoleonica confecta commemorat, atque 1848, annum multarum rerum novarum Europaearum factarum, atque ab aetate romantica antecedente discrepabat. Usitati poetae Biedermeierani erant Annetta von Droste-Hülshoff, Adelbertus de Chamisso, Eduardus Mörike, Gulielmus Müller, quorum ultimi tres opera genuerunt quae in conspicuis compositionibus Roberti Schumann, Hugonis Wolf, Franciscique Schubert proprie posita sunt.

Germania iuvenis fuit laxus scriptorum Vormärz grex, qui ab anno 1830 ad annum 1850 fere vigebat. Qui grex, necessario motus iuvenum, motibus qui Franciam et Hiberniam ceperant et in Italia quoque orti erant similis erat. Eius suasores principales erant Carolus Gutzkow, Henricus Laube, Theodorus Mundt, Ludolphus Wienbarg; etiam Henricus Heine, Ludovicus Börne, et Georgius Büchner sodales habebantur. Circulus latior Willibaldum Alexis, Adolphum Glassbrenner, et Gustavum Kühne. comprehendit

Realismus et naturalismus

• Realismus litterarius poeticus (1848–1890): Theodorus Fontane, Gustavus Freitag, Gottfriedus Keller, Gulielmus Raabe, Adalbertus Stifter, Theodorus Storm.
• Naturalismus (1880–1900): Gerardus Hauptmann.

Saeculum 20

Annis a 1900 ad 1933

Nonnulli motus aesthetici litteras Theodiscae primis saeculi vicensimi decenniis afficiebant:

• Fin de siècle (c. 1900)
• Litterae Vimarienses (1919–1933)
• Symbolismus
• Expressionismus (1910–1920)
• Dada (1914–1924)
• Obiectivitas Nova (Neue Sachlichkeit)

Germania Nazista

Nazismo in Europa ab anno 1933 regnante, nonnulli auctores in exsilium perrexerunt (Exilliteratur facientes), aliique sese censurae artium summiserunt (emigratio interna, Innere Emigration).

• Emigratio interna: Gottfried Benn, Werner Bergengruen, Ioannes Blüher, Ioannes Henricus Ehrler, Ioannes Fallada, Werner Finck, Geretrudis Fussenegger, Ricarda Huch, Ernestus Jünger, Ericus Kästner, Volker Lachmann, Anscarius Loerke, Erica Mitterer, Gualterius von Molo, Fridericus Reck-Malleczewen, Ricardus Riemerschmid, Reinhold Schneider, Franciscus Thiess, Carolus von Ossietzky, Ernestus Wiechert.
• Exsules: Ernstus Bloch, Bertoldus Brecht, Hermannus Broch, Alfredus Döblin, Leo Feuchtwanger, Brunus Frank, A. M. Frey, Anna Gmeyner, Anscarius Maria Graf, Henricus Eduardus Jacob, Hermannus Kesten, Annetta Kolb, Siegfried Kracauer, Aemilius Ludwig, Henricus Mann, Nicolaus Mann, Thomas Mann, Balder Olden, Rudolphus Olden, Robertus Neumann, Ericus Maria Remarque, Ludovicus Renn, Alicia Rühle-Gerstel, Otto Rühle, Alicia Schwarz-Gardos, Anna Seghers, B. Traven, Bodo Uhse, Franciscus Werfel, Arnoldus Zweig, Stephanus Zweig.

Annis a 1945 ad 1989

• Litterae Germaniae Occidentalis (1945–1967): Henricus Böll, Guntherus Grass, Group 47; litterae Soae (Paulus Celan, Edgarus Hilsenrath).
• Litterae in Germania Orientali: Ioannes R. Becher, Wolf Biermann, Bertoldus Brecht, Sara Kirsch, Guntherus Kunert, Reiner Kunze, Heiner Müller, Anna Seghers, Christa Wolf.
• Litterae Helvetiae et Austriae post bellum: Ingeborg Bachmann, Thomas Bernhard, Fridericus Dürrenmatt, Max Frisch, Elfrieda Jelinek, Petrus Handke
• Litterae postmodernae: Christianus Kracht, Ioannes Wollschläger, Christophorus Ransmayr, Marlena Streeruwitz, Rainald Goetz, Clemens J. Setz, Oswaldus Wiener

Saeculum 21

Multum ex poesis hodiernae Theodisce compositae in periodicis litterarum editur; exempli gratia, DAS GEDICHT poemata ex Germania, Austria, Helvetia, et Luxemburgo saltem viginti annos edidit.

• Fictio scientifica et phantasia: Andreas Eschbach, Franciscus Schätzing, Volfgangus Hohlbein, Bernardus Hennen, Gualterius Moers.
• Litterae pop: Beniaminus de Stuckrad-Barre.
• Litterae migrantium: Wladimir Kaminer, Feridun Zaimoglu, Rafik Schami^[4]
• Poesis: Georgius Becker, Marcellus Beyer, Theodorus Breuer, Rolf Dieter Brinkmann, Ioannes Magnus Enzensberger, Aldona Gustas, Ernestus Jandl, Thomas Kling, Uwe Kolbe, Friderica Mayröcker, Durs Grünbein, Curtius Marti, Carolus Krolow.
• Aphorismus: Ioannes Kruppa.
• Thriller: Ingrid Noll.
• Mythistoria: Gulielmus Genazino, Guntherus Grass, Herta Müller, Siegfried Lenz, Carlotta Link, Rainald Goetz, Anna Kaleri, Norbertus Scheuer, Dietmar Dath, Christianus Kracht, Catherina Schmidt, Burkhard Spinnen, Robertus Menasse, Martinus Walser, Andreas Mand,^[5] Zsuzsa Bánk, Marcus Degens, Jenny Erpenbeck, Nicolaus Modick.
• Literaturport: audioclips litterarum hodiernarum, quorum multa ab ipsis auctoribus leguntur.
• Litterae Theodisco-Americanae: Paulus Henricus Campbell, Walterus Abish.