2017

Zuug ouch: Lies van terroristische aansjlaeg in 2017

• 20 jannewarie - Donald Trump weurt geïnstalleerd as presidentj van de Vereinigde Sjtaote.
• 22 jannewarie - Rumen Radev weurt geïnstalleerd as presidentj van Bulgarieë.
• 30 jannewarie - Marokko kump trök bij de Afrikaanse Unie.
• 11 fibberwarie - Noord-Korea veurt 'n ballistische rakèt aof euver de Japanse Zie.
• 15 miert - In Nederland weure verkezinge gehawwe veur de Twiede Kamer. De PvdA lijt e moonsterverlees, de PVV wint meh haolt laank neet de stumme-aontalle die ieder woorte verwach, de VVD vaan premier Mark Rutte versterk ziech nog.
• 19 miert - Frank-Walter Steinmeier weurt president vaan Duitsland.
• 22 miert - Bij 'nen aonslaag in Westminster (Groet-Londe) koume vief lui um en rake mie es 50 lui gewoond.
• 29 miert - 't Vereineg Keuninkriek zèt Artikel 50 vaan 't Verdraag vaan Lissabon in wèrking, boemèt oonderhandelinge euver d'n oetstap oet de Europese Unie (de zoegeneumde Brexit) kinne beginne.
• 30 miert - SpaceX zèt veur 't iers 'n herbroekbaar rakèt obbenuits in.
• 6 aprèl - De Amerikaanse lochmach bombardeert 'ne basis in Syrië, naotot 't regeringsleger e rebèlledörp heet aongevalle.
• 12 mei - Computers weure wereldwied aongevalle door de WannaCry-ransomware.
• 22 mei - Bij 'nen terroristischen aonslaag op e konzèr vaan Ariana Grande in Manchester koume 22 lui um en rake 'rs mie es 500 gewoond. De mieste slachoffers zien minderjaoreg.
• 1 juni - De Vereinegde Staote kundege aon oet 't Klimaotverdraag vaan Paries te stappe.
• 3 juni - Bij 'nen aonval op London Bridge koume ach lui um en rake 48 lui gewoond.
• 5 juni - Montenegro kump es 29e land bij de NAVO.
• 5 juni - Begin Qatarcrisis: Diverse Arabische len oontzègke Qatar d'n oetgaank tot hun lochruim of zieterritorium.
• 7 juni - IS veurt twie aonsleeg oet in Teheran. In totaol koume 17 lui um en rake 'rs 43 gewoond.
• 8 juni - Bij vervreugde parlemintsverkezinge in 't Vereineg Keuninkriek raak de Conservatief Partij vaan premier Theresa May häör mierderheid kwiet. Ze los dat op door 'n gedoogcoalitie te slete mèt de Nord-Ierse DUP.
• 14 juni - Bij 'ne brand in Granfell Tower in Kensington (Groet-Londe) sterve 72 lui.
• 21 juni - IS bleus de Groete Moskee in Mosul op.
• 2 juli - In Sjteil waert e doed kindj gevónje. 't Haet zichzelf van 't laeve berouf.
• 3 juli - Op 'n autobaan in d'n Duutsje deilsjtaot Beiere zien 18 doeje en daartig gewónje gevalle bie e ernsjtig busóngeluk.
• 7 juli - In de Duutsje sjtad Hamburg geit de nuuj G20-top van sjtart, ónger leijing van bondskanseleer Angela Merkel. In de sjtad waert haevig gedemonstreerd, veural door extreem-linkse demonstrante.
• 9 juli - De Iraakse sjtad Mosoel weurt heraoverd op terreurorgenisasie Islamitische Sjtaot.
• 9 juli - De lèste editie van Sensation kump in de Johan Cruijff Arena tot 'n èndj mit 'n optrejje van DJ Tiësto. 't Dancefestival woort in 2000 veur d'n ierste kier gehauwe.
• 15 juli - Bie 'ne sjtalbrandj in 'n eierbedrief in Ni-jwieërt zien 76.000 hoonder ómgekómme.
• 20 juli - In de melgergrotte bie Kan vluug hóngerd kubeke maeter hui en sjtru in de brandj. 't Oetbrenje doert mierder daag en zörg veur groete roukeuverlas.
• 28 juli - 'ne 26-jaorige oetgeprocedeerden asielzeuker oet de Vereinigde Arabische Emirate sjtik in op luuj in 'ne supermert in de Duutsje sjtad Hamburg.
• 1 augustus - In Jeruzalem höbbe archeologe sjpaore óntdèk van de Babylonische verweusting van 586 veur Christus.
• 8 augustus - Bie 'ne aerdsjóddel in de Sjinese provincie Sichuan sjterve twintig luuj; 431 luuj rake gewóndj.
• 11 augustus - Bie e treinóngeluk bieje Egyptische sjtad Alexandrië kómme 43 luuj óm 't laeve, 122 luuj rake gewóndj.
• 12 augustus - De gouvernäör van d'n Amerikaanse sjtaat Virginia roop de noedtoesjtandj oet nao gewelddadige proteste tösse extreem-rechse en antifascistische demonstrante in Charlottesville.
• 14 augustus - In Mestreech weurt de nui Noorderbrögk op häör plaots gezat.
• 17 augustus - Op de La Rambla, ein zier bekinde promenade in Barcelona, is e besjtelböske ingerede op luuj.
• 25 augustus - Orkaan Harvey kump aan landj in Texas. Hae zörg dao veur teentalle doeje en enorm materieel sjaoj.
• 1 september - D'n Hoeggerichshaof van Kenia verklaort de verkezinge van 8 augustus jl. óngeljig. De zittende, herkaoze presidentj Uhuru Kenyatta accepteert dees oetsjpraok.
• 6 september - Irma, 'nen orkaan van de viefde (zjwaorste) categorie en 'nen drök van mer 914 mB, kump aan landj en veroerzaak ónger mie op Sint Maarten en Anguilla versjrikkelike sjaoj. De daog denao raos ze euver de Maogde-eilenj, Puerto Rico, Cuba en Florida, wo ze aafzjwaak tot 'nen tropische sjtörm.
• 15 september - De NASA beènjig de Cassini-Huygensmissie daor de Cassini-sonj in d'n atmosfeer van Saturnus te doon verbrenne.
• 25 september - De regering vaan Iraaks Koerdistan hèlt e rifferendum euver oonaofhenkelekheid.
• 29 september - In 'n oeterweerd vanne Maas tösse de Gelderse dörpkes Dreumel en Alphen weure väöl archeologische vóndste gedaon. 't Geit ónger mier óm Romeinse daakpanne, twelf Laat-Romeinse en vreug-Middeliewse sjeper en musketkogele oete zaeventienden iew.
• 1 oktober - Duitsland veurt 't homohouwelek in.
• 3 oktober - Veurmalige PVV-prominent Michael Heemels weurt dore rechbank in Mestreech veroerdeild tot veertien maonde cel waeges verduustering.
• 3 oktober - Jeanine Hennis-Plaschaert (VVD) treujt aaf es minister van Defensie nao diverse sjandale op häör ministerie.
• 10 oktober - VVD, CDA, D66 en ChristenUnie prizzentere e regeerakkaord, wat de waeg vriemaak veur 't kabinèt-Rutte III.
• 11 oktober - Twee krimmenele perbere 'ne helikopter te kape. Allezelaeve waore de twee van plan topkrimmeneel Benaouf A. oet de gevangenis van Remunj te bevrieë. Eine van de twee weurt in 't dörp Roostere doodgesjote door de pelissie.
• 11 oktober - Bie netuurbrenj innen Amerikaanse sjtaat Californië valle mier es daartig doeje.
• 12 oktober - Bie euversjtruiminge in Vietnam valle tientalle doeje.
• 13 oktober - De ministerraod accepteert de fusie vaan de gemeintes Heële en Lankgraaf.
• 15 oktober - 'n Autobom in Mogadishu, de hoofsjtad van Somalië, zörg veur hóngerde doeje en gewónje.
• 16 oktober - Bie bósbrenj in Portugal en Sjpanje kómme 36 luuj óm 't laeve.
• 16 oktober - Orkaan Ophelia raos euver Ierlandj. 't Is oetzunjerlik dat 'ne sjtörm mit orkaankrach Europa bereik.
• 16 oktober - 't Iraaks laeger vereuvert Kirkoek op de Koerde, die 't ieder van IS hadde gepak.
• 17 oktober - De Syrische Democratische Tróppe vereuvere de leste verzatshaerde in Raqqah. Hiemit höbbe ze IS zien (veurmaolige) huidsjtad gans ingenome.
• 19 oktober - De Sjpaanse regering van Mariano Rajoy pas artikel 155 van de gróndjwèt toe óm Catalonië zien autonomie aaf te pakke. De Catalaanse regiopremier Carles Puigdemont dreig hie-op einziejig de ónaafhenkelikheid oet te rope.
• 20 oktober - De asteroïed ʻOumuamua weurt waorgenome. Nao óngerzeuk bliek 't te gaon óm 'n interstellair objek, wat 't Zonnesjtèlsel bezeuk meh noets óm de Zon haet gedrejd.
• 26 oktober - 't Kabinèt-Rutte III weurt beëidig.
• 27 oktober - 't Parlemèntj van Catalonië reup de ónaafhenkelikheid oet.
• 1 november - Nao 'n dinkelike aafraekening kump 't in Blierik tot relle met de pelitie.
• 8 november - 't Louvre deit 'n dependance aop in Abu Dhabi (Vereinigde Arabische Emirate). 't Óntwerp veur 't geboew kump van Jean Nouvel.
• 15 november - 't Laeger van Zimbabwe nump in 'ne coup de mach euver van presidentj Robert Mugabe.
• 21 november - Robert Mugabe nump óntsjlaag as presidentj van Zimbabwe en dreug de mach euver aan de kort geleie óntsjlage vice-presidentj Emmerson Mnangagwa.
• 22 november - D'n Bosnisch-Servischen aad-ginneraal Ratko Mladic weurt door 't Joegosjlaviëtribbenaal veroerdeild tot 'n laeveslange gevangenissjtraof waeges aorlogsmisdade tiedes d'n Bosnischen Börgeraorlog.
• 29 november - De veurmalige Bosnisch-Kroatischen aorlogsmisdadiger Slobodan Praljak weurt door 't Joegosjlaviëtribunaal veroerdeild tot twintig jaore gevangenissjtraof. De man plaeg direk nao d'n oetsjpraok zelfmaord door cyaankali in te sjlikke, e doejelik gif.
• 5 december - Ane Sri Lankaanse enne Indiase weskös rich de cycloon Ockhi väöl sjaoj aan; mier es zestig luuj kómme óm 't laeve.
• 6 december - D'n Amerikaanse president Donald Trump erkèntj Jeruzalem es óngedeilde huidsjtad van Israel. Dit leide tot groete proteste inne Arabische waereld.
• 7 december - In Australië weurt 't homohoewelik ingeveurd.
• 8 december - Minister van Binnelandse Zake Kajsa Ollongren sjprik e veto oet euver de fusie tösje Heële en Lankgraaf.
• 9 december - De Irakese premier Haider al-Abadi verklaort det d'n aorlog taege IS in zien landj is aafgelope. De terreurbewaeging zouw gein controle mier höbbe euver Irakees gróndjgebeed.
• 11 december - Op 't terrein van Château Sint-Gerlach bie Houtem weure reste van 'ne Romeinse waeg gevónje.
• 18 december - Sebastian Kurz weurt geïnstalleerd as bondjskanseleer van Oesteriek.
• 26 december - Tyfoon Tembin raas euver 't Filipiens eilandj Mindanao. Mier es 260 luuj kómme daobie óm 't laeve.
• 27 december - Bekans veerhóngerd Oekraïense en Róssische kreegsgevangene van 't conflik innen Donbass weure vriegelaote. De gevangeneruul is óngerdeil van 't Minskakkoord.

Films

• Lady Bird
• Call Me by Your Name
• Blade Runner 2049
• Get Out
• Phantom Thread

Sjport

• 16 aprèl - Amstel Gold Race
• 14 mei - Feyenoord weurt veur 't iers sinds 1999 Nederlands kampioen hierevoetbal
• 17 juni—2 juli - Confederations Cup 2017
• 1—23 juli - Runde vaan Fraankriek
• 16 juli—6 augustus - EK voetbal veur vrouwlui
• 16 augustus - D'n Amerikaan Floyd Mayweather wintj 'ne boksmatch van d'n Ierse koewvechter Conor McGregor.
• 20 september - Tom Dumoulin pak es ierste Nederlandse maan de wereldtitel tiedrije.
• 29 oktober - Max Verstappen wintj de Grand Prix van Mexico, dewiel Lewis Hamilton 't waereldkampioensjap binnehaolt.
• 14 november - 't Nederlands hierevoetbalèlftal wintj ziene lèste match ónger Dick Advocaaat mit 0-3 van Roemenië. Advocaat haet noe e recordaantal van 37 euverwinninge es bóndjscoach.

Nobelprieze

• Geneeskunde: Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash en Michael W. Young "óm hun óntdèkking van de moleculair percesse achter de biologische klok".
• Natuurkunde: Rainer Weiß, Barry C. Barish en Kip S. Thorne "óm hun doorsjlaaggaevende biedrage aan de LIGO-detector en de waornumming van zjwuurtekrachsgolve".
• Sjemie: Jacques Dubochet, Joachim Frank en Richard Henderson "óm de óntwikkeling van cryo-elektronemiscroscopie veur 't in hoeg resolutie waornumme van opgelosde biomolecule".
• Literatuur: Kazuo Ishiguro, "dae in romans mit groete emotioneel krach d'n aafgróndj ónger óns bedregelik geveul van verbènjing mit de waereld haet bloetgelag."
• Vrei: Internationaal Campagne tot Aafsjaffing van Kernwaopes.
• Economie: Richard H. Thaler "óm zien biedrage aan de behavioristische economie."

Persoen van 't Jaor

De stèlteverbreeksters (De MeToo-beweging; getuind woorte Isabel Pascual, Adama Iwu, Ashley Judd, Susan Fowler, Taylor Swift en 'n anoniem kraankezöster)

• 7 jannewarie - Mario Soares (92), Portugese politicus
• 8 jannewarie - Ali Rafsanjani (82), Iraanse politicus
• 8 jannewarie - Peter Sarstedt (75), Brits-Indiase zenger
• 13 jannewarie - Antony Amstrong-Jones (86), Britse fotograaf, filmmaeker en prins-gemaol
• 14 jannewarie - Zhou Youguang (111), Chinesen taolkundege
• 16 jannewarie - Gene Cernan (82), Amerikaansen astronaut
• 19 jannewarie (?) - Loalwa Braz (63), Braziliaanse zengeres (oto-oongelök)
• 19 jannewarie - Jan Kruis (83), Nederlandse stripteikeneer
• 21 jannewarie - Adèle Bloemendaal (84), Nederlandse zengeres, actries en comédienne
• 6 fibberwarie - Roger Walkowiak (89), Poolse fietsrenner
• 7 fibberwarie - Tzvetan Todorov (77), Bölgaarsen essayis, historicus, semiotis en literaire kritikus
• 10 fibberwarie - Piet Keizer (73), Nederlandse voetballer
• 12 fibberwarie - Al Jarreau (76), Amerikaansen jazzzenger
• 13 fibberwarie - Kim Jong-nam (45), Noord-Koreaanse politicus en socialite (maord)
• 16 fibberwarie - Dick Bruna (89), Nederlandsen illustrator
• 3 miert - Misha Mengelberg (81), Nederlandse componis en pianis (krenkde vaan Alzheimer)
• 11 miert - Kitty Courbois (79), Nederlandse actries
• 18 miert - Chuck Berry (90), Amerikaanse rock-'n-rollmuzikant
• 15 aprèl - Emma Morano (117), Italiaanse leeftiedsrecordhèlster
• 23 aprèl - Chriet Titulaer (73), Nederlands-Limbörgsen astronoom en tv-persoenlekheid
• 18 mei - Chris Cronell (52), Amerikaanse rockzenger
• 19 mei - Huub Ernst (100), Nederlandse bisjop
• 21 mei - Jimmy LaFave (61), Amerikaanse country- en folkmuzikant
• 23 mei - Roger Moore (89), Britsen acteur
• 27 mei - Greg Allman (69), Amerikaanse rockmuzikant
• 29 mei - Manuel Noriega (83), Panamese militair en dictator
• 5 juni - Cheick Tioté (30), Ivoriaanse voetballer (attak)
• 6 juni - Sandra Reemer (66), Nederlandse zengeres (boorskaanker)
• 16 juni - Helmut Kohl (87), Duitse boondskanseleer
• 17 juni - Henk van Rossum (97), Nederlandse politicus
• 12 juli - Gerrit Braks (84), Nederlandse politicus
• 14 juli - Maryam Mirzakhani (40), Iraanse wiskundege
• 8 augustus - Glen Campbell (81), Amerikaanse countrymuzikant (krenkde vaan Alzheimer)
• 8 augustus - Jorge Zorreguieta (89), Argentijnse politicus (non-Hodgkinlymfoom)
• 11 augustus - Yisrael Kristal (113), Israëlischen Holocausteuverlever en leeftiedsrecordhawwer
• 3 september - Walter Becker (67), Britse gitaris (Steely Dan)
• 5 september - Holger Czukay (79), Duitse bassis en experimentele musicus (Can)
• 12 september - Riem de Wolff (74), Nederlandse rock 'n rollmuzikant (Blue Diamonds)
• 23 september - Charles Bradley (68), Amerikaanse soulzenger
• 27 september - Hugh Hefner (91), Amerikaansen oetgever en opriechter vaan Playboy
• 2 oktober - Tom Petty (66), Amerikaanse countryrockmuzikant (hartstèlstand)
• 5 oktober - Eberhard van der Laan (62), Nederlandse politicus (longkaanker)
• 21 oktober - Nol Hendriks (80), geldsjeter en bestuurder vaan Roda JC
• 24 oktober - Fats Domino (89), Amerikaanse rock 'n rollzenger
• 27 oktober - Hans Kraay sr. (81), Nederlandse voetballer, traineur en voetbalcommentator
• 28 oktober - Gert Timmerman (82), Nederlandse sjlagerzenger (alvleisklierkaanker)
• 1 november - Abubakari Yakubu (35), Ghanese voetballer
• 18 november - Malcolm Young (64), Australische rockmuzikant, bekind vaan AC/DC
• 19 november - Charles Manson (83), Amerikaanse massamaordeneer
• 19 november - Jana Novotná (49), Tsjechische tennisster (kaanker)
• 29 november - Slobodan Praljak (72), Bosnisch-Kroatische ginneraol en oorlogsmisdaojeger (zelfmaord)
• 5 december - Michael van Hohenzollern-Sigmaringen (96), lèste keuning vaan Roemenië
• 6 december - Johnny Hallyday (74), Franse rockmuzikant (longkaanker)
• 16 december - Frans van der Spek (93), Nederlandse politicus